Gen. Andersowi liczna, jednak procentowo niewielka część naszych rodaków przetrzymywanych w ZSRS zawdzięcza uratowanie życia. Choć późniejszy dowódca 2. Korpusu Polskiego większość wojny poświęcił walce z Niemcami, to jednak zdecydowanie więcej miejsca we wspomnieniach poświęcił Bolszewii. Niemal dwuletni pobyt w więzieniach sowieckich dał mu wyobrażenie o niebezpieczeństwie grożącym powojennej Polsce i światu ze strony ZSRS. Jako wojskowy oficjalnie nie mógł uzewnętrzniać swoich opinii politycznych, nawet w obliczu postępującej bierności aliantów zachodnich w obronie niezawisłości i integralności terytorialnej Polski. Ostrzegał Waszyngton i Londyn przed możliwymi skutkami ustępstw na rzecz wschodniego sojusznika, lecz jego apele nie spotykały się choćby ze zrozumieniem - politycy zachodni nie pojmowali, dlaczego po zakończeniu wojny polscy żołnierze nie wracają do swego kraju. Na podstawie obserwacji wyniesionych z pobytu w Sowietach autor poglądowo nakreślił prawdopodobny układ stosunków powojennych, przepowiadając nadejście zimnej wojny.

Polska została oddana Sowietom jako zdobycz wojenna, zaś sam Anders od kwietnia 1943 r. napotykał coraz poważniejsze trudności w wytłumaczeniu swojej armii rozpaczliwej sytuacji kraju. Mimo to potrafił utrzymać dyscyplinę wśród żołnierzy, których po wydostaniu z łagrów przy życiu trzymała jedynie myśl o powrocie do niepodległej Polski, jaka po II WŚ nie zaistniała. 2 Korpus stanął w obliczu przymusowej demobilizacji, która oznaczała, że alianci nie odstąpią od polityki wynagradzania sowieckiego wkładu w triumf nad hitleryzmem kosztem Europy Środkowo-Wschodniej. Mimo licznych poświęceń na polach bitew dla polskich oddziałów zabrakło miejsca na Paradzie Zwycięstwa w Londynie, co pozostawało zresztą niejako w zgodzie z wcześniejszą gorzką opinią Churchilla, iż koalicja nie potrzebuje już dywizji Andersa.
„Bez ostatniego rozdziału” to lektura obowiązkowa dla każdego, kto interesuje się historią Polski w dobie ostatniej wojny.

Gen. Andersowi liczna, jednak procentowo niewielka część naszych rodaków przetrzymywanych w ZSRS zawdzięcza uratowanie życia. Choć późniejszy dowódca 2. Korpusu Polskiego większość wojny poświęcił walce z Niemcami, to jednak zdecydowanie więcej miejsca we wspomnieniach poświęcił Bolszewii. Niemal dwuletni pobyt w więzieniach sowieckich dał mu wyobrażenie o...