Czytałem przed laty pierwszą edycję „Zapomnianej floty” wydaną jeszcze przez oficynę Finna i zrobiło na mnie piorunujące wrażenie. Raz: była to książka Pana Mariusza: nie miałem pojęcia o skali zbrodni w Mokranach. Praca była rzeczywiście pionierska, zaś gromadzone przez lata materiały, w tym relacje świadków, marynarzy Flotylli Rzecznej, po prostu bezcenne. Po latach książka doczekała się nowego, uzupełnionego wydania, przy okazji stając się kompendium wiedzy o losach okrętów z bazy w Pińsku we wrześniu 1939 r. Mam wrażenie, że takie poszerzenie tematu odwróciło na niekorzyść merytoryczne proporcje. Zbrodnia popełniona na marynarzach i oficerach została dominowana, zniknęła w tle oraz potoku informacji – aczkolwiek po latach doszły nowe okoliczności i nowe fakty. Dużo więcej poświęcono samej organizacji Flotylli na Kresach w latach 20-tych i 30-tych XX wieku, dodano aneks z sylwetkami oraz danymi poszczególnych okrętów. W sumie wrażenia są pozytywne (większy format, bogatsza warstwa zdjęciowa, zawartość merytoryczna),choć dla mnie w pamięci pozostanie wydanie pierwotne z 2006 roku.

Czytałem przed laty pierwszą edycję „Zapomnianej floty” wydaną jeszcze przez oficynę Finna i zrobiło na mnie piorunujące wrażenie. Raz: była to książka Pana Mariusza: nie miałem pojęcia o skali zbrodni w Mokranach. Praca była rzeczywiście pionierska, zaś gromadzone przez lata materiały, w tym relacje świadków, marynarzy Flotylli Rzecznej, po prostu bezcenne. Po latach...

Morderstwo w Mokranach - „mały marynarski Katyń” - przez z górą pół wieku było otoczone murem milczenia i kłamstw. Przez wszystkie te lata, począwszy od zakończenie Drugiej Wojny aż do drugiej połowy lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku, dramatyczne losy marynarzy z Flotylli Rzecznej Marynarki Wojennej w Pińsku, należały w kraju do tematów tabu, nad czym skutecznie czuwała komunistyczna cenzura. Nadzieja, by prawda ujrzała światło dzienne była nikła, choć wciąż żyła grupa świadków pragnących ujawnić potomnym nieznane fakty.

Autor postawił sobie za cel przedstawienie prawdy o okrucieństwie, z jakim spotkali się nasi marynarze po wkroczeniu wojsk sowieckich na polskie ziemie, na co poświęcił kilkanaście lat. Odbył w tym czasie kwerendy w archiwach w kraju i za granicą, spotykał się wielokrotnie z byłymi uczestnikami walk zbrojnych na wschodnich terenach II RP oraz rodzinami marynarzy Flotylli w Pińsku, zebrał również dodatkowe materiały źródłowe, a także ikonograficzne. Po wielu trudach udało się ustalić okoliczności oraz nazwiska polskich marynarzy wymordowanych przez zbrojne oddziały ukraińskich nacjonalistów i czerwonoarmistów w Mokranach, pod koniec pierwszego miesiąca drugiej wojny światowej.

W trakcie czytania pojawia się refleksja, że Mariusz Borowiak nie ograniczył się tylko do opisania zbrodni inspirowanej przez sowietów. Jest to także książka o dziejach Flotylli Rzecznej MW w ostatnich miesiącach przed wybuchem konfliktu. Głównym zadaniem tej rzecznej armady (we wrześniu 1939 roku w jej skład wchodziło blisko sto jednostek bojowych i statków rzecznych),której dowódcą w czasie walk obronnych był komandor Witold Zajączkowski, było strzeżenie wschodnich granic Polski przed agresją ZSRR. Wielu przypłaciło to życiem.
W pierwszej chwili „Zapomniana flota” budzi smutek i przygnębienie, co jest zrozumiałe z racji poruszanej tematyki, ale patrząc na to z dzisiejszej perspektywy wywołuje także złość, a opisana historia mogłaby być argumentem w dyskusji na rzecz bratania się z Ukraińcami.

Morderstwo w Mokranach - „mały marynarski Katyń” - przez z górą pół wieku było otoczone murem milczenia i kłamstw. Przez wszystkie te lata, począwszy od zakończenie Drugiej Wojny aż do drugiej połowy lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku, dramatyczne losy marynarzy z Flotylli Rzecznej Marynarki Wojennej w Pińsku, należały w kraju do tematów tabu, nad czym skutecznie czuwała...

8/10

8/10