To moje kolejne już spotkanie z M. Axelsson. I tym razem Axelsson nie zawiodła mnie. I tym razem poruszyła moje wnętrze i dostarczyła materiałów do rozmyślań.

Znowu spotkałam bohaterkę, która w dorosłym życiu musi się zmagać z traumami dzieciństwa. Jednakże teraz to nie relacje lub brak relacji między matką, a córką wysuwają się na plan pierwszy. Tym razem bohaterką Axelsson jest austriacka Romka Malika, która przechodzi przez piekło wojny (utrata bliskich, Auschwitz, pseudomedyczne eksperymenty Mengele i Ravensbrück) w międzyczasie przyjmując tożsamość zmarłej współwięźniarki Miriam. Żydówki. Co jest gorsze w obozie koncentracyjnym: bycie Romką czy Żydówką? Bohaterka zna odpowiedź: naziści najgorzej traktują Żydów, ale współwięźniowie Romów.

Raz przyjęta żydowska tożsamość będzie tożsamością naszej bohaterki jeszcze przez kilkadziesiąt lat. Każdy kolejny dzień to dla niej dzień walki: najpierw o przeżycie, później o możliwość życia w Szwecji, a jeszcze później o nieodrzucenie jej przez osoby, które stały się dla niej najbliższe, o możliwość pozostania w raju. Wypracowuje i realizuje szereg strategii umożliwiających jej wtopienie się, niewzbudzanie wątpliwości, niezdradzanie emocji… I tylko noce przypominają o przeszłości. I tylko noce przypominają o konflikcie osobowości, o konsekwencjach życia w kłamstwie, o wyrzeczeniu się siebie, swojej kultury, tożsamości… Tytułowe zdanie zostaje wypowiedziane przez naszą bohaterkę w dniu jej osiemdziesiątych piątych urodzin, w obecności rodziny. Miriam mogłaby wytłumaczyć to na kilka sposobów niemających nic wspólnego z prawdą, ale bohaterka dochodzi do wniosku, że nadszedł czas, by przerwać kłamstwo…

Z książki wyłania się obraz antysemickiej, o czym ogólnie wiadomo, Europy i antyromskiej Szwecji, o czym raczej głośno nie jest. W jednym z wywiadów dotyczących książki „Ja nie jestem Miriam” Axelsson powiedziała, że rasizm był bardzo rozpowszechniony w Szwecji przed II wojną światową. Przypomniała, że jako jeden z pierwszych europejskich krajów Szwecja miała Instytut Higieny Rasowej, którego zadaniem było określenie zgodnie z zasadami eugeniki, kto z mieszkańców ówczesnej Szwecji jest typowym Skandynawem, kto Lapończykiem, a kto Romem. Po wojnie bohaterka książki, jako Żydówka Miriam trafia do Szwecji, co nie miałoby miejsca, gdyby odkryła swoją prawdziwą tożsamość: szwedzkie granice były zamknięte dla Romów aż do 1954 r. A tych Romów, którzy mieszkali w Szwecji, prześladowano. Książkowa Miriam była świadkiem zamieszek skierowanych przeciwko Romom w lipcu 1948 r. w Jönköping.

Mocna, poruszająca, bez tanich chwytów. Polecam.

To moje kolejne już spotkanie z M. Axelsson. I tym razem Axelsson nie zawiodła mnie. I tym razem poruszyła moje wnętrze i dostarczyła materiałów do rozmyślań.

Znowu spotkałam bohaterkę, która w dorosłym życiu musi się zmagać z traumami dzieciństwa. Jednakże teraz to nie relacje lub brak relacji między matką, a córką wysuwają się na plan pierwszy. Tym razem bohaterką...