Jako fan historii, zwłaszcza starożytnej, z zainteresowaniem i sporymi oczekiwaniami sięgnąłem po książkę Thomasa R. Martina. Niestety, dość mocno się rozczarowałem. Pierwodruk wydał uniwersytet Yale, a autor zadedykował książkę swoim studentom. Skoro tak, to okazuje się, że pojęcie "podręcznik uniwersytecki" nie zawsze brzmi dumnie. W tym przypadku mamy bowiem do czynienia z dość infantylnym kompendnium łopatologicznie przekazywanej wiedzy, która może w takiej właśnie formie skutecznie trafia do amerykańskiego nastolatka, ale niekoniecznie do kogoś, czyja wiedza jest jednak trochę większa niż zawodnika uniwersyteckiej reprezentacji koszykarskiej.

Sama koncepcja książki, polegająca na umieszczeniu na początku każdego rozdziału kalendarium omawianego okresu, a następnie omówieniu go w formie eseistycznej, jest całkiem niezła. Gorzej z realizacją. W książce wydanej przez prestiżową uczelnię mogą dziwić zawarte w tekście wyjaśnienia takich pojęć jak np. politeizm: "...większość populacji była wyznawcami politeizmu, oddającymi cześć różnym bogom i boginiom" czy ascetyzm "...jedyną formą czystego życia był ascetyzm (życie, w którym odmawia się sobie wszelkich przyjemności cielesnych)".

Równie irytująca jest jedna z głównych tez autora, który odmienia przez wszystkie przypadki pojęcie "wartości", ewentualnie "tradycyjne wartości". Jego zdaniem, dopóki Rzymanie przestrzegali owych wartości, w ich republice działo się dobrze, państwo było silne i ekspansywne. Gdy jednak praktykowanie tradycyjnych wartości podupadło, zaczął się nieubłagany schyłek republiki, nastały chaos i przemoc. Teza jak ze szkółki niedzielnej, a nie uniwersytetu z Ivy League.

Tyle zastrzeżeń do autora. Ale moją irytację wielokrotnie wywołał również tłumacz, niejaki Mateusz Fafiński. Wzorem niektórych innych tłumaczy (na pewno nie tych najlepszych) lubi on kalki językowe. Weźmy słowo "provision", czyli "postanowienie, przepis prawny, warunek". Żaden z tych odpowiedników nie odpowiadał tłumaczowi, który wolał napisać tak: "Pod prowizjami „rzymskiej konstytucji” w różnych rządowych instytucjach uprawnienia i obowiązki zachodziły na siebie". Nie inaczej jest w przypadku ulg podatkowych. To też nie brzmiało widać wystarczająco dobrze, dlatego czytamy, iż "Członkowie klasy senatorskiej byli objęci egzempcją od podatków". Język tłumaczenia bywa też zwyczajnie nieporadny, jak np. w zdaniu: "Brutalność tego aktu, jak na ironię, zaskarbiła sobie nieco sympatii dla chrześcijan wśród mieszkańców Rzymu".

Usterek stylistycznych i gramatycznych, których nie wyłapały panie korektorki z Wydawnictwa Poznańskiego, jest znacznie więcej. Ale dość już o tej książce, do której na pewno nie wrócę. Zamiast niej gorąco rekomenduję choćby "Poczet cesarzy rzymskich" nieco już zapomnianego (niesłusznie!) Aleksandra Krawczuka. Zapewniam, że to inna klasa merytoryczna oraz inna polszczyzna.

Jako fan historii, zwłaszcza starożytnej, z zainteresowaniem i sporymi oczekiwaniami sięgnąłem po książkę Thomasa R. Martina. Niestety, dość mocno się rozczarowałem. Pierwodruk wydał uniwersytet Yale, a autor zadedykował książkę swoim studentom. Skoro tak, to okazuje się, że pojęcie "podręcznik uniwersytecki" nie zawsze brzmi dumnie. W tym przypadku mamy bowiem do...