Współczesna metodologia historii zdjęła już swoistą anatemę, jaka ciążyła na słówku "gdyby". Historia alternatywna zyskuje coraz szersze uznanie, także profesjonalistów, między innymi jako wypróbowany sposób popularyzacji oraz ożywienia i uatrakcyjnienia naszej wiedzy o przeszłości. Wszak myślenie o przeszłości w kategoriach "co by było, gdyby..." jest ulubionym sposobem potocznego myślenia o historii. Myślenie to sprawia, że wczuwamy się w realia i atmosferę minionych wydarzeń, stajemy się ich współuczestnikami, a nawet kreatorami, konstruując scenariusze wydarzeń oparte na przekonaniu, że na przykład lepiej byłoby, gdyby Władysław IV Waza zasiadł na moskiewskim tronie, gdyby Napoleon zwyciężył, gdyby powstanie listopadowe nie wybuchło, etc., etc.

Takie reguły kontaktów z przeszłością stały się fundamentem rozlicznych gier wojennych, tak dziś modnych na świecie i u nas, w środowisku młodzieży zyskującej tą drogą kontakt z realiami historycznej wiedzy. Z tych właśnie względów proponujemy zbiór "gdybań" - serii rozmów z najwybitniejszymi polskimi historykami: Henrykiem Samsonowiczem, Januszem Tazbirem, Jerzym Skowronkiem, Andrzejem Ajnenkielem. Są oni recenzentami (i współkreatorami) wydarzeń alternatywnych wobec historii prawdziwej, ale przecież zgoła prawdopodobnych, przy założeniu, iż bieg ich potoczyłby się inaczej niż w rzeczywistości.