Ksiątka jest opisem przemian, jakie zachodziły w gminach żydowskich w Bielsku i Białej Krakowskiej, pod wpływem trzech nurtów: haskali (oświecenia żydowskiego), ortodoksji i syjonizmu oraz pod wpływem zmian politycznych do których dochodziło w Austro-Węgrzech, Polsce i na arenie międzynarodowej do 1939 roku. W obserwacji tych zjawisk pomagal także uklad geopolityczny miast, które leżą obok siebie a przynależały do odmiennych podmiotów politycznych, różniących się systemem prawodawczym, innymi uwarunkowaniami kulturowymi i innym statusie gmin żydowskich. Granica państw i regionów stała się także umowną linią podziału wpływów niemieckiego liberalnego judaizmu na Śląsku a ortodoksją i chasydyzmem w Galicji. Na te prądy dodatkowo od końca XIX w. zaczęła się nakładać ideologia syjonistyczna. Novum niniejszej pracy to ukazanie historii gmin z pespektywy tych trzech nurtów, zatem i zaangażowania religijnego ich członków. Bowiem siła i forma zaangażowania religijnego warunkowała określone działalnie na wielu różnych polach aktywności. Dla ortodoksów ważne było spełnianie przykazań Tory. Dla liberałów wartości humanistyczne miały największe znaczenie. Z kolei syjoniści budzili ducha narodowego wśród społeczności, którą chcieli zaangażować do odbudowy swej nowej pań- stwowej siedziby w Palestynie. Jednak w latach 30-tych niespełnione nadzieje, niezaakceptowane zmiany poli- tyczne i bliskość katastrofy wojny miały wielki wpływ na to, jakimi drogami podążały te społeczności.