Papież Pius XII, nazajutrz po swojej śmierci 9 października 1958 r., był przedmiotem koncertu hołdów podziwu i wdzięczności. Kilka lat później stał się jednak bohaterem czarnej legendy. Twierdzono, że podczas wojny, uczestniczył obojętny i milczący w zbrodniach przeciw ludzkości, które powstrzymać mogłoby jedno jego przemówienie.
Żeby powrócić z fikcji do rzeczywistości, z legendy do historii, istnieje tylko jeden sposób: odnieść się do dokumentów oryginalnych, które wyrażają bezpośrednio działanie Papieża. Stąd decyzja powzięta w 1964 r. przez Pawła VI, by zezwolić na publikację dokumentów Stolicy Apostolskiej. Archiwa Sekretariatu Stanu rzeczywiście zachowują zbiory dokumentów, w których można prześledzić, często z dnia na dzień, czasami z godziny na godzinę, działalność Papieża i jego służb...
"Nie ma żadnego śladu świadczącego o rzekomym sprzyjaniu Papieża Niemcom. Dokumenty świadczą o wielkich wysiłkach Papieża czynionych w celu powstrzymania deportacji" - pisze francuski jezuita Pierre Blet, jedyny żyjący członek grupy naukowców, która na zlecenie Watykanu opracowywała dokumenty z okresu faszyzmu i drugiej wojny światowej.