Pierwsze co najczęściej przychodzi wraz ze sformułowaniem "Malowany Ptak", to oburzenie i szok. "Ach, to ta książka! Ta wulgarna, obrzydliwa, zboczona, chora i niedająca się czytać książka! W dodatku antypolska i pełna historycznych przekłamań!" Ja jednak wystrzegałbym się przed takim jej odbieraniem. Po pierwsze odbieranie jej jako taniego "shockera", mającego na celu jedynie zaszokowanie czytelnika, (tudzież wywołanie w nim odruchów wymiotnych) wydaje mi się mocno niesprawiedliwe i powierzchowne. "Malowany ptak" to nie horror pisany z myślą o dostarczeniu czytelnikowi tanich podniet i płaskich emocji (choć trzeba przyznać że swoją siłą oddziaływania dorównuje najmocniejszym rasowym horrorom). Po drugie, w moim odczuciu Kosiński nie rości sobie pretensji do oddania historycznej prawdy, nie tworzy dokumentu, a jedynie snuje pewną fikcyjną opowieść wykorzystując przy tym uwarunkowania historyczne.

Główny bohater padając ofiarą wszelkiego rodzaju gwałtów, przemocy, zboczeń i zwyrodnień, nieustannie trafia niczym z deszczu pod rynnę, z rozdziału na rozdział. Wydawać by się mogło że taka kumulacja wszechogarniającego i wszędobylskiego zła jest niemożliwa, jeśli się uprzeć to opowieść traci przy tym wiarygodność. Ale autor celowo przerysowuje to nasycenie przemocy i wojny, przekracza granice klasycznie pojmowanego realizmu tworząc jakąś groteskową mroczną baśń, jakiś brutalny wariant realizmu magicznego. A jednocześnie całość jest niesłychanie naturalistyczna. To co mnie najbardziej przeraziło to ta zabobonność, te ludowe wierzenia i przesądy, czyniące jeszcze więcej niepotrzebnego zła. Religijność chłopów jest w tym wydaniu iście przerażająca.

"Malowany ptak" to też (a może przede wszystkim) ciekawa powieść psychologiczna. Cały czas jesteśmy świadkami tego jak dziecięca psychika radzi sobie z otaczającą ją wojną i złem. Jak to sobie wszystko tłumaczy i interpretuje na swój sposób. I to jest chyba najciekawszy aspekt tej książki, nie zaś jej szokująca wierzchnia warstwa. To opowieść o utracie niewinności, dziecięcym umyśle nieustannie nasączanym tym co w nas ludziach najgorsze. To także uniwersalna przypowieść o nietolerancji tego co odmienne. Takich malowanych ptaków jest i dzisiaj pełno. Wystarczy wspomnieć rasizm czy naszą nieprzychylność wobec wszelkich odmieńców, obcych... pod tym względem obawiam się że niewiele się różnimy od tych zabobonnych chłopów. Trzeba uważać by ten prześladowany malowany ptak tak jak główny bohater nie stał się z czasem zającem który już nie chce wolności bo klatkę nosi w sobie...

Książka wzbudza szereg emocji, od strachu, poprzez dyskomfort, na smutku i wzruszeniu kończąc. A do tego solidny materiał do przemyśleń. Dzieło Kosińskiego, choć to okrutny obraz to jednak bardzo spójny i przemyślany. Przemoc, seks, wojna, wynaturzenie, to literackie środki przy pomocy których autor zdaję się mówić niewygodną prawdę - oto człowiek. Przygnębiająca lektura bez promyka nadziei, gdzie najwyższym dobrem jest co najwyżej obojętność.

http://book-music-movie.blogspot.com

Pierwsze co najczęściej przychodzi wraz ze sformułowaniem "Malowany Ptak", to oburzenie i szok. "Ach, to ta książka! Ta wulgarna, obrzydliwa, zboczona, chora i niedająca się czytać książka! W dodatku antypolska i pełna historycznych przekłamań!" Ja jednak wystrzegałbym się przed takim jej odbieraniem. Po pierwsze odbieranie jej jako taniego "shockera", mającego na celu...