Powieść Teodora Parnickiego ma coś z klasycznej powieści kryminalnej, w której chodzi wszak o ustalenie tożsamości mordercy. Tym wyżej oceniamy taką powieść, im bardziej czujemy się zaskoczeni/zadziwieni ostatecznym wynikiem śledztwa. Oczywiście, pod warunkiem, że rozpoznanie tożsamości mordercy uznamy za przeprowadzone zgodnie z zasadami obowiązującymi w algebrze. To znaczy jeśli autor zdoła nas przekonać, że da się postawić znak równości między licznymi przesłankami rozsianymi po fabule całej powieści a ostatecznym wnioskiem wypływającym z aktu dedukcji wskazującym na pana Iksa czy panią Ygrek jako postać, która ma krew na rękach . Czujemy się zadziwieni, bo akurat pana Iks czy panią Ygrek najmniej byliśmy skłonni o to podejrzewać. Im mniej, tym lepiej. I tym chwytem literackim Teodor Parnicki posłużył się w powieści "I u możnych dziwny". Przy czym chodzi w niej nie tyle o morderstwo, ile o samobójstwo (choć i zabójstw w niej nie brakuje). I to samobójstwo w sposób szczególny rozumiane - przede wszystkim jako zamknięcie się na wieczność w jednym kształcie. Z., który przez dwie części powieści wykazywał się iście proteuszową skłonnością do zmiany własnej postaci (opływając cały glob),w trzeciej zastygł w jednej, dobrze polskiemu czytelnikowi znanej, a mianowicie Jana Onufrego Zagłoby. Zapewniam, że choć tożsamość: Z. = Zagłoba - budzi zdumienie, to nie sposób jej się oprzeć. O tym jest ta powieść: o narodzinach (samobójstwo Z. jako narodziny Zagłoby to paradoks) tej najpopularniejszej chyba z postaci sienkiewiczowskich: o okolicznościach jej narodzenia, ale i konsekwencjach dla polskiej kultury, być może trwających do dziś. Wielka powieść.

Powieść Teodora Parnickiego ma coś z klasycznej powieści kryminalnej, w której chodzi wszak o ustalenie tożsamości mordercy. Tym wyżej oceniamy taką powieść, im bardziej czujemy się zaskoczeni/zadziwieni ostatecznym wynikiem śledztwa. Oczywiście, pod warunkiem, że rozpoznanie tożsamości mordercy uznamy za przeprowadzone zgodnie z zasadami obowiązującymi w algebrze. To...