To ciekawe doświadczenie, kiedy czyta się pracę historyczną, która w zasadzie sama przeszła już do historii. Pierwsze wydanie pracy Jacoba Burckhardta miało miejsce w roku 1853, a więc równe 170 lat temu. Natomiast pierwsze wydanie w Polsce to rok 1992. Szmat czasu, podczas którego historia, jako nauka, poczyniła ogromne postęp, a mimo to „Czasy Konstantyna Wielkiego” nadal oferują solidną dawkę wiedzy o schyłkowym okresie Imperium Romanum.

Książka składa się z dziesięciu rozdziałów. Punktem wyjścia jest kryzys wieku III, a więc okres w którym władza cesarska przechodziła z rąk do rąk kolejnych uzurpatorów. Zaskakujące jest, jak przy właściwie permanentnym niedowładzie władzy centralnej, Cesarstwo Rzymskie nadal funkcjonowało i zachowało prawie wszystkie swoje zdobycze terytorialne z wcześniejszych stuleci. Burckhardt koncentruje swoją historyczną narrację na lata rządów Dioklecjana, któremu udało się wreszcie przerwać - przynajmniej na jakiś czas - cykl powtarzających się uzurpacji i wojen domowych, a następnie Konstantyna Wielkiego, który wygrał walkę o władzę po załamaniu się utopijnego systemu tetrarchii, stworzonego przez swojego poprzednika.

Autor w swojej pracy skupia się na przemianach zachodzących w świecie rzymskim w czasie przełomu, jakim bez wątpienia był system Dioklecjana, a następnie polityka Konstantyna Wielkiego, który nie zawahał się sięgnąć po każdy środek, w celu umocnienia swego panowania. Właśnie wtedy cesarz rzymski przestaje być tylko pierwszym z dostojników cesarstwa, ale staje się jego panem na wzór wschodniego despotyzmu. To także okres gwałtownych przemian w religijności ówczesnych ludzi - obumierania tradycyjnych wierzeń z okresu pryncypatu i narastania wpływu chrześcijaństwa. Właśnie temu ostatniemu aspektowi wiele uwagi poświęca Burckhardt, szczegółowo omawiając dotychczasowe kulty pogańskie, a następnie zwycięstwo rozprzestrzeniającego się monoteizmu wyznawców Chrystusa, który wypełniał istotną lukę w systemie starożytnych wierzeń, czyli stosunkowo mglistą i niejasną koncepcję losów człowieka po śmierci. Badacz przedstawia również pokrótce ówczesną sytuację na granicach Cesarstwa, analizuje także zmiany zachodzące w armii rzymskiej oraz w samym systemie sprawowania władzy.

Książka Burckhardta napisana została z typową dla czasu, w którym powstała, manierą europocentryczną, która w zamierzchłej przeszłości dopatrywała się przyczyn sukcesu państw europejskich. Ta lekka stronniczość jest dość widoczna w tekście. Warto też pamiętać, że niektóre informacje zawarte w pracy dawno zostały obalone przez późniejszych badaczy, jak na przykład pogląd o sarmackim pochodzeniu Słowian. W gruncie rzeczy „Czasy Konstantyna Wielkiego” to zapis wykładu, jaki wygłaszają przed studentami profesorowie historii, może nieco staroświecki w formie, ale nadal mogący zaciekawić miłośników starożytności. Z reguły bowiem czasy późnego Cesarstwa są dość mgliście naświetlane w trakcie podstawowej edukacji, więc praca Burckhardta może tutaj przyjść z pomocą, aczkolwiek na rynku wydawniczym są już zapewne atrakcyjniejsze opracowania tego zagadnienia.

Na koniec tylko wspomnę, że polskie wydanie zawiera całkiem dobrej jakości wstawki z grafikami/zdjęciami zabytków pochodzących z czasów Konstantyna. Natomiast nieco dziwne jest to, że w zasadzie w książce historycznej nie znalazła się ani jedna mapa terenów, o których toczy się wykład autora. Załączenie takowej z pewnością by nie zaszkodziło.

To ciekawe doświadczenie, kiedy czyta się pracę historyczną, która w zasadzie sama przeszła już do historii. Pierwsze wydanie pracy Jacoba Burckhardta miało miejsce w roku 1853, a więc równe 170 lat temu. Natomiast pierwsze wydanie w Polsce to rok 1992. Szmat czasu, podczas którego historia, jako nauka, poczyniła ogromne postęp, a mimo to „Czasy Konstantyna Wielkiego”...

Przestarzałe i nudne.

Przestarzałe i nudne.

PopKulturowy Kociołek:

Ramy czasowe publikacji zamykają się w klamrze lat 284-337 (z pewnymi odniesieniami do czasów wcześniejszych). Autor poświęca tu ogrom uwagi Cesarstwu Rzymskiemu i jego najważniejszym sąsiadom (* w trzecim i czwartym wieku naszej ery),począwszy od objęcia władzy przez Dioklecjana aż do śmierci Konstantyna.

Założenie jego pracy jest dosyć proste. Jeśli chce się dobrze poznać Konstantyna i zrozumieć sposób jego myślenia (a co za tym idzie rządzenia),najpierw należy dobrze poznać realia, które ukształtowały jego światopogląd i sposób postrzegania świata.

Naukowo-społeczny wywód twórca rozpoczyna od historii imperium z dużym naciskiem na końcówkę II wieku i panowanie Dioklecjana (z jego specyficznym „systemem adopcji”) i próbami powstrzymania wybuchów kolejnych konfliktów po śmierci panującego władcy.

Dopiero taka podstawowa dawka wiedzy pozwala czytelnikowi zagłębić się w kolejnych rozdziałach i należycie zrozumieć opisywane realia. Tak jak zostało to już wspomniane, Jacob Burckhardt poświęca kilka rozdziałów na dość szczegółowe (na ile pozwala ograniczona ilość miejsca) opisanie poszczególnych prowincji Imperium i jego sąsiadów. Autor skupia się głównie na pokazaniu zróżnicowanych struktur polityczno-społeczno-kulturowych i tego, że Rzym nie zawsze stanowił najważniejszy ośrodek cesarstwa.

Ponadto Burckhardt skupia się na stanie religii w opisywanych czasach. W swoich wywodach dochodzi on do wniosku, że filozofia odsunęła całkowicie na bok Bogów, a dotychczas ważna Mitologia grecko-rzymska miała jedynie przejawy w literaturze i sztuce (której notabene również twórca poświęca pewną ilość miejsca).

https://popkulturowykociolek.pl/recenzja-ksiazki-czasy-konstantyna-wielkiego/

PopKulturowy Kociołek:

Ramy czasowe publikacji zamykają się w klamrze lat 284-337 (z pewnymi odniesieniami do czasów wcześniejszych). Autor poświęca tu ogrom uwagi Cesarstwu Rzymskiemu i jego najważniejszym sąsiadom (* w trzecim i czwartym wieku naszej ery),począwszy od objęcia władzy przez Dioklecjana aż do śmierci Konstantyna.

Założenie jego pracy jest dosyć proste....

Książka przybliżająca realia schyłkowego Cesarstwa Rzymskiego (nie tylko za Konstantyna). Mimo, że napisana w połowie XIX w. całkiem aktualna. Polecam miłośnikom antyku.

Książka przybliżająca realia schyłkowego Cesarstwa Rzymskiego (nie tylko za Konstantyna). Mimo, że napisana w połowie XIX w. całkiem aktualna. Polecam miłośnikom antyku.