Literacka Nagroda Nobla jest jedną z tych nagród, które wśród miłośników literatury wywołują niemałe emocje. Niestety w 2018 roku nie doczekaliśmy się laureata. Wszystko z powodu skandalu, który wybuchł w Szwedzkiej Akademii w listopadzie zeszłego roku. Mąż jednej z członkiń, Jean-Claude Arnault, został oskarżony o molestowanie seksualne, gwałt i ujawnianie laureatów przed oficjalnym ogłoszeniem. Członkinią tą jest zaś poetka Katarina Frostenson, dzięki której Arnault utrzymywał bliskie stosunki z Akademią. Fotograf miał dopuszczać się molestowania w mieszkaniach należących do Akademii, a także w klubie literackim „Forum”, który prowadził wraz z żoną, a który częściowo finansowany jest właśnie przez Akademię. W klubie odbywały się m.in. odczyty laureatów nagród przyznawanych przez komitet.

Na początku kwietnia do odejścia została zmuszona przewodnicząca komitetu – Sara Danius. Wkrótce potem Szwedzka Akademia zaczęła się rozpadać. Z 18-osobowego gremium zostało tylko dziesięciu aktywnych członków. Niestety, regulamin komitetu nie przewiduje rezygnacji ze stanowiska członka Akademii, funkcja ta bowiem nadawana jest dożywotnio i jeśli ktoś chce odejść, jego krzesło musi pozostać puste aż do jego śmierci. W takim przypadku członkowie nie mogą wybrać nowego członka, a tym samym nie mogą wybrać laureata, ponieważ kworum wynosi 12 członków.

W maju świat literatury wstrzymał oddech. Szwedzka Akademia zdecydowała, że w wyniku „podważenia zaufania publicznego do Akademii” Nobel w 2018 roku nie zostanie przyznany. Komitet dał więc sobie czas na odbudowanie zaufania publicznego oraz na wprowadzenie pewnych zmian do regulaminu, które zapowiedział król Szwecji Karol Gustaw. Plany zakładały, że w 2019 roku poznamy dwóch laureatów.

Jednak pod koniec maja pojawiła się informacja, że być może w 2019 roku nagroda również nie zostanie przyznana. Mówiono nawet, że zarządzanie nagrodą może przejąć inna instytucja. Natomiast w lipcu okazało się, że Szwedzi nie zamierzają łamać tradycji. Z inicjatywy osób silnie związanych z kulturą powstała Nowa Akademia. W chwili ogłoszenia przesięwzięcia liczyła ona aż 106 osób. W ten sposób czytelnicy na całym świecie mogli wziąć udział w przyznaniu w 2018 roku alternatywnego Nobla nazwanego Nową Nagrodą Literacką. Wyróżnienie miała otrzymać powieść, która opowiadała historię „ludzi na całym świecie”.

Do 8 lipca bibliotekarze z całej Szwecji wysyłali swoje nominacje do nagrody. Propozycje te 12 lipca poddano publicznemu głosowaniu. Wśród nominowanych znaleźli się tacy pisarze, jak: J.K. Rowling, Margaret Atwood, Donna Tartt, Paul Auster, Zadie Smith i Olga Tokarczuk, przy czym kobiety na tej liście znalazły się w większości (29 do 17). 

I gdy Szwedzka Akademia walczyła z naciskami Fundacji Noblowskiej, Nowa Akademia zbierała coraz bardziej pochlebne recenzje i nabierała rozpędu. Pod koniec sierpnia czytelnicy na całym świecie mogli poznać finałową czwórkę w wyścigu po Nową Nagrodę Literacką. W finale znaleźli się: Neil Gaiman, Maryse Condé, Kim Thúy oraz nazywany „Leonardem DiCaprio Nagrody Nobla” Haruki Murakami. Autor szybko jednak ostudził emocje swoich fanów i udowodnił, że Nowej Nagrodzie Literackiej jeszcze dużo brakuje do dawnej Nagrody Nobla. W połowie września pojawiła się zaś wiadomość, że Murakami wycofuje się z wyścigu po nagrodę. 

Gdy Nowa Akademia debatowała nad laureatem, we wrześniu rozpoczął się proces Arnaulta. 18 kobiet oskarżyło fotografa o molestowanie seksualne, a pięć zdecydowało się złożyć doniesienie na policję z oskarżeniem o gwałt. Część z tych zarzutów została jednak oddalona z powodu przedawnienia lub braku dowodów. Z dochodzenia zleconego przez Sarę Danius wiemy, że Arnault był źródłem przecieku o Nagrodzie Nobla dla Wisławy Szymborskiej (1996), Elfriede Jelinek (2004), Harolda Pintera (2005), Jeana-Marie Gustave'a Le Clezio (2008), Patricka Modiano (2014), Swiatłany Aleksijewicz (2015) oraz Boba Dylana (2016). 

Arnault nie przyznał się do winy, a jego adwokat stwierdził, że jego klient jest ofiarą „polowania na czarownice”. Wyrok zapadł na początku października. Fotograf został skazany na dwa lata więzienia za gwałt, ale odwołał się od wyroku; kolejny poznamy w grudniu br.

12 października ogłoszona została laureatka Nowej Nagrody Literackiej. Została nią pisarka z Gwadelupy Maryse Condé. Tego samego dnia zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami Nowa Akademia została rozwiązana. Jednocześnie ogłoszono nowych członków Szwedzkiej Akademii. W jej skład weszli sędzia Sądu Najwyższego Eric M. Runesson oraz pochodząca z Iranu poetka Jila Mossaed. Tym samym Akademia zyskała wystarczającą liczbę członków, aby mieć kworum, ale nie było to jednoznaczne z tym, że za rok zostanie przyznany literacki Nobel.

Z powodu licznych głosów domagających się uporządkowania spraw przez Komitet Noblowski Szwedzka Akademia zdecydowała się zwrócić o pomoc do osób niezwiązanych z tym gremium. Ustalono, że Nowy Komitet Noblowski ma składać się z pięciu członków Szwedzkiej Akademii i pięciu ekspertów z zewnątrz. W nowo powstałym komitecie z ramienia dotychczas przyznającej Nagrodę Nobla Szwedzkiej Akademii zasiądą: Per Waestberg (przewodniczący), Horace Engdahl, Kristina Lugn, Anders Olsson i Jesper Svenbro. Powołani eksperci zewnętrzni to krytycy literaccy: Mikaela Blomqvist, Rebecka Kaerde, Kristoffer Leandoer, wydawca Henrik Petersen oraz tłumaczka Gun-Britt Sundstroem.

W składzie Akademii nie znalazła się żona Arnaulta, Katarina Frostenson, która złożyła rezygnację. Pozostał w nim jednak Horace Engdahl, którego podejrzewa się o tolerowanie niewłaściwych praktyk w tej instytucji oraz o bycie stronnikiem byłej przewodniczącej, Katariny Frostenson.