Jesteśmy społecznością, która kocha książki

„Wspomnienia słabną, mity się zacierają, plany gasną w zarodku. Tak jest ze mną i tak jest ze światem. Jeśli ta cisza ma trwać nadal, jakże długie wydaje mi się to krótkie życie, które mnie jeszcze czeka!” Te słowa wyrażają rozpacz 50-letniej kobiety patrzącej na czytelnika z okładki. Na szczęście później Simone de Beauvoir zdążyła zrozumieć, że jeszcze nie czas na umieranie. Jeszcze można coś przeżyć i opowiedzieć innym.

To jedna z tych książek, które czyta się długo i w odpowiednim nastroju. Nie nadaje się do lektury w autobusie, bo wymaga skupienia, ale nie dlatego, że jest trudna. Bynajmniej. Po prostu wyobrażam sobie czytanie „Poza czasem” w spokojnym miejscu, w ciszy. Może na ławce pod drzewem? Albo na tarasie w deszczowy dzień? Byłaby genialną lekturą na spotkania czytelnicze, ponieważ mogłaby wywołać mnóstwo dyskusji. Można by jej poświęcić kilka takich spotkań, a tematy do rozmów wciąż by się nie kończyły.

Feministka napisała tę książkę, feministka trafiła na okładkę i wiele feministycznych stwierdzeń w niej pada. Jeśli ktoś na hasło „feminizm” wyobraża sobie grubą, wąsatą i rozkrzyczaną lesbijkę (czy wręcz lesbę), nie umiem ani nie mam ochoty mu pomóc. Jego problem. Wróćmy jednak do tematu. Lynne Segal nie tyle napisała książkę, co przygotowała porządną i treściwą pracę pełną cytatów i nawiązań do dzieł literatury. Znajdziemy w niej rozważania kobiet oraz mężczyzn w różnym wieku, nie tylko seniorów czy tych, którzy za takich się uważają.

Właśnie! Kwestia, kiedy człowiek staje się/czuje się stary, to świetny początek. Pamiętam, jak na studiach omawialiśmy XIX-wieczną lekturę, gdzie jedna z bohaterek nazwała się starą kobietą, a miała ok. 36 lat. Dla studentki 40-latek jest stary, ale i tak się ubawiliśmy, bo ta bohaterka mentalnie stała już nad grobem. I dzisiaj znajdą się tacy, którzy uważają (a przynajmniej próbują tak wmawiać w dyskusjach w sieci), że dla kobiet po 30. nic, tylko ściana. Wieczory na kanapie przed telewizorem, wino i kot. Jak dla mnie brzmi świetnie, ale chyba ma straszyć. W każdym razie starość nam się przesuwa, bo żyjemy coraz dłużej. Trochę słabo uważać się za starego po 40., kiedy przed nami drugie tyle życia. Większość czasu na tej planecie jesteśmy starzy?

Podtytuł książki brzmi „Przyjemności i przypadłości starzenia się”. Dobrze opisuje, czego możemy spodziewać się przy czytaniu. Na licznych przykładach z literatury autorka pokazuje, jak z wiekiem zmienia się postrzeganie starości u siebie oraz innych ludzi. Udowadnia, że brakiem atrakcyjności martwią się nie tylko kobiety, ale i mężczyźni. To zresztą w pełni zrozumiałe i nie trzeba przywoływać przykładu z „Lepiej późno niż później”, gdzie do bohatera granego przez Jacka Nicholsona w końcu dociera, jak patrzą na niego młode dziewczyny. Jak na dziadka.

„Poza czasem” przybliża wiele zagadnień, od potrzeby seksu „nawet” u seniorów, przez błogosławieństwo menopauzy, po zmaganie się z chorobami starczymi, w tym demencją. Sporo uwagi – co zauważa sama pisarka – jest poświęcone opiece nad starszymi, temu, jak choroba zmienia życie wszystkich, nie tylko chorego. Pokazuje, jak otoczenie odbiera osoby uważane za stare i jak one siebie odbierają. Jak potężny kult młodości i zakłamywania prawdy panuje w mediach oraz w społeczeństwie. Jak trudno „przyznać się” do bycia starym, jakby to była jakaś klątwa, piętno, które automatycznie izoluje nas od świata.

Moim zdaniem to bardzo ciekawa praca, którą warto nie tylko przeczytać, ale i mieć na swojej półce. Młodsi czytelnicy mogą poznać perspektywę tych, którzy (ze zdziwieniem) się zestarzeli; z kolei dojrzali mają szansę zobaczyć, że nie są odosobnieni w swoich rozterkach. Wszystkich nas to czeka, nie ma się czego bać. Lepiej się przygotować – na przykład lekturą tej książki. Gorąco polecam.

Za egzemplarz do recenzji bardzo dziękuję Wydawnictwu Glowbook.

„Wspomnienia słabną, mity się zacierają, plany gasną w zarodku. Tak jest ze mną i tak jest ze światem. Jeśli ta cisza ma trwać nadal, jakże długie wydaje mi się to krótkie życie, które mnie jeszcze czeka!” Te słowa wyrażają rozpacz 50-letniej kobiety patrzącej na czytelnika z okładki. Na s...

Rozwiń Zwiń

No i mamy za sobą czwarty tom serii, która miała być trylogią. W posłowiu autor przyznaje, że stawiając kropkę w „Cherubie”, już wiedział, że będzie ciąg dalszy, stąd takie, a nie inne zakończenie. Niemniej widzę dużą różnicę między obiema* częściami. O ile przy trzeciej wzdychałam ciężko i myślałam, że więcej nie zdzierżę, tak tutaj nie wykluczam sięgnięcia po najnowszą, kiedy się pojawi. Aczkolwiek wielkiego zachwytu nie było.

Autor „Zarazy” przypomniał nam kolejny raz, że Zielona Góra to siedlisko zła i wszeteczeństwa. Przez fabułę przewija się większość z listy grzechów głównych, do tego dochodzi frustracja pisarza sytuacją polityczną w kraju. Jej upust zobaczymy dopiero w „Bagnie”, od którego zaczęłam przygodę z panem Piotrowskim. Na szczęście (dla mojego uzębienia, którym nie musiałam tak często zgrzytać przy czytaniu, oraz oczu, którymi tak nie przewracałam) nie mamy tu aż tyle zachwytów głównym bohaterem. Dopiero w drugiej części pisarz nieco nadrabia, ale dałam radę to znieść. Igor Brudny chciałby, ale nie może robić za gieroja, bo najpierw musi na nowo nauczyć się samodzielnie chodzić. I przestać sikać do butelki.

Historia również i w tym tomie zaczyna się mocno – od gnania samochodem, w którym na tylnym siedzeniu leży półnaga, przerażona kobieta. Nie wiadomo, czy kierowca to oprawca, czy może wybawiciel. A może jedno i drugie? Nie dochodzi jednak ani do ratunku, ani do zbrodni, choć pada jeden trup. Policja to przemilcza i ukrywa przed mediami, choć zdecydowanie nie można nazwać wydarzenia zwykłym wypadkiem samochodowym. Co gorsza, pojawiają się kolejne zwłoki. I kolejne... a przynajmniej ich fragment. Do Igora zgłasza się nieśmiała, niewinna jak lelija dziewczyna z wielką prośbą. Owo spotkanie (oraz prośba) wpłynie na życie ich obojga, odmieni los wielu ludzi, w tym człowieka zajmującego salę w szpitalu psychiatrycznym.

W całej książce czuć Black Opium, którego autor najwyraźniej nie znosi. Nie da się ukryć, że to bardzo charakterystyczne perfumy, ale przypadła im niewdzięczna rola. Jak przy każdej poprzedniej części serii, tak i tutaj mamy kilka totalnie odjechanych pomysłów fabularnych. Skoro ktoś sięga po kolejne tomy, zdążył się już do tego przyzwyczaić. Jeśli chodzi o wady, przychylam się do myśli, że twórca przykłada się do researchu, kiedy mu to pasuje, a w innych przypadkach podchodzi do tego nieco olewczo. Przy „Cherubie” zastanawiałam się, czy nie ma pojęcia o transpłciowości, czy po prostu tak mu pasowało do fabuły. Tutaj słowami jednej z bohaterek określił Brudnego Matką Teresą, co miało być komplementem.

Jeśli chodzi o zalety, to książka, która spodoba się fanom brutalności, krwawych opisów, okrucieństwa. Jako rozrywka dla wielbicieli takich klimatów sprawdzi się całkiem dobrze. Ma prosty język, więc błyskawicznie się czyta. Sporo w niej wulgaryzmów, co może być wadą lub zaletą, zależy, kto ocenia. Nadaje się do lektury w autobusie, bo rozdziały ma stosunkowo krótkie; nie znajdziecie też w niej głębi, która wymagałaby skupienia. Ot, piwo i chipsy.

* Nie pierwszy raz napotykam w tej serii na literówki, ale byków jeszcze nie było. „Co stało się z dwoma kolejnymi kobietami”. Korekto, przysnęłaś?

No i mamy za sobą czwarty tom serii, która miała być trylogią. W posłowiu autor przyznaje, że stawiając kropkę w „Cherubie”, już wiedział, że będzie ciąg dalszy, stąd takie, a nie inne zakończenie. Niemniej widzę dużą różnicę między obiema* częściami. O ile przy trzeciej wzdychałam ciężko ...

Rozwiń Zwiń

– Rozebrałaś się do magazynu dla facetów? – Jego ton stał się bardziej szorstki.
– Dostałam propozycję. To miała być niespodzianka. Myślałam, że się ucieszysz.
– I nie zapytałaś mnie o zdanie?
(Na mojej twarzy pojawia się mindfuck.)
– Dwadzieścia tysięcy? Ty naprawdę myślisz, że pozwoliłbym ci się rozebrać dla marnych dwudziestu koła? Żebyś świeciła gołym tyłkiem przed całym krajem?
(Mindfuck powiększa się do tego stopnia, że kolejna kartka musi odczekać swoje, zanim zostanie przerzucona. O tempora, o mores, o samczość!)

Mam za sobą trzecią część serii o Igorze Brudnym, a tak naprawdę czwartą, bo zaczęłam od końca. Jednocześnie to pierwsza, po której się zastanawiałam, czy chcę przeczytać kolejną, czyli „Zarazę”. W tym guilty pleasure coraz więcej guilty, a coraz mniej pleasure.

Ale od początku. Miejscem akcji znowu jest sin city, zagłębie plugastwa, rozpusty, Sodoma i Gomora w jednym, czyli Zielona Góra. Przy książkach paru innych autorów też miałam rozkminki typu „czy w tej miejscowości jest ktoś normalny, kto nie jest seryjnym zabójcą, gwałcicielem i/lub złodziejem?”, ale tu przychodziły mi do głowy jakoś częściej. A może po prostu czuję przesyt. Zaczynamy z przytupem, od niezwykle brutalnego morderstwa. Do tego nagranego i wrzuconego do sieci, choć policja do ostatniej chwili miała nadzieję, że uda się tego uniknąć. Jakby było mało nieszczęść, morderca wysyła specyficzną wiadomość dwóm osobom – Igorowi Brudnemu i patologowi. Pierwszy od razu rusza do akcji, a raczej kuśtyka, bo jest poturbowany po perypetiach z poprzedniej części. Z kolei patolog robi dobrą minę do złej gry, ale nie jest mu do śmiechu. I słusznie.

Mamy tu podobny scenariusz co przy pierwszym, drugim oraz piątym tomie. Pewnie się nie pomylę, jeśli w czwartym również historia będzie przebiegać w identyczny sposób. Jest zbrodnia, masa krwi, flaki, wysoko postawieni ludzie oraz sekrety, które zagrażają bardziej ich odkrywcom niż zainteresowanym. Brudny przekonuje się o tym dość szybko, plując wybitym zębem.

Co mi się rzuciło w oczy mocniej niż szczegółowe opisy zwłok? Nasz główny bohater jest tutaj tak męski, że nawet z obitą gębą wywołuje u kobiet szybsze bicie serca. Aż mi się przypomniały ekranizacje Lee Childa z Tomem Cruisem, gdzie do Jacka Reachera zalotnie uśmiecha się KAŻDA kobieta, włącznie z dojrzałą panią w okienku kasy. No żadna się nie oprze, panocku, żadna. Gdyby „Cherub” doczekał się planu filmowego, widzę oczyma wyobraźni, jak pan Piotrowski po nim krąży i pilnuje, żeby aktorki wlepiały w „Igora” ślipka z odpowiednio dużym zachwytem. Bo on jest taaaaakiiiii męęęęęskiiii! I trudny, i nie umie zaufać, i taki skrzywdzony jest, i ja mu pokażę, jaka cudowna jest miłość... Rzyg.

No kpię, kpię, co na to poradzę. Z jednej strony widzę, że ta część nie odbiega od poprzednich, a przez to czuję, że jestem niesprawiedliwa, bo na tej się wyżywam, a przy innych bóldupizm nie włączał mi się tak ostro. Chyba faktycznie czuję przesyt tym super ekstra męskim giga chadem, obiektem fantazji podczas masturbacji, uczuć, które nie wygasły po kilku latach czy mężczyzną, któremu prostytutka proponuje seks sama z siebie i po godzinach. Ludzie, ileż można? Z drugiej strony, finalnie i tak wypożyczyłam „Zarazę”.

– Rozebrałaś się do magazynu dla facetów? – Jego ton stał się bardziej szorstki.
– Dostałam propozycję. To miała być niespodzianka. Myślałam, że się ucieszysz.
– I nie zapytałaś mnie o zdanie?
(Na mojej twarzy pojawia się mindfuck.)
– Dwadzieścia tysięcy? Ty naprawdę myślisz, że pozwoliłby...

Rozwiń Zwiń

Nie czytam poradników. Nie czuję takiej potrzeby, bo zwykle wiem, co jest moim problemem, do tego znam rozwiązanie. Najczęściej to lenistwo, bo i artykuł o prokrastynacji potrafię napisać dzień po terminie. W przypadku książki Jane Simpson było inaczej – zainteresowała mnie, kiedy tylko się o niej dowiedziałam. Nie chodzi o samą książkę, lecz o poruszane w niej tematy. Uznałam, że nawet gdyby okazała się nieudana (pisana zbyt trudnym dla laika językiem, nudna czy chaotyczna), i tak warto o niej mówić. Na szczęście to dobra praca, co oceniam jako kobieta, czytelniczka, a także copywriterka dedykowana do artykułów medycznych. I erotycznych, ale o tym innym razem.

Kiedy pierwszy raz wzięłam do ręki „Mięśnie dna miednicy bez tabu” i przekartkowałam egzemplarz na szybko, złapałam się na myśli, że niektórych odstraszy. Może budzić skojarzenia z podręcznikiem do biologii przez wzgląd na rysunki oraz podział tekstu. Moim zdaniem to trochę podręcznik, a trochę poradnik, w każdym razie bardzo udana kombinacja. Autorka zwraca się bezpośrednio do odbiorców („jeśli widzisz”, „czujesz mięśnie” etc.). Skraca tym dystans, który mógłby powstać między nią a mniej otwartymi osobami, speszonymi np. grafiką z genitaliami albo instrukcjami ćwiczeń czy badań. Tu przyznam, że idę trochę na ślepo, bo sama mogę mieć przesunięte granice przez pisanie tekstów medycznych (i erotycznych). Dla mnie ta praca jest przystępna, fajnie napisana i jeszcze fajniej wydana, ale zdaję sobie sprawę, że kogoś może zawstydzać.
I tu jest pies pogrzebany (Zdies sabaka zaryta). W materiałach promocyjnych wydawnictwa znalazła się informacja, którą pozwolę sobie tutaj wstawić:

„Podzielę się z Państwem pewną zaskakującą obserwacją: w trakcie pracy nad tą książką zauważyliśmy, że hasło „mięśnie dna miednicy” dla wielu osób jest… zabawne. Dwuznaczne uśmieszki, aluzje albo zażenowanie to niestety żywy dowód poważnych zaniedbań w naszej edukacji zdrowotnej, nie mówiąc już o profilaktyce.”

Nie ma znaczenia, że ktoś fuknie teraz: „A ja nie mam z tym problemu, wydumane!”. Dowód anegdotyczny to żaden dowód, poza tym wystarczy zerknąć chociażby na FB, na komentarze zawstydzonych pań pod artykułami o menstruacji, inkontynencji czy seksie. Nie powiem, co mam ochotę napisać jednej czy drugiej pańci, której nie podoba się omawianie takich tematów na forum publicznym. Wypowiedzi zniesmaczonych panów pominę, bo nie warto się nad nimi pochylać. To, nad czym warto, to praca nad mięśniami dna macicy.

Jane Simpson to pielęgniarka środowiskowa mająca ćwierć wieku doświadczenia. W swoim poradniku/podręczniku tłumaczy prosto i bez fałszywego wstydu, gdzie są te mięśnie, jak je znaleźć, a także jak ćwiczyć. Podaje metody leczenia i po kolei je opisuje. Prócz tego wyjaśnia, jak ta strefa organizmu zmienia się z upływem lat, po ciążach czy menopauzie. Podkreśla, że kłopoty z trzymaniem moczu, kału i gazów nie muszą przyjść z wiekiem – dotykają też młodych. Zachęca do ćwiczeń w ramach profilaktyki, żeby zniwelować lub całkowicie pozbyć się jakiejś dolegliwości. Jednocześnie przypomina, że zawsze warto skonsultować się z lekarzem. Jako przykład podaje ciężarki dopochwowe, które pomagają utrzymywać mięśnie w dobrej formie. Nie należy ich beztrosko kupować, gdy już cierpisz na jakąś przypadłość (np. wypadanie macicy), bo można ją wtedy pogłębić.

Mogłabym pisać i pisać, bo naprawdę warto poświęcić uwagę tej książce. Jak wspominałam na początku, byłam pozytywnie nastawiona, gdy jeszcze nie znałam jej treści ani formy. Teraz, po przeczytaniu, tym bardziej ją polecam. Uważam, że powinna znaleźć swoje miejsce w każdej domowej biblioteczce. Będzie świetnym prezentem dla mamy, siostry lub przyjaciółki. Nieważne, że nie masz kłopotów z „tymi rzeczami”. Możesz dalej ich nie mieć, jeśli ją przeczytasz. Jeśli się pojawią, będziesz wiedzieć, jak sobie z nimi poradzić. A przede wszystkim pokonasz prawdziwy problem – przestaniesz traktować ten temat jak tabu.

Egzemplarz do recenzji podesłało mi Wydawnictwo Literackie, za co bardzo dziękuję.

Nie czytam poradników. Nie czuję takiej potrzeby, bo zwykle wiem, co jest moim problemem, do tego znam rozwiązanie. Najczęściej to lenistwo, bo i artykuł o prokrastynacji potrafię napisać dzień po terminie. W przypadku książki Jane Simpson było inaczej – zainteresowała mnie, kiedy tylko si...

Rozwiń Zwiń

„Nietrudno było dostrzec w jej słowach uniwersalną ludzką tęsknotę za znaczeniem, której się z jakiegoś powodu po niej nie spodziewałam – niesłusznie, przyznaję. Trudno człowiekowi przejść przez życie bez poczucia sensu. Uciekamy się do rozmaitych określeń – siły wyższej, cudu – wciąż jednak chodzi o sens życia, o znak, kierunek, wskazówkę”.

Jak można przeczytać na okładce, „Ciało z jej ciała” to „historie ludzi, którzy podarowali komuś część siebie”. W tym króciutkim opisie zawiera się właściwie cała treść książki. Autorka sama przeszła transplantację, a potem postanowiła poszukać odpowiedzi na pytanie, dlaczego dawcy zostali dawcami. Skontaktowała się z wieloma osobami, z niektórymi na żywo, z niektórymi wyłącznie mailowo czy telefonicznie. Z niektórymi wcale. Do dziś wyrzuca sobie brak choćby listu, choćby pocztówki z podziękowaniami, którą powinna wysłać do rodziny zmarłego dawcy pierwszej nerki. Dawczynię drugiej poznała osobiście. Ona była ogniwem, które niczym łańcuch pociągnęło za sobą dalsze działania – wyruszenie w podróż dosłowną oraz emocjonalną.

Jednocześnie mam sporo przemyśleń i niewiele pytań, więc nie będę się rozwlekać. Tak jak Slavenka Drakulić dziwiłam się, czytając wyjaśnienia niektórych z tych ludzi. Próbowałam je zrozumieć, choćby częściowo spojrzeć na ten temat z ich perspektywy. W grupie darczyńców znalazł się kontrowersyjny milioner, bohater głośnego wywiadu, dzięki któremu wielu ludzi po raz pierwszy usłyszało o przeszczepach od niespokrewnionych dawców. Była też młoda dziewczyna, która swoją decyzją sprzeciwiła się woli dziadka, głowy patriarchalnej rodziny. Była studentka i osoba duchowna, wyznawcy jakichś religii oraz osoby niezwiązane bliżej z żadnym kultem (niekoniecznie ateiści). Każda z nich miała własne powody do oddania nerki komuś zupełnie obcemu. Dla jednych była to wdzięczność, dla innych gest altruizmu, dla jeszcze innych czyn oczywisty. Po prostu trzeba było to zrobić.

Autorka poruszyła wiele ciekawych tematów, w tym kwestię obaw, które żywi zarówno dawca, jak i biorca. Pierwszy może zakładać, że drugi będzie zobowiązany do wdzięczności, że zacznie czuć „brzemię daru”. Drugi z kolei może się obawiać, że pierwszy będzie oczekiwał od niego kontaktu, dbania o otrzymany narząd, udowodnienia, że na niego zasługuje. Niby różne lęki, a mogą ciążyć tak samo. Sama pewnie miałabym podobne obawy jako biorczyni. A jako dawczyni? Jestem w stanie zrozumieć, że „poprzedni właściciel” chciałby mnie poznać. I zapewne w jakiś sposób ocenić, do kogo trafił jego dar.

Książka czekała na półce kilka lat, aż wreszcie się doczekała. Jeśli interesujecie się taką tematyką i odpowiada Wam spokojna narracja, polecam.

„Nietrudno było dostrzec w jej słowach uniwersalną ludzką tęsknotę za znaczeniem, której się z jakiegoś powodu po niej nie spodziewałam – niesłusznie, przyznaję. Trudno człowiekowi przejść przez życie bez poczucia sensu. Uciekamy się do rozmaitych określeń – siły wyższej, cudu – wciąż jedn...

Rozwiń Zwiń