„Zwiedzeni przez przypadek” to książka o niedocenianym wpływie losowości na ludzkie życie. Mimo postępu, jaki stał się udziałem człowieka, w dziedzinie przypadkowości zdarzeń nie wymyślono wiele więcej, ponad to, co zauważyli myśliciele antyczni. Co więcej, to oni, zdecydowanie częściej niż dziś, prezentowali pełną pokory postawę w obliczu nieznanych wyroków Fortuny. Współcześnie zapominamy, że przyrost informacji nie przekłada się w sposób automatyczny na wzrost wiedzy, a co za tym idzie, zbyt ochoczo wierzymy w teorie, których jedyną wartością jest to, że jak dotąd, nie udało się ich obalić.

Mądrzy po fakcie, zwyczajnie nie bierzemy pod uwagę możliwości wystąpienia danej sytuacji, tylko dlatego, że wcześniej nic podobnego się nie wydarzyło. O ile na gruncie czysto naukowym obalona teoria niesie ze sobą dotkliwe konsekwencje dla wąskiego grona bezpośrednio zainteresowanych, są dziedziny, w których rzadkie, niespodziewane zdarzenie ma katastrofalne skutki dla portfeli wielu zwiedzionych pokusą zysku. Mowa oczywiście o zdominowanych przez losowość rynkach finansowych.

To obszar, w którym autor, doświadczony trader, czuje się najlepiej. Mimo wielu lat obserwacji zachowań finansistów w dalszym ciągu zdumiewa go fakt, jak naiwnie i lekkomyślnie powierza się majątek ludziom, których kompetencji nijak nie można zweryfikować. Dobre wyniki jak nigdzie indziej mogą być wynikiem tylko i wyłącznie szczęścia lub czasu prosperity, wybaczającego drobne potknięcia. Najczęściej weryfikuje je dopiero załamanie rynku, dosłownie zmiatając dotychczasowych beneficjentów z powierzchni. W ich miejsce pojawiają się kolejni, niepamiętni poprzedniego krachu. Nie uczą się na cudzych błędach, bo obowiązuje zasada zwycięzca bierze wszystko. To o miliarderach powstają książki pełne dobrych rad jak odnieść sukces. Być może więcej byśmy zyskali analizując cechy i działania osób, które poniosły porażkę. Jeśli charakteryzowały je podobne ludziom sukcesu cechy i determinacja, to może się okazać, że przyczyną niepowodzenia był tylko i aż brak szczęścia. Trudno to ustalić i nie ma w tym nic dziwnego, wszak ludzie sukcesu niechętnie upatrują przyczyny swojego powodzenia w szczęśliwym zbiegu okoliczności. Wolą myśleć, że przyczyniły się do tego ich bezsprzeczne talenty. Za swoją porażkę mogą co najwyżej obwinić ślepy traf.

Autor demaskuje najczęstsze błędy myślowe popełniane z równą częstotliwością przez laików, jak i doświadczonych graczy rynkowych. W licznie przytaczanych przykładach umiejętnie buduje napięcie. To właśnie wymownym przykładom poświęca znacznie więcej miejsca niż teoretycznym wyjaśnieniom. Dzięki temu przekaz jest zrozumiały dla każdego. Nie stawia samego siebie w lepszym świetle, udowadnia, że mimo zajmowania się zagadnieniem losowości nie jest wolny od powszechnych pułapek myślenia. Nie ma złudzeń co do tego, że nasze wybory rzadko kiedy są racjonalne, gdyż nie jesteśmy w stanie oddzielić procesu podejmowania decyzji od sfery emocji. Dobrze, jeśli przynajmniej zdamy sobie z tego sprawę, a cel ten, po lekturze, z dużą dozą prawdopodobieństwa, zostanie osiągnięty.

Monika Kurek