Rynek książki w Polsce tylko z pozoru jest atrakcyjny. Czytamy mało, przez co sprzedaż jest na relatywnie niskim poziomie względem liczby mieszkańców. W efekcie wydawnictwa wydają mniej niż chociażby u naszych zachodnich sąsiadów, gdyż zarabiać trzeba i nikt nie będzie niepotrzebnie ryzykować. Czasem zdarzą się jakieś ewenementy, jak chociażby ArtRage czy Wydawnictwo Pauza, które dostarczają oryginalne lub mało znane tytuły, ale to wciąż kropla w morzu naszych czytelniczych potrzeb.

Oczywiście większym graczom również zdarza się zaryzykować. Przeważnie inwestują w pewniaków i nagradzane tytuły, ale czasem podążają za szeroko rozumianą misją i oferują czytelnikom coś naprawdę unikatowego i interesującego. Dlatego tym bardziej należy docenić Wydawnictwo Czarne za świetną serię – Opowiadania Amerykańskie, w której prezentowane są zbiory opowiadań wybitnych amerykańskich twórców.

„Wizja świata” Johna Cheevera to szesnaście historii o mieszkających na przedmieściach przedstawicielach klasy średniej. Autor opisuje typowe problemy i wyzwania rodzin zamieszkujących podmiejskie apartamentowce i domki jednorodzinne, czyli przede wszystkim dbanie o opinię w oczach sąsiadów, szukanie okazji do romansów, balansowanie pomiędzy szczęściem a powinnością, a także próby pogodzenia się z mijającą młodością. Momentami je wyśmiewa (nierzadko wyjątkowo okrutnie), gdyż zachowania mieszkańców wynikają najczęściej z małostkowości, kompleksów, nałogów oraz wybujałego ego.

Dzięki temu, niczym w krzywym zwierciadle, mamy okazję zobaczyć nie tylko amerykańską klasę średnią, ale i nas samych. Pewnej ponadczasowości odmówić autorowi nie można. Analizując pustotę życia amerykańskich przedmieść, Cheever jednocześnie skłania do refleksji nas samych. Na żadne objawienie jednak nie liczę, ponieważ nikt nie lubi dostrzegać swych wad. I nie jestem w tym wyjątkiem.

Ponadto Cheever w swych opowiadaniach daje się poznać jako wnikliwy obserwator natury ludzkiej. A wyciągnięte wnioski nie napawają optymizmem. Historie niejednokrotnie są pesymistyczne i pełne negatywnych konstatacji. Autor zwraca uwagę na liczne pułapki mieszczańskiego stylu życia, szuka genezy rozpadu amerykańskich wartości i relacji, a także przeplata tragedię z komedią, zostawiając nas z licznymi przemyśleniami o roli mężczyzny i kobiety. Zapewne gdyby nie plastyczny i gawędziarski styl Cheevera, to wiele z jego przemyśleń nie wybrzmiałoby w odpowiedni sposób. A tak mamy okazję docenić pomysłowość i intensywność prozy tego genialnego pisarza.

Warto również pochwalić Cheevera za bezkompromisowość. Wiele z opisywanych mieszczańskich problemów ma genezę w alkoholu oraz popędzie seksualnym. Dorobkiewicze, chociaż pobudowali się na przedmieściach i nieźle zarabiają, to jednak wciąż są więźniami własnych pragnień i nałogów. Korzystają i uzależniają się od tego, co mają pod ręką. Nuda ich wykańcza i nie dążą do niczego wartościowego. Chcą tylko przeżyć kolejny dzień.

Opowiadania Johna Cheevera to póki co chyba najjaśniejszy punkt Opowiadań Amerykańskich. Gorzkie, groteskowe i może tylko odrobinę wyolbrzymione. Należy jednak pamiętać, że celem autora jest pokazanie czegoś ważnego, więc pewna przesada jest konieczna. Wtedy po prostu widać najlepiej.

Michał Wnuk