Nie wiem czy sięgnęłabym po „Świństwo” Marie Darrieussecq gdyby nie wydał jej Karakter. Ale Karakterowi ufam w ciemno, więc choć tematyka sama w sobie mnie nie interesowała jakoś mocno, sięgnęłam po książkę, gdy miałam okazję. I jak zwykle się nie pomyliłam, bo choć literatura społecznie zaangażowana o profilu powiedzmy – feministycznym, nie należy może do moich ulubionych, to jest proza ciekawa i ważna w dzisiejszym świecie. Ciekawi mnie też na ile nieprzypadkowo Karakter zdecydował się wydać „ Świństwo” teraz, tuż po tym, jak przez kraj przetoczyły się liczne fale czarnych protestów.

Bohaterce powieści zazdrościć życia nie sposób. Młoda, bezimienna w powieści kobieta zmaga się z poszukiwaniem pierwszej pracy, by wyprowadzić się od nieakceptującej jej matki. W końcu, po tym jak wykorzystana zostaje jej wrodzona naiwność, dostaje pracę w salonie piękności. Szybko okazuje się, że nie do końca ma zajmować się tam pielęgnowaniem urody, jednak – manipulowana i zwodzona przez ludzi w swoim otoczeniu – szybko dochodzi do wniosku, że przecież tak ma być, że do tego się właśnie nadaje. Poniżana i upokarzana, potulnie godzi się na wszystko w imię zachowania pracy, dochodów i sympatii społeczeństwa wokół niej. Pewnego dnia ze zdziwieniem zauważa, że jej ciało zaczyna się w dziwny sposób zmieniać…

„Świństwa” w sumie nie trzeba odczytywać jednoznacznie jako powieści o seksizmie, choć za taką uznały ją feministki. Tak naprawdę to powieść traktująca ogólnie o równouprawnieniu – o tym, co dzieje się z człowiekiem, jakiejkolwiek płci, gdy pada ofiarą nieczułego i zimnego społeczeństwa, a jego dobroć i naiwność zostaje wykorzystana z powodu jego słabości. Nieważne czy tą słabością jest płeć, bieda, niższe pochodzenie, naiwność, brak wykształcenia, choroba, desperacja… Marie Darrieussecq maluje w powieści diaboliczny wręcz obraz społeczeństwa, które czyha na każdą słabość, by ją wykorzystać. Włos jeży się na głowie przy opisach gwałtów i nadużyć, których osoby wokół dopuszczają się wobec bohaterki – a jeszcze bardziej jeży się wówczas, gdy z przerażeniem skonstatujemy, że ona tego nie rozumie i brnie w te relacje na oślep, mamiona obietnicami i wykrzywioną wizją świata, jaką jej oferują. Nawet pomagający jej Marabut, mądry szaman przybyły z Afryki, który zna tajemnicę dobra i zła, nie jest w stanie uchronić jej przed nieszczęściem, dopóki sama nie zrozumie zagrożenia.

Wielkie ukłony należą się tłumaczce, Barbarze Walickiej, która uratowała w przekładzie dwuznaczny tytuł. Powieść po francusku zwie się „Truizmy”, wykorzystując grę słów ze słowem „truie” – świnia, maciora. Po polsku powstało więc „Świństwo” – o znaczeniu dosłownym (bycie świnią), jak i przenośnym. Cała powieść jest symboliczna – i tak właśnie należy ją odczytywać. Jako symboliczne ostrzeżenie przed tym, co możemy zrobić innemu człowiekowi.

Nie wiem czy sięgnęłabym po „Świństwo” Marie Darrieussecq gdyby nie wydał jej Karakter. Ale Karakterowi ufam w ciemno, więc choć tematyka sama w sobie mnie nie interesowała jakoś mocno, sięgnęłam po książkę, gdy miałam okazję. I jak zwykle się nie pomyliłam, bo choć literatura społecznie zaangażowana o profilu powiedzmy – feministycznym, nie należy może do moich ulubionych,...