Dorobek braci Williama i Henry'ego Jamesów na zawsze zapisał się w historii Stanów Zjednoczonych. Pierwszy to filozof i psycholog, twórca podstaw pragmatyzmu i filozofii humanistycznej, a drugi – klasyczny już pisarz, autor takich powieści jak „Portret damy” czy „Bostończycy”. Trzeba przyznać, że obydwaj bracia byli bardzo utalentowani i wyjątkowi. A co z ich siostrą, Alicją James? Dla nas, Europejczyków, to kompletnie nieznana osoba, natomiast dla Amerykanów to autorka skandalicznych (w tamtym okresie) dzienników, wydanych po śmierci Alicji w 1934 roku. Powieść Judith Hooper „Śpiąca Alicja” przybliża czytelnikom postać tej wyjątkowej kobiety, równie genialnej i inteligentnej jak jej bracia.

Narracja książki przybrała formę wspomnień Alicji James. Czytelnik poznaje główną bohaterkę w momencie, kiedy prowadzi samotnicze życie w Londynie i cierpi na tajemniczą chorobę, która zmusza do izolacji od świata zewnętrznego oraz ciągłego leżenia w łóżku. Kobieta jednak nie rezygnuje ze swoich pasji, czyli czytania gazet, książek, pisania listów oraz przyjmowania gości, ale cały czas ma wrażenie, że w jej życiu brakuje wielu rzeczy. Wówczas zaczyna przypominać sobie przeszłość: trudne relacje z rodzicami oraz braćmi, przyjaźnie, jakie zawierała jako młoda dziewczyna, pierwsze miłosne inicjacje, pozwalające na odkrycie własnej seksualności, podróże po Europie czy zasady, jakie wpajano Alicji od dzieciństwa, które tylko ją blokowały i nie pozwalały na osobisty rozwój... Wtedy to też kobieta wpada na pomysł, aby prowadzić w tajemnicy dziennik, gdzie nie będzie udawać nikogo innego, niż jest w rzeczywistości. Gdzie po raz pierwszy będzie po prostu sobą.

Niepozorna okładka „Śpiącej Alicji” kryje w sobie bardzo ciekawą i poruszającą treść. Alicja James staje się w tej powieści przykładem tego, jak wiele niezwykle inteligentnych i utalentowanych kobiet nie miało szans na zaistnienie, ponieważ „tak nie wypadało”. Mimo że główna bohaterka nigdy nie marzyła o takim życiu, jak jej rówieśnice – czyli u boku męża, wychowującą gromadkę dzieci i wzorowo prowadzącej dom – to społeczne konwenanse zmusiły ją do rezygnacji z marzeń o niezależności, miłości ukochanej czy życia według własnych przekonań. Dodatkowo tajemnicza choroba, na którą zapadła Alice w okresie dojrzewania (uznaną przez lekarzy jako jedną z form histerii) jeszcze bardziej ją „zniewoliła”, co w konsekwencji nie pozwoliło na realizacje żadnych marzeń. Muszę przyznać, że niekiedy współczułam Alicji, ale jedno mi w powieści zaimponowało.

Judith Hooper nie stworzyła postaci kobiety, która cierpi na melancholię, z utęsknieniem czekającej na jakiś ratunek czy żalącej się na los. Alicja James w „Śpiącej Alicji” jest kobietą inteligentną, spostrzegawczą, o bogatej osobowości. Właśnie wszystkie rozmyślania, uczucia oraz refleksje, jakie poznajemy w powieści sprawiają, że bohaterka staje się kimś z krwi i kości, będącej pewnego rodzaju krypto-feministką, która w odpowiednich okolicznościach zakłada ogólnie przyjętą maskę osoby chorej i cierpiącej, aby w duchu śmiać się z jakiegoś wydarzenia, podziwiać konkretną osobę czy być przerażoną z sytuacji społeczno-politycznej. Wszystko to zapisała w dziennikach, które w momencie wydania uchodziły za skandaliczne, ale zyskały ogromną popularność. I utwierdził opinię publiczną w przekonaniu, że poza Williamem i Henrym jest jeszcze jedna utalentowana osoba w rodzeństwie Jamesów. I tutaj naszła mnie osobista refleksja – Alicja wyprzedzała swoje czasy.

Bardzo emocjonalna powieść, pełna krytyki ówczesnej obyczajowości Amerykanów i przedstawiająca kobietę, o której warto wiedzieć jeszcze więcej – tak podsumowałabym „Śpiącą Alicję” Judith Hooper. To książka inspirowana dziennikami Alicji James, ja odebrałam ją co prawda bardzo osobiście, jednak inaczej nie mogłam. Myślę, że nawet sam Henry James, bezlitośnie ukazujący wady swoich rodaków, byłby pod wrażeniem tej pozycji. A ja bardzo bym chciała przeczytać dzienniki Alicji. Sądzę, że zasłużyła na nasze zainteresowanie.

Anna Wolak