Mam spory problem z tą niewielką książeczką. Z jednej strony temat mnie „rajcuje” od wielu lat, nie mogę postawić jej żadnych merytorycznych zarzutów, ale… To nie jest to, czego się spodziewałem. Nawet jej ewidentne plusy są jednocześnie jej minusami. Zacznijmy od formy. Czyta się szybko i lekko. Książka jest luźnym zbiorem kilku rozmów-wywiadów ze znanym polskim antropologiem na temat zachowań człowieka, co nami kieruje, dlaczego, na co mamy wpływ a na co praktycznie żadnego. Pokazuje, jak bardzo steruje nami biologia i biochemia organizmu. A jednocześnie jaki wpływ mają interakcje biologii i chemii naszego organizmu ze środowiskiem, w jakim żyjemy. Nazywając rzecz po imieniu – jest to książka z zakresu psychologii ewolucyjnej z poważną domieszką ewolucjonizmu, etologii i ekologii człowieka, socjobiologii, kognitywistyki i paru innych dziedzin, które od kilkudziesięciu lat rozwijają się wręcz w lawinowym tempie. I tu leży pies pogrzebany. Moim skromnym zdaniem taka luźna rozmowa autorów bardziej pasuje do programu telewizyjnego czy do różnych dodatków naukowych dołączanych do prasy niż do książki popularnonaukowej. Ilość tematów i informacji jest tak duża, że wręcz rozsadza tę książeczkę. Siłą rzeczy każdy wątek potraktowany jest bardzo powierzchownie, przyczynkarsko. Czytelnicy, którzy z tą tematyką stykają się od niedawna mogą czuć się nieco zagubieni. Nie są wprowadzani łagodnie w temat a od razu rzuceni na głęboką wodę. Dla humanistów często nadal zakotwiczonych w XIX wiecznych ( i starszych) teoriach istoty człowieczeństwa (a te teorie mają się nadal dobrze w naukach humanistycznych) argumentacja może być niezbyt przekonywująca i zagmatwana. Taki sceptyk sceptykiem pozostanie. Tymczasem osoby, które śledzą literaturę popularnonaukową (w języku polskim!) w tym temacie – nic nowego się nie dowiedzą. Książka jest po prostu boleśnie odtwórcza. Nie ma żadnej bibliografii, do której zaciekawionego czytelnika można by odesłać. A przecież od kilkunastu lat na ten temat wychodzi całkiem sporo dobrej literatury, by wymienić takie nazwiska, jak Buss, Baker, Wright, Wrangham, Ridley i wielu innych. Robiąc jedynie spis w stylu "Lektury polecane" książek wydanych po polsku, zebrało by się dobre dwie strony tytułów, jeśli nie więcej. Owszem, pan Ulanowski przywołuje w rozmowie cztery czy pięć tytułów, z czego dwa to niemal nowości („Małpa w każdym z nas” de Waala oraz „Prawy umysł” Haidta), ale przecież o tym wszystkim w mniejszym czy większym zakresie pisali już inni. Wystarczy przywołać choćby „Ewolucję pożądania” Bussa wydaną w Polsce w 1999 roku, „Wojny plemników” Bakera wydano w 2003, wspominane „Moralne zwierzę” Wrighta w 2004! Dwie pierwsze pozycje zresztą w międzyczasie wznawiano. Tak więc „Nagi umysł” może zaskoczyć co najwyżej zupełnego laika, komu temat do tej pory był zupełnie obcy. Tyle, że zamiast jakiegoś spójnego, sensownego obrazu pozostanie zbiór ciekawostek, o których szybko się zapomni. A szkoda. Przeczytałem, szybko zapomniałem.

Mam spory problem z tą niewielką książeczką. Z jednej strony temat mnie „rajcuje” od wielu lat, nie mogę postawić jej żadnych merytorycznych zarzutów, ale… To nie jest to, czego się spodziewałem. Nawet jej ewidentne plusy są jednocześnie jej minusami. Zacznijmy od formy. Czyta się szybko i lekko. Książka jest luźnym zbiorem kilku rozmów-wywiadów ze znanym polskim...