Małe Grozy to warmińska wieś, gdzie życie toczy się ustalonym rytmem: zasiewy i żniwa, opowieści przy księżycu, wspólne pędzenie agrestówki, a także nocne wypady do lasu, na schadzki z demonem o byczym pysku. Na Warmii szara codzienność miesza się z magią ludowych wierzeń. Tu w lodzie można wyczytać odpowiedzi na swoje pytania, tu dziadek Jerycho szuka zmarłych i uczy swojego wnuka jak robić perły z łez, Jazgarz potrafi wymodlić dla sąsiadów każde nieszczęście, a Śmierć podkrada się nocą pod ściany chat…

Mikropowieść Łukasza Staniszewskiego „Małe Grozy” łączy realizm magiczny z ludowymi wierzeniami w serii krótkich scen z życia mieszkańców warmińskiej wsi. Bohaterowie tych historii to korowód barwnych postaci, wcale nie idealnych, ale pięknych i budzących sympatię mimo swoich wad. Choć życie na wsi, na łonie natury, sprawia wrażenie sielskości i beztroski, to szybko okazuje się, że tytułowa wieś pełna jest, nomen omen, małych gróz. Mogą one przybrać postać krążących po wsi dusz zmarłych i pomniejszych demonów z okolicznych lasów, ale mogą to też być zwykli ludzie, sąsiedzi, którzy skrywają mroczne tajemnice: zdrady, morderstwa i samosądy.

Debiutancka książka Łukasza Staniszewskiego jest napisana w poetycki, a jednocześnie oszczędny sposób. Czasowniki często trafiają na koniec zdania, nadając tekstowi charakterystyczny rytm. Kilka stron wystarcza do nakreślenia ciekawych historii, których zakończenia są niekiedy niedopowiedziane, pozostawione domysłom czytelników. Autor nie zachowuje chronologicznego układu wydarzeń, co daje nam okazję do samodzielnego składania powiązanych ze sobą fragmentów, aby ostatecznie odtworzyć z nich całą historię poszczególnych bohaterów. Te sceny z życia, lekko makabryczne, lekko erotyczne, wydają się stanowić próbę oddania magii i uroku ukochanego miejsca, odtworzenia (lub stworzenia) jego legend i ludowej mitologii. Autorowi udaje się to znakomicie. Osobiście wolałam, kiedy fragmenty „magiczne” nie przysłaniały zanadto tych „realistycznych”, choć trzeba przyznać, że w rozsądnych dawkach przydawały one powieści dużo uroku. W rezultacie „Małe Grozy” to piękny, ale też niepokojący obraz warmińskiej wsi, nakreślony znakomitym językiem, żywy, wielowymiarowy i tchnący niesamowitym klimatem.

Na koniec pozostaje jeszcze pogratulować Agnieszce Odrakiewicz, projektantce okładki, przewrotnej grafiki, której znaczenie dotarło do mnie dopiero pod koniec lektury.

Agnieszka Kruk