Odszedł, a właściwie odebrano nam czołowego twórcę kultury polskiej. Wielu naszych twórców dostarcza całemu światu rozliczne dowody wyższości kultury socjalistycznej nad kapitalistyczną. Dowody dostarczane przez Zygmunta Webera były jednak największej wagi.

Byłem naprawdę ciekawy nowej powieści Marcina Gryglika pod tytułem „Irma”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka. Autor urodził się w Łomży i pracuje w korporacji medialnej.

Dlaczego byłem zainteresowany tym tytułem? Wszystko za sprawą reklamy wydawcy, która wprowadza nas w klimat książki: „Warszawa, rok 1964. Czasy Gomułki, wszechobecnych szpicli, totalitaryzmu wgryzającego się w każdą dziedzinę życia”. Ponieważ interesuję się historią, pomyślałem, że ten kryminał retro to coś w sam raz dla mnie.

Jednak po skończonej lekturze odczuwam pewien niedosyt. Książka jest dość pokaźna, liczy ponad czterysta pięćdziesiąt stron. Została podzielona przez autora na cztery części. Fabuła jest dość prosta. Pewnego dnia zostaje zamordowany bardzo znany polski reżyser Zygmunt Weber. Był pupilkiem władz, toteż śledztwo w sprawie jego śmierci otrzymuje najwyższy priorytet. Szybko okazuje się jednak, że milicja trafia na ścianę milczenia środowiska artystycznego. Okazuje się bowiem, że Weber był bardzo trudnym człowiekiem. Jako wpływowy reżyser naraził się wielu ludziom, którzy teraz niespecjalnie go opłakują.

Śledczy postanawiają zaangażować w śledztwo Irmę Rawską. Młoda aktorka ma wniknąć w filmowy świat i pomóc milicji w ujęciu mordercy. Jednak ona sama ma liczne kłopoty. W toku postępowania okazuje się, że kobieta również miała powody, aby nie lubić reżysera.

Jakie skutki przyniesie śledztwo? Czy Irma pomoże milicji w rozwikłaniu zagadki? Jaką mroczną przeszłość skrywa Zygmunt Weber? Sprawa okazuje się wielowątkowa i skomplikowana na tyle, że odmieni życie bohaterki.

Powieść to zgrabny kryminał z nieoczywistym zakończeniem. Jednak nie do końca spełniła moje oczekiwania, głównie za sprawą tła historyczno-obyczajowego. Oczywiście znajdziemy w niej szary świat PRL-u: imprezy duszne od papierosowego dymu, alkohol, wpływową Służbę Bezpieczeństwa wkraczającą w każdą sferę życia obywateli ludowej Ojczyzny. Znajdziemy także historię, która rzutuje na postępowanie bohaterów.

Niemniej jednak to troszkę za mało, abym zakrzyknął z zachwytu, że „Irma” to powieść rewelacyjna. To dobry kryminał retro i jako taki dostaje ode mnie sześć gwiazdek.

Wojciech Sobański