Nagrodzona Pulitzerem i National Book Critics Circle Award pierwsza część legendarnej sagi autorstwa królowej amerykańskiej literatury pięknej! To zdanie zrobiło na mnie ogromne wrażenie. Bo pamiętam jeszcze, gdy jako młody czytelnik powiedziałam sobie, że przeczytam wszystkie powieści nagrodzone Pulitzerem. Potem czas minął, niektóre z nich w ogóle nie były dostępne, a ja naprawdę mocno zauroczyłam się Nagrodą Bookera. Ale „Gileadu” nie mogłam sobie odpuścić.

John Ames wie już, że umiera. Że każdy dzień może być jego ostatnim. W Gileadzie, małym miasteczku w stanie Iowa, pełni funkcję pastora. Sama zaś powieść jest jednym wielkim listem Amesa do swojego siedmioletniego syna z drugiego małżeństwa. Kaznodzieja opisuje dziecku nie tylko swoją ogromną miłość do niego, której niestety nie miał czasu mu okazywać, ale także historię swojej rodziny, która nierozerwalnie powiązana jest z miasteczkiem, w którym wciąż żywe są duchy wojny secesyjnej i konflikty rodzinne.

Ciężko jest mi porównać tę powieść do jakiejś innej, bo nie przypominam sobie, żebym kiedykolwiek czytała tak nostalgiczną i melancholijną powieść. Marilynne Robinson znalazła się idealnie pośrodku – nie przytłacza czytelnika smutkiem, który momentami wręcz wyziera z powieści, ale nie pozostawia go też całkowicie obojętnym wobec historii Amesa. Autorka porzuciła moralizatorski ton – który z łatwością mógłby wkraść się do tej powieści nie tylko ze względu na fabułę, ale i zajęcie głównego bohatera – na rzecz głębokiej pokory i autorefleksji.

To nie jest powieść, w której coś się dzieje. Pewnie wielu czytelników stwierdzi, że w tej książce to właściwie nic się nie dzieje i uzna ją za bardzo nudną. Bo to akurat prawda, tam nic się nie dzieje. Ale jestem pewna, że „Gilead” znajdzie swoich fanów zwłaszcza wśród miłośników prozy bardzo powolnej, ukierunkowanej na patrzenie w głąb siebie, i takich, którzy uwielbiają brnąć między kolejnymi zdaniami, które zostały zbudowane z niezwykłą uważnością i dokładnością przez autora. Żaden wyraz nie został wstawiony przez przypadek, każdy przecinek i każda kropka zostały dokładnie przemyślane i to widać. I dzięki temu całość robi piorunujące wrażenie.

Kinga Kolenda