RADOWO
AUGUST, 2046

Fantastyka moralnego niepokoju albo człowiek wyrwany z jego etnosu i rzucony w zupełnie obcy. Tutaj na przykładzie 16-wiecznego inkwizytora przetransponowanego w 21 wiek. Sama idea nienowa w s-f zarówno na wizji ('Sexmisja', 'Goście, goście', a nawet 'Nieśmiertelny 2') jak i w piśmie (Huxley, Krzepkowski...). Jakkolwiek w filmie bohaterów przedstawiano zazwyczaj w sposób zabawnie-ironiczny, o tyle literatura - łącznie z opisywaną - jest zdecydowanie mniej litościwa.

Boruń do niezbędnego minimum ograniczył futuryzm: gdyby nie światowe rozbrojenie, powszechny język inter oraz kilka aparatów medycznych, rzecz mogłaby dziać się dzisiaj. Dodatkowo opisywana rzeczywistość pełna jest błędów i usterek: w obliczeniach, w obserwacjach, w diagnozach, w automatyce... A sam spobób 'teleportacji' bohatera pozostaje zagadką. Skupił się natomiast na fatalistycznym studium jednostki w obcym, nieprzyjaznym świecie.

Napisana bogatym jak na s-f, ale nie rozwlekłym językiem, może nie pochłania bez reszty, ale też nie nuży, nie porywa, ale przykuwa do końca. Jedynie zakończenie doklejone z zupełnie innej opowieści.

Choć powieść powstała prawdopodobnie na przełomie lat 60/70, to wypowiedzi papieża w rozmowie z Modem, jakby wyjęte z nauk JP2 dwie dekady później.

August 2026.

RADOWO
AUGUST, 2046

Fantastyka moralnego niepokoju albo człowiek wyrwany z jego etnosu i rzucony w zupełnie obcy. Tutaj na przykładzie 16-wiecznego inkwizytora przetransponowanego w 21 wiek. Sama idea nienowa w s-f zarówno na wizji ('Sexmisja', 'Goście, goście', a nawet 'Nieśmiertelny 2') jak i w piśmie (Huxley, Krzepkowski...). Jakkolwiek w filmie bohaterów przedstawiano...

Warto przeczyć chociażby ze względu na wątek religii, pięknie pokazana rozmowa bohatera z papieżem. Wartościowy przekaz.

Warto przeczyć chociażby ze względu na wątek religii, pięknie pokazana rozmowa bohatera z papieżem. Wartościowy przekaz.

7/10

7/10

Pozycja nie urzeka ani formą, ani treścią niestety. Nie jest też jakoś szczególnie pouczająca, bardziej można się pośmiać (albo zapłakać...) jeśli chodzi o wizję przyszłości Polskiej gospodarki i rozwoju.

Pozycja nie urzeka ani formą, ani treścią niestety. Nie jest też jakoś szczególnie pouczająca, bardziej można się pośmiać (albo zapłakać...) jeśli chodzi o wizję przyszłości Polskiej gospodarki i rozwoju.

Średniowieczny inkwizytor, Modest Munch, podczas brawurowego egzorcyzmu zostaje z środka lasu przeniesiony w XXI wiek. Znajduje go poszukiwacz tajemniczego meteorytu. Początkowo Modest jest uznawany za zbiegłego z planu filmowego aktora, wariata, wyjątkowo biegłego w historii pasjonata. Jednak szczegółowe badanie mózgu, siatki pojęciowej, dowodzi, że nasz bohater rzeczywiście mówi i myśli wyłącznie w średniowiecznej łacinie i niemieckim, a świat jest dwujęzyczny: obok regionalnych języków (tutaj j. polski) wszyscy posługują się językiem uniwersalnym. Gdy eksperymentalnie potwierdzona zostaje jego znajomość topografii średniowiecznego klasztoru, nikt nie ma wątpliwości: inkwizytor rzeczywiście odbył podróż w czasie.

Dla osób z XXI wieku jest to ciekawostka, ale dla Modesta – dowód na istnienie piekła. Urocza opowiastka pokazuje nam jak bardzo świat zmienił się soboru w Trydencie. Ciekawie napisana, szybko opowiadana historia średniowiecznego mnicha to świetny pomysł na długi zimowy wieczór. Tylko ostrożnie: może się przeciągnąć do rana!

Średniowieczny inkwizytor, Modest Munch, podczas brawurowego egzorcyzmu zostaje z środka lasu przeniesiony w XXI wiek. Znajduje go poszukiwacz tajemniczego meteorytu. Początkowo Modest jest uznawany za zbiegłego z planu filmowego aktora, wariata, wyjątkowo biegłego w historii pasjonata. Jednak szczegółowe badanie mózgu, siatki pojęciowej, dowodzi, że nasz bohater...

Naiwna, trochę zbyt optymistyczna wizja przyszłości, zawiązanie akcji na denerwującej zasadzie deus ex machina (nie wiadomo kto, nie wiadomo po co - przerzuca mnicha z końca XVI wieku w połowę wieku XXI),a do tego główny bohater - w końcu inkwizytor, a ci na ogół tępakami nie byli - absolutnie odporny na wiedzę i z biegiem czasu coraz mocniej irytujący. Trzeba jednak przyznać, że książka jest napisana dość sprawnie, a sam koncept miał spory potencjał.

Zdaje się jednak, że Boruniowi zabrakło samozaparcia i w którymś momencie odpuścił sobie dopracowywanie szczegółów i wymyślanie sensownych odpowiedzi mnicha, bo postać zaczyna ewidentnie zapętlać się w coraz uboższej, klepanej na jedno kopyto argumentacji. Niezupełnie też wiadomo, co przyświecało piszącemu powieść autorowi. Chęć ukazania przemiany spojrzenia na świat? Udowodnienie, że religia nie idzie w parze z postępem? Czy może po prostu przekonanie czytelnika, że cała inkwizycja wynikła z przyziemnej ciągoty za babą, a ponieważ tej ze względu na mnisi habit nie można było chwycić za pośladek, trzeba było wyżyć się za swoją niemoc na tym czy innym nieszczęśniku/nieszczęśnicy?

Finał nie daje jednoznacznej odpowiedzi, po co w ogóle powstała ta powieść, choć tu i ówdzie ewidentnie widać, że była pisana pod jakąś tezę. Ale nawet mimo to "Ósmy krąg piekieł" czyta się w miarę szybko i gładko, szczególnie że autor miewa czasami ciekawe pomysły.

Naiwna, trochę zbyt optymistyczna wizja przyszłości, zawiązanie akcji na denerwującej zasadzie deus ex machina (nie wiadomo kto, nie wiadomo po co - przerzuca mnicha z końca XVI wieku w połowę wieku XXI),a do tego główny bohater - w końcu inkwizytor, a ci na ogół tępakami nie byli - absolutnie odporny na wiedzę i z biegiem czasu coraz mocniej irytujący. Trzeba jednak...

Moja wysoka ocena tej książki wynika zapewne z faktu, że odczytałem ją KOMPLETNIE INACZEJ niż życzyłby sobie tego Autor. Wyciągnąłem odwrotne wnioski. Poszedłem w stronę, którą Boruń starał się zdyskredytować, momentami nawet ośmieszyć. I ten spacer okazał się niezwykle ożywczy, gdyż okazało się, w jak dziwnych kontekstach mogła powstawać polska literatura s-f czasów Polski Rzeczpospolitej Ludowej.

Od początku zatem. Powieść uruchamia stary motyw podróży w czasie, robi to jednak "na odwyrtkę", czyli to osobnik wyrwany z mroków wieków średnich (ponury, zapalczywy inkwizytor) ląduje za sprawą manipulacji kosmitów w Polsce XXI wieku.

Autor raczej skąpi nam szczegółów owej podróży w czasie, gdyż interesuje go coś innego - jak świadomość osoby urodzonej i ukształtowanej pod słońcem teocentryzmu odnajdzie się w wybitnie zeświecczonej, nowoczesnej, dostatniej krainie. Jak srogi inkwizytor, który bez mrugnięcia okiem wysyłał ludzi na stosy, poradzi sobie w obcych sobie realiach.

Nie odnajdzie się - z góry uprzedzam. Nie poradzi sobie. Biedny gość z otchłani czasu co i rusz odkrywa kolejne bulwersujące szczegóły obyczajowe XXI wieku - ludzie się nie modlą, rzadko kto wierzy w Boga, plażują w lubieżnych strojach kąpielowych, maszyny panoszą się wszędzie etc. Nawet kontakty z początkowo przyjaznymi mu naukowcami lub zwykłymi śmiertelnikami kończą się bolesnymi nieporozumieniami.

Groza i tytułowe piekło. To otacza głównego bohatera. Tak właśnie widzi on rzeczywistość, a uprowadzenie przez kosmitów odczytuje jako próbę wiary, jaką zafundował mu sam Stwórca.

Ech...

Z "Ósmego kręgu piekieł" mogłaby powstać całkiem niezła analiza umysłu osoby owładniętej manią religijną. Kogoś, kto wszędzie zawsze widzi tajemne sygnały pochodzące od Istot Wyższych. Czyta symbole, szuka ukrytych sensów tam, gdzie ich nie ma. Boruń jednak nie pożenił powieści psychologicznej z fantastyką, gdyż książka ta brzmi jak broszurka organizacji, której rozkwit pamiętają właśnie czasy PRL-u.

"Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej." Tak, istniało coś takiego, a pomiędzy wieloma założeniami ideowymi czytamy o takich dwóch celach:

"rozwój przekonań i postaw współczesnego człowieka – wolnego od mitów i złudzeń religijnych, walczącego aktywnie o zwycięstwo ideałów socjalistycznego humanizmu";

"pogłębianie ogólnodemokratycznych, laickich zasad współżycia społecznego: zasady prywatności religii, rozdziału Kościoła od instytucji świeckich, wolności sumienia i wyznania oraz tolerancji."

Miałem dość nieprzyjemne wrażenie, że Autor doszczętnie zaprzedał się ślepej wierze w dobroczynne skutki istnienia cywilizacji, z której usunięto wszelkie objawy religijności. A ją samą zamknięto w kościołach lub w sferze niegroźnego hobby. Czy tak właśnie Partia wyobrażała sobie miejsce w społeczeństwie ludzi wierzących i praktykujących? Bardzo prawdopodobne.

Sam finał powieści, gdy inkwizytor odkrywa swoją prawdziwą naturę gwałtownika i sadysty, by potem zrozumieć, jaką krzywdę wyrządził bliskiej osobie, brzmi już groźnie.

Cóż nam bowiem mówi Boruń? Uważajcie na tych, którzy wierzą w te wszystkie zabobony o Bogu!

(Ta przestroga brzmi dziś zgoła inaczej - uważajcie na tych, którzy wierzą w potęgę czystego rozumu i intelektu.)

"Ósmy krąg piekieł" jest więc smutnym (ale i wzorcowym) przykładem literatury tendencyjnej ubranej w kostium powieści science-fiction. Pod płaszczem przygodowej konwencji przemycano brzydko brzmiącą propagandę. Pod pozorem walki z ciemnotą, zacofaniem i zaściankiem, ścierano się z duchowością, tajemnicą i niejednoznacznością świata, którego taka postać nie mieściła się w głowach materialistów z kręgów wyżej opisanego Towarzystwa...

Moja wysoka ocena tej książki wynika zapewne z faktu, że odczytałem ją KOMPLETNIE INACZEJ niż życzyłby sobie tego Autor. Wyciągnąłem odwrotne wnioski. Poszedłem w stronę, którą Boruń starał się zdyskredytować, momentami nawet ośmieszyć. I ten spacer okazał się niezwykle ożywczy, gdyż okazało się, w jak dziwnych kontekstach mogła powstawać polska literatura s-f czasów Polski...

Przeciętna.

Przeciętna.