W grudniu 1970 roku, w proteście przeciwko podwyżkom cen żywności, doszło w największych miastach Wybrzeża do wielu robotniczych strajków i demonstracji, które zostały bezwzględnie stłumione przez Milicję Obywatelską i wojsko. Również ulice Elbląga były widownią tych krwawych wydarzeń. Wśród śmiertelnych ofiar Grudnia ’70 byli czterej elblążanie: Waldemar Rebinin, Marian Sawicz, Ryszard Suski oraz osiemnastoletni Zbigniew Godlewski, który zginął w Gdyni, a wkrótce stał się pierwowzorem Ballady o Janku Wiśniewskim. Kilkuset innych spotkały represje. Dało to jednak podwaliny pod bardzo prężnie działający w latach 1980-1981 NSZZ „Solidarność” Regionu Elbląskiego.

Publikacja Wydawnictwa Instytutu De Republica powstała dla przypomnienia i uczczenia pamięci tych wydarzeń i ich robotniczych ofiar. Redaktorzy tomu wraz z autorami poszczególnych artykułów przypominają ważne dla dziejów miasta i regionu momenty z historii z lat 1970–1971 oraz 1981–1983. Zastanawiają się też: Czy kilkadziesiąt lat po tych wielkich protestach i represjach warto o nich pisać? Czy można wnieść coś nowego i czy tematyka jest tak istotna, aby poświęcać jej czas i miejsce? Na takie pytania stara się odpowiedzieć niniejsza praca, chociaż każdy z zamieszczonych tekstów ma własną, specjalistyczną tematykę.