Wielki problem... Nie wiem co myśleć o tej książce i jak ją odczuwać – nie wiedziałem w trakcie lektury i nie wiem post factum. I nie chodzi tylko o problem z rozumieniem niektórych opisów niuansów psychologicznych w języku oryginału. Problem jest ze Stendhalem i Julienem Sorelem. Bo wielkość przeplata się tu z brakiem wyczucia i konsekwencji. Doskwiera rozdźwięk między trafnością spostrzeżeń, dynamiką narracji, a dłużyznami i niepotrzebnymi wtrętami. Opisy psychologiczne i inne odautorskie komentarze hamują płynność, są zbyt częste, powtarzalne, czasem nachalne i zwyczajnie niepotrzebne. W nowoczesnej powieści, do jakiej jesteśmy przyzwyczajeni (a która funkcjonuje co najmniej od początku XX w., także za sprawą Francuzów) wnikliwe opisy są zbędne, bo wartością jest niedopowiedzenie i umiejętne poprowadzenie narracji, które sugeruje czytelnikowi konkluzję, pozwala na ocenę bohatera, jego myśli, życia wewnętrznego. A propos - kim jest Julien Sorel? Jego jednoznaczna ocena graniczy z możliwością, tak jak zrozumienie jego postępowania i ogólnego sensu całości. A może ta niejednoznaczność jest jednak zaletą? Życie nie jest czarno-białe. Może bardziej czerwono-czarne?
Problem Standhala polega na tym, że był wielki, ale tworzył w czasach, gdy gatunek powieści nie otrzymał jeszcze ostatecznego szlifu (tym zajął się raczej Balzac),a pisarstwo z bólem wyrywało się z kleszczy romantycznej dygresyjności. Ale na tym też, paradoksalnie, polega stendhalowy atut, właśnie na połączeniu przemijającego już romantyzmu z rodzącym się realizmem. Taki jest Sorel, jeszcze romantyk, ale osadzony już w prawdziwym, okrutnym, realistycznym świecie, potraktowanym przez Stendhala bezpardonowo. Oto właśnie wielkość "Le rouge et le noir".

Wielki problem... Nie wiem co myśleć o tej książce i jak ją odczuwać – nie wiedziałem w trakcie lektury i nie wiem post factum. I nie chodzi tylko o problem z rozumieniem niektórych opisów niuansów psychologicznych w języku oryginału. Problem jest ze Stendhalem i Julienem Sorelem. Bo wielkość przeplata się tu z brakiem wyczucia i konsekwencji. Doskwiera rozdźwięk między...