Od czasu ogłoszenia teorii Darwina ewolucjoniści mieli wiele sposobności do poglądowych starć z kreacjonistami. Jak dotąd, praktycznie zawsze wychodzili z nich zwycięsko: teorię ewolucji uznawano za najlepszą teorię naukową wyjaśniającą pochodzenie życia, a kreacjonizm wkładano do szufladki z napisem „religia”. Kilkanaście lat temu w Stanach Zjednoczonych powstała jednak nieformalna grupa intelektualistów, która w sporze ewolucjonizm-kreacjonizm stanowi zupełnie nową jakość. Starzy kreacjoniści przy pomocy argumentacji naukowej często usiłowali dowieść prawdziwości opisu stworzenia zawartego w Biblii, nowi wykazują natomiast większą postępowość i swoich tez w ogóle nie opierają na doktrynie religijnej. Posiłkując się – jak twierdzą – metodami naukowymi, argumentują, że w świecie przyrody, a zwłaszcza w królestwie biologii, można wykrywać i wykrywane są ślady projektu, choć sama nauka nie jest w mocy – przynajmniej w tej chwili – wskazać, kto jest projektantem. Co więcej, przedsięwzięcie wykrywania inteligentnej aktywności w przyrodzie ściśle wiąże się z krytyką uznawanego dziś powszechnie w dziedzinie nauk biologicznych paradygmatu neodarwinowskiego, jako teorii wyjaśniającej pochodzenie i rozwój rozmaitych form życia.

W niniejszej pracy zajmę się jedną z podteorii, koncepcją nieredukowalnej złożoności układów biochemicznych, która wchodzi w skład szerszego zbioru twierdzeń, znanego pod nazwą teorii inteligentnego projektu. Spróbuję odpowiedzieć na pytanie, czy koncepcja nieredukowalnej złożoności jest zagrożeniem dla ewolucjonizmu darwinowskiego, czy też rzucone przez nią wyzwanie można spokojnie zignorować? Choć spór o nieredukowalną złożoność układów biochemicznych najpewniej nie ma bezpośredniego znaczenia dla zwykłego zjadacza chleba, pośrednio może nieść dla niego duże konsekwencje. Przyznanie teorii inteligentnego projektu statusu naukowego i – co ważniejsze – wyższości nad neodarwinizmem miałoby wpływ zarówno na samą naukę, jak i na światopogląd wielu ludzi. Dla nauki oznaczałoby to inne spojrzenie na jej naturę i metody badawcze. Dla ludzi zakorzenionych w kulturze Zachodu, w której nauka ma dobrze ugruntowaną pozycję i często wyznacza kierunek rozwoju społeczeństw, „prawdy” naukowe mogą być determinantami ich myślenia. Darwinowska teoria ewolucji, zgodnie z którą życie powstaje i rozwija się samoistnie, stanowi doskonałą pożywkę dla ateistów, ale – przy odpowiedniej interpretacji – nie musi stwarzać jednocześnie problemu ludziom wierzącym w Boga chrześcijańskiego lub w jakąś inną istotę nadprzyrodzoną. Komfortowa sytuacja ateistów byłaby jednak poważnie zagrożona, gdyby nauka mówiła, że organizmy żywe (a, co gorsza – Wszechświat) zostały zaprojektowane. Przyznanie słuszności zwolennikom koncepcji nieredukowalnej złożoności byłoby pierwszym krokiem do przysporzenia większych kłopotów ateistom, jak również osobom wierzącym, którym odpowiada jednak obecny obraz nauki. Z tego względu warto więc rozpatrzyć merytoryczne argumenty za i przeciw tej koncepcji, by móc określić, jaki jest stan aktualnej wiedzy biologicznej w tym obszarze i na jakie wnioski światopoglądowe ona pozwala.