Ziemia jałowa. Opowieść o Zagłębiu

Długo myślałem nad jednym słowem charakteryzującym tą książkę: głupia, fanatyczna, populistyczna, fanatyczna? Chyba wolę łagodniejsze - bardzo naiwna.
Co znajdziemy w środku? Bezrefleksyjna gloryfikacja komunizmu. Czarny hejt na kapitalistów. "Wiedzę" ekonomiczną totalnie wyssaną z palca lub opartą na podsłuchanej rozmowie w spożywczym. Najczęściej używanym źródłem są cytaty z forów internetowych, niektóre rozdziały wyglądają na przepisane z wikipedii.
Serio tak nie należy pisać reportaży. Rozumiem, że ktoś ma inne poglądy od moich, ale na bogów! niech je jakoś argumentuje.
Jest napisana naprawdę poprawną polszczyzną, co bardzo ułatwia przebrnięcie do końca. To duża zaleta.

Długo myślałem nad jednym słowem charakteryzującym tą książkę: głupia, fanatyczna, populistyczna, fanatyczna? Chyba wolę łagodniejsze - bardzo naiwna.
Co znajdziemy w środku? Bezrefleksyjna gloryfikacja komunizmu. Czarny hejt na kapitalistów. "Wiedzę" ekonomiczną totalnie wyssaną z palca lub opartą na podsłuchanej rozmowie w spożywczym. Najczęściej używanym źródłem są...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Już sam tytuł wprowadza czytelnika w błąd. „Ziemia jałowa. Opowieść o Zagłębiu” – chwytliwy tytuł dla tych, którzy do tego regionu mają stosunek życzliwy, jak i dla tych (pewnie większości), którzy Zagłębia nienawidzą. Tymczasem jest to raczej opowieść o Zawierciu, mieście którego większość mieszkańców nie identyfikuje się z Zagłębiem.
Przez książkę przewija się mityczny obraz wspaniałej PRLowskiej przeszłości miasta i regionu, w którym żyło się świetnie, bo były wielkie fabryki, mające zbyt na swoje towary w całym ZSRR, a nawet RWPG. Ten wspaniały świat zniknął za sprawą Balcerowicza i okropnych liberałów.
Całość wieńczy opis pochodu pierwszomajowego z 2018 roku, w którym autorka czynnie, "po raz kolejny" uczestniczy. Hmmm…

Sosnowiczanin

Już sam tytuł wprowadza czytelnika w błąd. „Ziemia jałowa. Opowieść o Zagłębiu” – chwytliwy tytuł dla tych, którzy do tego regionu mają stosunek życzliwy, jak i dla tych (pewnie większości), którzy Zagłębia nienawidzą. Tymczasem jest to raczej opowieść o Zawierciu, mieście którego większość mieszkańców nie identyfikuje się z Zagłębiem.
Przez książkę przewija się mityczny...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Nigdy już nie będę patrzeć tak samo na miasto, z którego pochodzę.

Nigdy już nie będę patrzeć tak samo na miasto, z którego pochodzę.

Pokaż mimo to

Niestety, to nie jest opowieść o Zagłębiu. To region, który składa się z wielu, bardzo różnych miejscowości. Tymczasem autorka skupia się na jednej z nich, Zawierciu, co do której sama przyznaje, że nie do końca się z tym regionem utożsamia. Z pozostałych miejscowości wybiera najbardziej zaniedbane części i opisuje je tak, jakby reprezentowały całe miasto. To tak jakbym pojechała do Warszawy, zobaczyła Pragę i stwierdziła, że stolica jest paskudna. Fakt, parę problemów jest trafnie zdiagnozowanych, np. deficyty komunikacji publicznej, pospieszne likwidowanie zakładów, które mogły jeszcze działać lub brak pomysłu na kierunek rozwoju, ale nie jest to problem jedynie Zagłębia.
Miała to być też opowieść o ludziach, ale tych jest tu bardzo mało. Kilka autentycznych wypowiedzi a reszta wzięta z internetu, prasy lub książek. Jak na reportaż to trochę słabo.
Przez całą książkę przewija się myśl przewodnia, jak to kiedyś było fanie, a teraz jest do kitu. Tak jakby autorka nie zauważała, że jednak te zagłębiowskie miasta powoli się zmieniają i jest to w dużej mierze zasługa ludzi młodych, którzy próbują jakoś wymościć sobie tu swoje miejsce.

Niestety, to nie jest opowieść o Zagłębiu. To region, który składa się z wielu, bardzo różnych miejscowości. Tymczasem autorka skupia się na jednej z nich, Zawierciu, co do której sama przyznaje, że nie do końca się z tym regionem utożsamia. Z pozostałych miejscowości wybiera najbardziej zaniedbane części i opisuje je tak, jakby reprezentowały całe miasto. To tak jakbym...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Przeczytałem tą książkę tylko dlatego,że moja babcia urodziła się w Sosnowcu w roku 1908 .Jej rodzice,moi pradziadkowie, wyjechali z tamtego miasta już w latach 20 tych XX wieku na kresy wschodnie ,gdzie były dużo lepsze perspektywy.Moja babcia w swoim długim życiu już nigdy nie zawitała ani do Sosnowca,ani w tą część Polski. Dlatego z czystej ciekawości ,z pewnego sentymentu przeczytałem tą książkę o tej dla mnie „terra incognito”. Jest to smutna książka o ludziach oszukanych,ograbionych ze swojego życia,którego nie mogli go zamienić na inne ,ani żyć jakby chcieli .Za swoją wierność Polsce,za ciężką pracę w skażonym środowisku otrzymali po roku 1989 zapłatę w postaci stwierdzenia ,że od dziś jesteście niepotrzebni. Plan Balcerowicza to byłą katastrofa dla tego regionu.To nie była żadna restrukturyzacja, ale zwykłe złodziejstwo i świadoma dewastacja. W ciągu kilku lat zrujnowano całą przemysłową historię tego regionu nie proponując niczego w zamian. Zgadzam się,że część kopalni, część zakładów była w gospodarce rynkowej nie uratowania ,bo one zawsze były by deficytowe. Jednak jeśli dla Balcerowicza, wbrew przestrogą ekspertów ,jedyną alternatywą było zrujnowanie i sprzedanie za grosze całego dziedzictwa tego regionu ,co świadczy tylko,że Balcerowicz był świadomym szkodnikiem,jeśli nie powiedzieć ostrzej…Żaden rząd w latach 90 tych nie miał niczego do zaproponowania ludziom,którzy pracowali całe życie w 1 zakładzie i po likwidacji tego zakładu pozostawieni samym sobie. Autorka opisuje zrujnowany region ,także pod względem społecznym. Gdyby w latach 90 tych tym ludziom zaproponowano jakąś alternatywę, wyciągnięto by do nich pomocną dłoń ile społecznej energii można by wyzwolić. Jednak nie zrobiono niczego.Po wejściu Polski do UE zaczęło się szybkie wyludnianie tych miast i osiedli przemysłowych, gdzie nie ma żadnych perspektyw dla ludzi wykształconych. Zostali emeryci ,ludzie bez wykształcenia ,ludzi bez kapitału społecznego,którzy żyją tylko dzięki transferom socjalnym,ale niczego nie produkują ,nie generują żadnego produktu narodowego. Autorka starała się skupić na poszczególnych historiach ludzi. Te historie do siebie są bardzo podobne i ogólnie trochę nudne,co jest wadą tej książki. Jednak w sumie Magdalena Okraska wykonała dobrą robotę .Taka naszła mnie drobna refleksja, że gdyby ta książka ukazała się 20 czy 25 lat temu może władze w Warszawie ,skupione na Śląsku, dostrzegłby problemy Zagłębia i historia potoczyłaby się inaczej.Dziś to jest tylko smutna opowieść o smutnych ludziach i smutnym zakątku Polski.

Przeczytałem tą książkę tylko dlatego,że moja babcia urodziła się w Sosnowcu w roku 1908 .Jej rodzice,moi pradziadkowie, wyjechali z tamtego miasta już w latach 20 tych XX wieku na kresy wschodnie ,gdzie były dużo lepsze perspektywy.Moja babcia w swoim długim życiu już nigdy nie zawitała ani do Sosnowca,ani w tą część Polski. Dlatego z czystej ciekawości ,z pewnego...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Jako Zagłębianka, choć mieszkająca od kilku lat w wielu miastach Europy, mam w sobie ogromne pokłady miłości do rodzinnego miasta. Ba, prowadziłam nawet fanpage poświęcony historii mojego miasta. Z dużą dozą ciekawości sięgnęłam więc po "Ziemię Jałową", ale z jakiegoś powodu nie odnalazłam w książce siebie.Dlaczego?

Dlatego, że każde z zagłębiowskich miast jest inne. Każde z nich choć tworzące jeden organizm ma w sobie sporo tętniącej krwi, którą z dużym zaangażowaniem pompują ludzie. Byłabym naiwnym kłamcą, gdybym nie widziala chorób trawiących Zagłębie i opisanych w "Ziemi Jałowej", ale widzę również wiele więcej. Może to kwestia tego, że autorka skupia się przede wszystkim na Zawierciu, ale ja widzę w moim mieście mnóstwo młodych ludzi, którzy stagnację biznesową zamienili w atut tworząc własne miejsca pracy, widzę mnóstwo młodych ludzi, którzy korzystając z pięknych przestrzeni zielonych organizują szereg inicjatyw sportowych i czerpią całymi garściami z możliwości jakie daje nasze miasto. Widzę budzące się do życia kawiarnie i kawiarenki, galerię handlową z kinem i urocze mniej śpieszne tempo życia, o których powierzchowna i wiecznie pędząca Warszawa może wyłącznie pomarzyć. I ludzi. Ludzi z mniejszego miasta, ale bez absolutnie żadnych kompleksów, którzy pielęgnują małomiasteczkowe relacje z ludźmi (małomiasteczkowe w dobrym słowa znaczeniu!).

Z "Ziemi jałowej" bije ponury, przygnębiający obraz Zagłębia, które zostało sprowadzone głównie do Zawiercia.Brakuje rzetelnej analizy pozostałych miast i brakuje ożywczego spojrzenia na miasta.
Kocham upadłe postindutrialne fabryki i budynki. Uwielbiam spacery po opuszczonych dzielnicach, ale chcąc opisać życia miasta nigdy nie zawężałabym swoich poszukiwań do takich miejsc wyłącznie. I do rozmów ze starszymi ludźmi, którzy czasami są nieco za mocno zakotwiczeni w przeszłości. Chcąc pokazać prawdę o Zagłębiu udałabym się również na jeden z licznych eventów sportowych organizowanych w Dąbrowie, poszłabym na spacer na molo albo siadła na kawie w Kwiatarni Społecznej czy podczas seansów w kinie plenerwym w Fabryce Pełnej Zycia. Chciałabym poznać młodych ludzi, którzy ZYJA w tym mieście i widzą znacznie więcej niż smak upadłej koniunktury i brak przyszłości.


To książka o smutnym i porzuconym Zawierciu, ale nie zgodzę się, że o całym Zagłębiu.To książka o wycofanych ludziach,marginalizująca wszystkich tych, którzy zmieniają lokalną społeczność na lepsze. To książka podkreślająca wady i choróbki Zagłębia ale WYMOWNIE milcząca o wszystkich cudownych zjawiskach, które dzieją się wkoło.

Jeśli autorka chciała pokazać Zagłębie jako Polskę B- niezaradne życiowo, upadłe i zakopane w przeszłości to się udało. Szkoda jednak, że nie jest to obraz kompletny.

Ps.
Niektóre ciekawostki historyczne bardzo, bardzo cenne.

Jako Zagłębianka, choć mieszkająca od kilku lat w wielu miastach Europy, mam w sobie ogromne pokłady miłości do rodzinnego miasta. Ba, prowadziłam nawet fanpage poświęcony historii mojego miasta. Z dużą dozą ciekawości sięgnęłam więc po "Ziemię Jałową", ale z jakiegoś powodu nie odnalazłam w książce siebie.Dlaczego?

Dlatego, że każde z zagłębiowskich miast jest inne. Każde...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Gdy w internecie zauważyłem artykuł o tej książce od razu znalazła się ona na liście "do przeczytania ASAP". Powód jest dość prozaiczny, bo to chyba pierwsza książka, która w całości traktuje o regionie, z którym jestem związany przez większość życia - o Zagłębiu Dąbrowskim. Chociaż autorka większość książki ( ca. 70% ) poświęca Zawierciu, to jednak problemy i spostrzeżenia na temat tego miasta można przełożyć na sytuacje Sosnowca, Dąbrowy, Czeladzi czy innych w całej Polsce. Autorka pochyla się nad miejscami i ludźmi, którzy "nie zdążyli wsiąść do kolorowego pociągu zwanego transformacją". Jej spostrzeżenia na temat wielu spraw są identyczne z moimi, zauważa te same problemy które sam zacząłem zauważać będąc już osobą dorosłą. Książka ma wydźwięk lekko pesymistyczny, optymizmu nie znajdziemy tu wiele, pomimo że na żywo można zauważyć nieśmiałe, ale jednak symptomy poprawy regionu. Czy poprawa okaże się na tyle wystarczająca, że ziemia przestanie być jałowa? Czas pokaże...

Gdy w internecie zauważyłem artykuł o tej książce od razu znalazła się ona na liście "do przeczytania ASAP". Powód jest dość prozaiczny, bo to chyba pierwsza książka, która w całości traktuje o regionie, z którym jestem związany przez większość życia - o Zagłębiu Dąbrowskim. Chociaż autorka większość książki ( ca. 70% ) poświęca Zawierciu, to jednak problemy i spostrzeżenia...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Mam spory problem z tą publikacją. Porusza ona bowiem bardzo ważny temat społeczny, przedstawiając skutki źle zaplanowanej (a właściwie prawie w ogóle niezaplanowane) transformacji ustrojowej - wydaje mi się, że taki reportaż jest niezwykle potrzebny w dobie zachłyśnięcia się słupkami ze statystyk GUS-u oraz rzekomym "rynkiem pracownika" i "rosnącymi pensjami Polaków".

Z drugiej jednak strony czuję pewien niedosyt. Magdalena Okraska opisuje bowiem rzeczywistość kilku miejscowości Zagłębia (przede wszystkim swojego Zawiercia, a także Będzina, Dąbrowy Górniczej czy Sosnowca), co w pewnym momencie staje się monotonne. Bo ile można czytać o tym, że w zamkniętej fabryce straszą wybite okna, kamienica ma zamurowane okna, natomiast pani sklepikarka właściwie niczego nie robi, bo nie ma klientów? To oczywiście sugestywne obrazy, ale według mnie jest ich nieco za dużo.

Za mało jest z kolei rozmów z ludźmi, szczególnie z ekspertami mogącymi spojrzeć na opisywane problemy nieco szerzej. O ile wiele reportaży jest przegadanych i akurat ten element robi się nużący, o tyle w tym przypadku jest zupełnie na odwrót - rozmów jest zdecydowanie za mało.

Trzeba jednak pamiętać, że to "literacki" debiut Okraski, zaś samą książkę czyta się niezwykle dobrze, dlatego daję jej dodatkowy plusik, a dokładniej gwiazdkę.

Mam spory problem z tą publikacją. Porusza ona bowiem bardzo ważny temat społeczny, przedstawiając skutki źle zaplanowanej (a właściwie prawie w ogóle niezaplanowane) transformacji ustrojowej - wydaje mi się, że taki reportaż jest niezwykle potrzebny w dobie zachłyśnięcia się słupkami ze statystyk GUS-u oraz rzekomym "rynkiem pracownika" i "rosnącymi pensjami Polaków".

Z...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Czytałam gdzieś recenzję tej książki mówiącą, że czyta się ją płacząc. To prawda.
Czasami płakać trzeba.
Przyzwyczajeni do pokazujących nam zęby reklam, znieczulani połajankami o pozytywnym myśleniu, zapomnieliśmy, czym jest płacz i że, podobnie jak uśmiech, jest zwróceniem się twarzą ku innej twarzy - drugiego człowieka, drzewa, góry, miasta. I że są różne rodzaje płaczu.
Więc ta książka wywołała we mnie kilka: smutku, takiego z trzewi, z którym nie wiadomo, co zrobić, więc najlepiej odejść na chwilkę i popatrzeć w okno. Wtedy widzi się różne rzeczy tak wyraźnie, jak nigdy dotąd.
Drugi to taki, który łaskocze w gardle troszkę tak jak śmiech. To tęsknota, ale nie nostalgia, tylko taka prawdziwa, jak wtedy, gdy patrzy się w morze. Więc w gruncie rzeczy przyjemna, ale niepokojąca. Morze i tęsknota są wielkie, dużo większe od nas i nie wiadomo, do czego wzywają.
Trzeci dlatego, że to jest piękna książka. Polszczyzna bez fałszywej nuty, bez pretensji, bez niepotrzebnych odbić i zapatrzeń autorki w siebie. To tak jak słuchanie muzyki, która przychodzi po prostu dlatego, że musi i w związku z tym nikt nie zatrzymuje się w żadnym innym celu, niż by zaczerpnąć oddech.
To książka, którą czyta się tak jak, jej słowami, uczestniczy się w życiu osiedla: "Oddycha się nią w najoczywistszy sposób. W rytmie uderzeń serca".

Czytałam gdzieś recenzję tej książki mówiącą, że czyta się ją płacząc. To prawda.
Czasami płakać trzeba.
Przyzwyczajeni do pokazujących nam zęby reklam, znieczulani połajankami o pozytywnym myśleniu, zapomnieliśmy, czym jest płacz i że, podobnie jak uśmiech, jest zwróceniem się twarzą ku innej twarzy - drugiego człowieka, drzewa, góry, miasta. I że są różne rodzaje...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Książka potrzebna - ale odniosłam wrażenie, że bardziej potrzebna ludziom nie z Zagłębia, a takim, którzy z perspektywy warszawskiej, krakowskiej czy innych wielkich miast nie wiedzą za wiele o tym jak i dlaczego tak jest w Zagłębiu. Mieszkam w Zagłębiu od urodzenia i dla mnie książka była zbyt emocjonalna i skupiona w głównej mierze na mieście, z którego autorka pochodzi - czyli Zawierciu. Zabrakło mi chłodniejszego spojrzenia na tematykę oraz większej równowagi między miastami i miasteczkami Zagłębia - w tej książce ciężar położony jest głównie na Zawiercie - zarówno reportażowo, jak i fotograficznie. Poza tym odniosłam wrażenie, gdy autorka skupiła się na Sosnowcu, że była tu typowo z doskoku - wysiadła z dworca PKP i przeszła 3 minuty przejściem podziemnym na przystanek tramwajowy/autobusowy, by w około 20 minut dojechać do Katowic. Książka powinna nazywać się "Ziemia jałowa. Opowieść o Zawierciu". Sięgając po ten reportaż czekałam na ujęcie całego Zagłębia - niestety, zawiodłam się.

Książka potrzebna - ale odniosłam wrażenie, że bardziej potrzebna ludziom nie z Zagłębia, a takim, którzy z perspektywy warszawskiej, krakowskiej czy innych wielkich miast nie wiedzą za wiele o tym jak i dlaczego tak jest w Zagłębiu. Mieszkam w Zagłębiu od urodzenia i dla mnie książka była zbyt emocjonalna i skupiona w głównej mierze na mieście, z którego autorka pochodzi -...

więcej

mniej

Pokaż mimo to