Obecność. rozmowy

Warto czytać wolno, by wszystko przemyśleć, przetworzyć przez własne emocje, poczuć. Fantastyczna lektura, która dotyka i porusza. Cudownie że w czasach byle szybciej, byle więcej, byle sławniej, można odnaleźć głębokie, szczere, inteligentne rozmowy z ludźmi, którzy nie kokietują, nie silą się na sztuczny intelektualizm i na mądre komunały, tylko opowiadają o rzeczach głęboko ludzkich, niezwykle prawdziwych i dzięki temu tak ważnych. Piękna lektura.

Warto czytać wolno, by wszystko przemyśleć, przetworzyć przez własne emocje, poczuć. Fantastyczna lektura, która dotyka i porusza. Cudownie że w czasach byle szybciej, byle więcej, byle sławniej, można odnaleźć głębokie, szczere, inteligentne rozmowy z ludźmi, którzy nie kokietują, nie silą się na sztuczny intelektualizm i na mądre komunały, tylko opowiadają o rzeczach...

Tym razem książka Grzeli pozostawiła u mnie duży niedosyt. Domyślam się, że materiał pochodzi z różnych źródeł i okresów, stąd różnica w jakości. Są wywiady pogłębione jak np. ten z Krystyną Jandą i mężem Teresy Torańskiej, ale rozmowa z Julią Hartwig była już niemal powierzchowna. Warto było jednak sięgnąć po ten zbiór dla opowieści wdowy po Kubie Morgensternie – o tym reżyserze nigdy dużo się nie mówiło, a życiorys miał ciekawy.

Tym razem książka Grzeli pozostawiła u mnie duży niedosyt. Domyślam się, że materiał pochodzi z różnych źródeł i okresów, stąd różnica w jakości. Są wywiady pogłębione jak np. ten z Krystyną Jandą i mężem Teresy Torańskiej, ale rozmowa z Julią Hartwig była już niemal powierzchowna. Warto było jednak sięgnąć po ten zbiór dla opowieści wdowy po Kubie Morgensternie – o tym...

Remigiusz Grzela umie pięknie rozmawiać. zanotowane opowieści są. ważne, niezwykłe, ujmujące. przeplatają życie ze śmiercią. mimo przewodniej "obecności nieobecnych" brakuje mi jednak klucza spajającego te historie. uzasadnienia (poza może osobistą znajomością) doboru rozmówców. znalazłam tu dwa tematy: żałoby po stracie bliskich i pamięci dzieci Holocaustu. każdy z nich zasługuje na osobną książkę. tu zebrane ad hoc pozostawiają niedosyt.

Remigiusz Grzela umie pięknie rozmawiać. zanotowane opowieści są. ważne, niezwykłe, ujmujące. przeplatają życie ze śmiercią. mimo przewodniej "obecności nieobecnych" brakuje mi jednak klucza spajającego te historie. uzasadnienia (poza może osobistą znajomością) doboru rozmówców. znalazłam tu dwa tematy: żałoby po stracie bliskich i pamięci dzieci Holocaustu. każdy z nich...

, jakże was kochałam, wy, rzeczy zbyteczne,

przyjaźń, miłość bez granic, poświęcenie, cnoty,

spotykane tak rzadko, opłacane drogo,

i jak opłakiwałam każdą zdradę, każde

sprzeniewierzenie, każde nadużycie.

O, jakże was kochałam, rzeczy niekonieczne,

obrazy, słowa, kwiaty, urodziwe twarze,

każdą łąkę kwitnącą, zachody i świty,

o, jakże was kochałam, ponad siły prawie,

i jakże mnie gniewało to, że tak zbyteczne.

Wydaje się, że wiersz Julii Hartwig Westchnienie, zamieszczony zresztą w najnowszej książce Remigiusza Grzeli (kliknij, by przeczytać wywiad z autorem), stanowi doskonałą ilustrację i trafne wprowadzenie do tej niezwykłej pozycji. Obecność. Rozmowy to dziesięć wywiadów o pamięci i wierze w obecność, o życiu i śmierci, o doświadczeniu odchodzenia, o zapominaniu oraz o obrzędach pielęgnujących pamięć o tych, którzy odeszli. W zbiorze tym Krystyna Janda wspomina swojego męża, wybitnego operatora, Edwarda Kłosińskiego; Leszek Sankowski opowiada o swojej żonie, dziennikarce Teresie Torańskiej; Alicja Kapuścińska odsłania realia codziennego życia z reporterem Ryszardem Kapuścińskim, a sylwetkę Marka Edelmana przybliża jego przyjaciółka Paula Sawicka.

O swoich doświadczeniach w radzeniu sobie z nieobecnością najbliższych opowiadają także: Krystyna Morgenstern (o Januszu „Kubie” Morgensternie), Maria Iwaszkiewicz (o Bogdanie Wojdowskim), Zuzanna Janin (o Marii Anto). W zbiorze tym silnie obecne są także wstrząsające i poruszające zarazem żydowskie historie z czasów drugiej wojny. Udzielając głosu szefowej Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu, Joannie Sobolewskiej-Pyz czy Rucie Wermuth-Burak (ocalałej jako mała dziewczynka z transportu jadącego do obozu koncentracyjnego w Treblince), autor udowadnia, że pielęgnując pamięć przodków, tworzymy własną tożsamość oraz znajdujemy głębszy sens we własnym życiu i naszym konkretnym miejscu na ziemi. Klamrą spinającą zbiór wywiadów wydaje się końcowa rozmowa z Julią Hartwig, rozmowa o skądinąd nieoczywistej wdzięczności za życie.

Wywiady Remigiusza Grzeli z jego rozmówcami to coś znacznie więcej niż przytaczanie wspomnień i relacjonowanie przeszłości. To rozmowy o życiu, które po odejściu najbliższej osoby, należy podjąć często wbrew samemu sobie. To rozmowy dające nadzieję, bowiem niezwykli rozmówcy Grzeli stanowią dowód na to, że od rozpaczy, załamania czy pustki istotniejsze wydaje się oswojenie nowej sytuacji, zaakceptowanie samotności oraz pielęgnowanie pamięci, która jest naszą powinnością.

To jednak nie sami rozmówcy stanowią o walorze zbioru wywiadów Obecność. Rozmowy. To także, a może przede wszystkim sam pytający, który imponuje taktem, wrażliwością, wyczuciem i dziennikarskim kunsztem. Remigiusz Grzela wydaje się wiedzieć, o co można lub powinno się zapytać, a o co już niekoniecznie. Widać dużą troskę o to, by podjęcie jakiegoś tematu nie kosztowało rozmówcy zbyt wiele. W konsekwencji wywiady zawarte w tym tomie są osobiste, ale nie bardzo emocjonalne. Nie ma patosu ani banałów. Jest za to wiarygodne i nieustanne przenikanie się świata życia i śmierci.

Niech puentą tej recenzji będą słowa cytowanej we wstępie Julii Hartwig. W rozmowie, która zamyka tom Obecność, poetka powiedziała: Wszystko było i niczego nie szkoda (…) bo to, co było, było niepowtarzalne. Gdyby mnie zapytano, jaki okres chciałabym wskrzesić, nie wskazałabym żadnego (…) Jestem bardzo wdzięczna za bardzo wiele doświadczeń, które ludzie uważają za naturalne, a ja uważam za przywilej, za dobro. Wdzięczność pomaga żyć.

Ewelina Tondys / Bookeriada.pl

, jakże was kochałam, wy, rzeczy zbyteczne,

przyjaźń, miłość bez granic, poświęcenie, cnoty,

spotykane tak rzadko, opłacane drogo,

i jak opłakiwałam każdą zdradę, każde

sprzeniewierzenie, każde nadużycie.

O, jakże was kochałam, rzeczy niekonieczne,

obrazy, słowa, kwiaty, urodziwe twarze,

każdą łąkę kwitnącą, zachody i świty,

o, jakże was kochałam, ponad siły...

Niesamowita książka, którą czytałam we fragmentach przez blisko miesiąc. Niepozorna z wyglądu, a z takim ogromnym ładunkiem emocji i mądrości. Bez wątpienia jedna z mądrzejszych i bardziej potrzebnych książek, jakie czytałam.
Trudno napisać, wyrazić w jednym zdaniu o czym jest Obecność. Na pewno jest to zapis kilku (dłuższych i krótszych) rozmów, jakie Remigiusz Grzela przeprowadził z najbliższymi tych, którzy odeszli. Niektórzy umarli nagle, inni długo mierzyli się z chorobą. Niezależnie od rodzaju śmierci, jedno jest pewne - na odejście najbliższej, ważnej dla nas osoby nigdy nie jest się gotowym i zawsze, ale to zawsze niezwykle trudno to zaakceptować.
Tak samo trudno znaleźć wystarczającą ilość czasu, wystarczające słowa, czyny, żeby przed śmiercią pożegnać się. Zawsze wydaje się, że można było coś więcej powiedzieć, coś jeszcze zrobić.
Do tego dochodzi także brak akceptacji, jak np. w przypadku choroby męża Krystyny Jandy. Z reguły wydaje się, że brak akceptacji równa się zaklęciu choroby, odpędzeniu stojącej u wezgłowia łóżka kostuchy. I prawdopodobnie takie zaklinanie rzeczywistości na pewien okres (krótszy lub dłuższy) działa jak swoiste placebo, daje dodatkową energię. Jednak nieuniknione zawsze niestety zwycięża.
Każdemu, kto zostaje, żyje dalej, potrzebny jest także określony rytuał żałoby. Nie można go obejść. Niektórzy po śmierci najbliższych chowają ich rzeczy. Inni pielęgnują pamięć zmarłych, wszystko zostawiają w stanie nienaruszonym. Tworzą w ten sposób swoiste miejsca kultu. Ale każdy czyni tak jak mu serce i intuicja podpowiadają. Tak było w przypadku Ryszarda Kapuścińskiego. Jego żona Alicja prężnie pielęgnuje jego pamięć, czynnie działa w konkursach jemu poświęconych, w dawnej pracowni męża codziennie zapala światło tak jakby mąż wyszedł z pokoju tylko na chwilę.
Leszek Sankowski założył Fundację im. Teresy Torańskiej i przyznaje nagrody im.Teresy Torańskiej.
Ale nie tylko z cudzą śmiercią się mierzymy. Często dotyka ona także nas samych. W jaki sposób? Tego nie zdradzę. Zachęcam za to do lektury książki. Przygotujcie się jednak na olbrzymi szok emocjonalny. Niby są to tylko rozmowy z osobami mniej lub bardziej znanymi. Ale za to jakie rozmowy. Chwytają za serce i nie sposób nie płakać w trakcie lektury.
Gdy kończyłam czytać każdą z rozmów długo zastanawiałam się nad jej treścią, nad wypowiedzianymi w niej zdaniami. Niektóre trafiały do mnie od razu, inne potrzebowały na to czasu.
Książka bez wątpienia przeoruje psychikę, ale jest bardzo potrzebna, żeby zrozumieć, przemyśleć, docenić, że najbliżsi są ciągle wśród nas. Jestem przekonana, że treść nikogo nie pozostawi obojętnym i wielu z nas teraz czy w okresie póżniejszym przyda się, pozwoli zrozumieć, może przyniesie pewną ulgę.
Sięgnijcie po Obecność. Rozmowy - kolejna doskonałą, o ile nie najlepszą książkę Remigiusza Grzeli.

Niesamowita książka, którą czytałam we fragmentach przez blisko miesiąc. Niepozorna z wyglądu, a z takim ogromnym ładunkiem emocji i mądrości. Bez wątpienia jedna z mądrzejszych i bardziej potrzebnych książek, jakie czytałam.
Trudno napisać, wyrazić w jednym zdaniu o czym jest Obecność. Na pewno jest to zapis kilku (dłuższych i krótszych) rozmów, jakie Remigiusz Grzela...