Tuwim. Wylękniony bluźnierca

Urbanek jest klasą sam w sobie, a książka o Tuwimie, jest i arcyciekawa i świetnie skrojona.

Urbanek jest klasą sam w sobie, a książka o Tuwimie, jest i arcyciekawa i świetnie skrojona.

Pokaż mimo to

Jestem już po lekturze "Genialnych", "Makuszyńskiego". "Wieniawy", "Waldorffa", "Brzechwy" i "Broniewskiego".
Teraz "Tuwim".
...
Panie Urbanek, bardzo dziękuję. To wszystko trzeba przeczytać.
Świetne!

Jestem już po lekturze "Genialnych", "Makuszyńskiego". "Wieniawy", "Waldorffa", "Brzechwy" i "Broniewskiego".
Teraz "Tuwim".
...
Panie Urbanek, bardzo dziękuję. To wszystko trzeba przeczytać.
Świetne!

Pokaż mimo to

Z pewnością gwiazd by było więcej... może i komplet bym uzbierał...
Gdyby tylko Mariusz Urbanek słów swych niewątpliwie doskonałych,
śmielej użyć raczył do opisania charakteru, przemyśleń, wątpliwości, motywacji czy wreszcie emocji Tuwima.

Oczywiście mamy tu coś o wewnętrznym rozdarciu Juliana, o dysonansie pomiędzy tym kim był, kim być pragnął, jak sam siebie postrzegał, a jak opisywali go inni, ale...
Dla mnie motywacją do przeczytania biografii jest chęć zbliżenia się do jej bohatera, pragnienie zrozumienia tego kim był, jaki był i dlaczego.
I właśnie z powodu niedostatecznej "zawartości" owego "dlaczego", odczuwam niejaki niedosyt.

No ale żeby zbytnio nie marudzić, otrzymaliśmy tu niewątpliwie nieomal perfekcyjną wiązankę zdarzeń i dat z życia poety.
Doskonale zbalansowaną zawartość tła historycznego, ani go za dużo, ani za mało, tak w sam raz, by zrozumieć okoliczności w jakich Tuwimowi żyć przyszło.
Ciekawie poprowadzony wątek literackiego rozwoju poety, od nastoletnich wprawek, po szczytowe osiągnięcia wieku dojrzałego z licznymi kabaretowymi i szansonistycznymi "skokami w bok", aż po niemoc twórczą powojnia.

Jest też, a jakże wątek miłosny, jakżeż mogłoby go nie być w życiu prawdziwego poety, jest straszliwa wyniszczająca choroba, wojna widziana gdzieś z oddali... i są wiersze, te piękne i te piękne inaczej, są również słowa, słowa będące wnikliwym opisaniem świata, po latach stu bez mała, wciąż aktualne...

- O, przyjacielu nieuczony,
Mój bliźni z tej czy innej ziemi!
Wiedz, że na trwogę biją w dzwony
Króle z panami brzuchatemi;
Wiedz, że to bujda, granda zwykła,
Gdy ci wołają: "Broń na ramię!",
Że im gdzieś nafta z ziemi sikła
I obrodziła dolarami;
Że coś im w bankach nie sztymuje,
Że gdzieś zwęszyli kasy pełne
Lub upatrzyły tłuste szuje
Cło jakieś grubsze na bawełnę.
Rżnij karabinem w bruk ulicy!
Twoja jest krew, a ich jest nafta!
I od stolicy do stolicy
Zawołaj broniąc swej krwawicy:
"Bujać - to my, panowie szlachta!"

To już druga książka Mariusza Urbanka jaką dane mi było przyswoić i dzięki niej autor bezzwłocznie ląduje w mojej prywatnej "Hall of Fame".

Serdecznie polecam!

Z pewnością gwiazd by było więcej... może i komplet bym uzbierał...
Gdyby tylko Mariusz Urbanek słów swych niewątpliwie doskonałych,
śmielej użyć raczył do opisania charakteru, przemyśleń, wątpliwości, motywacji czy wreszcie emocji Tuwima.

Oczywiście mamy tu coś o wewnętrznym rozdarciu Juliana, o dysonansie pomiędzy tym kim był, kim być pragnął, jak sam siebie postrzegał,...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Gdy tylko zobaczyłam tę publikację wiedziałam, że to będzie pasjonująca lektura. Wszak książka o Julianie Tuwimie. Dostałam więcej, niż od biografii oczekiwałam. I tu duży ukłon w stronę autora, który tej biografii … nie zepsuł. Nie zabałaganił jej zbędnymi datami, opowiastkami, wspomnieniami, przypuszczeniami… Skupił się na tym, co dla samego Tuwima było najważniejsze. Na poezji. Na ludziach.

Julian Tuwim. Któż z nas nie zna jego twórczości? Choćby namiastki? Bo całej znać nie sposób! Ba, śmiem twierdzić, że nawet najwięksi znawcy Tuwima nie znają jej całej. A to dlatego, że Tuwim tworzył często pod pseudonimem. I to niejednym pseudonimem.

Mnie najbardziej fascynuje jego twórczość z okresu międzywojennego. Pewnie też i dlatego, że dwudziestoleciem międzywojennym jestem zachwycona. Cóż to był za wspaniały czas! Czas radości, czas zabawy, czas żartów… A Tuwim wraz z Antonim Słonimskim to duet poetycki wszechczasów! To też czas szczególnie bujnego życia kawiarnianego. „Pod Picadorem”! Ta słynna kawiarnia artystyczna, która swoją działalność rozpoczęła pod koniec listopada 1918 roku, a więc tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. To tutaj spotykali się artyści, to tutaj czytali swoje wiersze, to tutaj rzucali sobie poetyckie wyzwania, to tutaj toczyło się życie… To tutaj przy swoich stolikach przesiadywali oprócz Tuwima i Słonimskiego Iwaszkiewicz, Lechoń, Wierzyński… To tutaj pobierano opłaty za obcowanie z poezją. A czemuż by nie! Cennik był jasny i przejrzysty. Moja ulubiona pozycja z tego cennika to objaśnienie przez samego poetę, cóż ten miał na myśli. A ta usługa kosztowała aż 75 marek!

Satyra! Wydawać by się mogło, że najpopularniejszy gatunek literacki tamtego okresu. A satyra polityczna to już szczyt szczytów. I w tej satyrze doskonale odnalazł się także Tuwim. Zresztą nie tylko w satyrze. Pisał dużo... Pisał do dzienników, pisał dla teatrów, pisał dla konkretnych aktorów. Tak, potrafił bardzo dobrze zarobić na swoich tekstach. Tak, w dwudziestoleciu międzywojennym wiódł luksusowe życie. I nic to, że niektórzy zarzucali mu niską jakość co niektórych jego utworków. Bo ta chałtura, którą zajmował się trzy dni w miesiącu dawała mu komfort poświęcenia się dla prawdziwej poezji przez pozostałe dwadzieścia siedem dni… Dla niego rachunek był prosty.

Ale wszystko co piękne, nie trwa wiecznie. Tak, wiem. Truizm. Czarne chmury nad Tuwimem zaczęły zbierać się niedługo przez wybuchem drugiej wojny światowej. W kraju czuć było napięcie. Tuwim z racji swoich żydowskich korzeni był niemiłosiernie atakowany w prasie. Doszło do tego, że tłumaczył się niemalże z każdego słowa. Ale i nie pozostawał dłużny. Wykluczenie. Tak, Tuwim był wykluczony. Polacy wytykali mu żydowskie pochodzenie, Żydzi wytykali mu asymilację z Polakami. Kim był Tuwim? Tak, urodził się w żydowskiej rodzinie, ale był Polakiem. Urodził się w Polsce, wychował się w Polsce, tworzył w języku polskim, a po wojnie… wrócił do Polski. Życie na emigracji mu nie służyło. Wiedział, że emigracja to tylko przeczekanie strasznej wojny w miarę bezpiecznie. Ale nie wszystko jest takie proste… I ten przedwojenny świat zniknął bezpowrotnie.

Po wojnie czuł się jakby zawstydzony tym, że przeżył. Tym, że ominęło go piekło getta, piekło okupowanej Warszawy, piekło obozów koncentracyjnych. Gdy tu ginęli jego rodacy, on narzekał na upał w Brazylii. Gdy tu ginęli jego rodacy, on zamartwiał się, że nie potrafi należycie wysłowić się w języku angielskim. To, że wróci do Polski było dla niego więcej, niż pewne. A gdy wrócił…

Przeistoczył się piewcę nowej władzy, która rozpanoszyła się w powojennej Polsce. Sławił Stalina, przyklaskiwał Bierutowi. Za to oddanie komunistycznej władzy zapłacił bardzo wysoką cenę. Wielu przedwojennych przyjaciół zerwało z nim kontakt. Wielu emigrantów bezustannie go krytykowało. Ale nie wszyscy przecież wiedzieli wszystko. Może gdyby zdawali sobie sprawę ilu osobom pomógł spłacając później długi wobec władzy, nie byliby tak surowi w swoim osądzie…

Dla mnie Tuwim na zawsze pozostanie wielkim poetą. Poetą, do którego twórczości ciągle wracamy i wracamy. I te powroty są chyba najlepszym świadectwem jego talentu. Ale Tuwim nie tylko tworzył. Był też doskonałym tłumaczem. To dzięki niemu polski czytelnik mógł zanurzyć się w rosyjskiej poezji…

Tak, zdecydowanie polecam tę książkę.
https://monikaolgaczyta.blogspot.com/

Gdy tylko zobaczyłam tę publikację wiedziałam, że to będzie pasjonująca lektura. Wszak książka o Julianie Tuwimie. Dostałam więcej, niż od biografii oczekiwałam. I tu duży ukłon w stronę autora, który tej biografii … nie zepsuł. Nie zabałaganił jej zbędnymi datami, opowiastkami, wspomnieniami, przypuszczeniami… Skupił się na tym, co dla samego Tuwima było najważniejsze. Na...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Czytałam tę książkę jak niezłą powieść historyczną. Dużo informacji, dużo źródeł, ale też ciekawych anegdot. Samo mięsko.

Czytałam tę książkę jak niezłą powieść historyczną. Dużo informacji, dużo źródeł, ale też ciekawych anegdot. Samo mięsko.

Pokaż mimo to

Autor wyspecjalizował się w biografiach polskich poetów i robi to bardzo dobrze. Opowieść jest bardzo wciągająca. Do tej pory wierzyłem w wielkość Tuwima wierząc na słowo. Znałem go głównie jako autora wierszy dla dzieci. Po przeczytaniu tej książki mam ochotę sięgnąć po twórczość Tuwima. Tym bardziej, że w czasie w którym część Polaków jest określana mianem "gorszego sortu" jego utworu okazują się być ciągle aktualne.

Autor wyspecjalizował się w biografiach polskich poetów i robi to bardzo dobrze. Opowieść jest bardzo wciągająca. Do tej pory wierzyłem w wielkość Tuwima wierząc na słowo. Znałem go głównie jako autora wierszy dla dzieci. Po przeczytaniu tej książki mam ochotę sięgnąć po twórczość Tuwima. Tym bardziej, że w czasie w którym część Polaków jest określana mianem "gorszego...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Początkowo chciałem dać tej książce 7 gwiazdek, ale zorientowałem się, że książka jest napisana bardzo dobrze, tylko biografia Tuwima od lat 40. ub. wieku robi się odpychająca. Prawie bym się dał nabrać i postępowanie "księcia poetów" złożyłbym na karb warsztatu Mariusza Urbanka.
Tymczasem Mariusz Urbanek rzetelnie, ale w sposób wciągający kreśli życiorys Tuwima na tle epoki. Pokazuje poetę, którego debiut jest oceniany entuzjastycznie, a utwory kupowane za grube pieniądze. Jednocześnie ten przedwojenny Tuwim jest pacyfistą przyjaźniącym się z Wieniawą i wielbiącym marszałka Piłsudskiego. Dodatkowo potrafi stać z boku I wojny światowej oraz wojny polsko-bolszewickiej, ale pisać wiersz o jedności ziem polskich z Warszawą, Poznaniem, Krakowem, Wilnem i Lwowem.
Poeta żydowskiego pochodzenia, mistrz polszczyzny, czuje się Polakiem - nie umie mówić i pisać w jidisz - jest atakowany przez endeków za swoją żydowskość i "szwargot". Na niewybredne ataki odpowiada ostrymi wierszami, które dziś uznalibyśmy za "mowę nienawiści", a w czasie II Rzeczypospolitej stanowiły element wzajemnego obrzucania się błotem przez różne obozy polityczne i literackie.
Po wybuchu II wojny światowej Tuwim wyjeżdża z Polski, znajduje się w Brazylii i tutaj mistrz kabaretu i ostrych polemik zamienia się w Dantona lub Robespierra. Nawołuje do fizycznej eliminacji przeciwników ("faszystów'), a za najlepszego wykonawcę tego zadania uważa Związek Sowiecki i współpracujących z nim komunistów. Pisze jeszcze wspaniałe "Kwiaty polskie", ale jego zachowanie doprowadza do tego, że jest uznawany - niesłusznie - za agenta Stalina, a jego dawni przyjaciele m. in. Lechoń i Hemar zrywają z nim przyjaźnie i kontakty.
Dalej jest już tylko gorzej - powrót do Polski, herbatki z Bierutem, rozmowy z Dzierżyńską, entuzjazm na kongresie PPR, wiersze i artykuły o Leninie i Stalinie...
Kiedy już mamy dość tego powojennego Tuwima i jego współpracy z komunistami, na ratunek Czytelnikowi przychodzi Lechoń pisząc: "Na nieziemskim sądzie rozważana będzie przede wszystkim klasa Tumima jako poety". I niech tak pozostanie.
Biografia do przeczytania i pod refleksję!

Początkowo chciałem dać tej książce 7 gwiazdek, ale zorientowałem się, że książka jest napisana bardzo dobrze, tylko biografia Tuwima od lat 40. ub. wieku robi się odpychająca. Prawie bym się dał nabrać i postępowanie "księcia poetów" złożyłbym na karb warsztatu Mariusza Urbanka.
Tymczasem Mariusz Urbanek rzetelnie, ale w sposób wciągający kreśli życiorys Tuwima na tle...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Czytanie poetów nie jest dziś w modzie; być może – stwierdzi ktoś – nigdy nie było, ale (odpowiadam) obecnie liryka kojarzy się niemal wyłącznie ze szkołą, w której dociekania „co poeta miał na myśli?” zastępują znacznie bardziej zasadne pytanie „co poeta chce powiedzieć mnie?”. Nic zatem dziwnego, że – jak zauważała Wisława Szymborska – tylko niektórzy lubią poezję. Większym zainteresowaniem cieszą się natomiast pikantne opowieści o prywatnym życiu ludzi ze świecznika. Przeciętny mieszkaniec dużego miasta może nie wiedzieć, w którym roku wybuchła bitwa pod Grunwaldem albo czy Puszkin to literat, czy astronauta, wie natomiast, z kim spotyka się aktorka jego ulubionego serialu.

Tę zgryźliwą uwagę czynię nie po to, by dopiec „młodym, «wykształconym» z dużych miast”, lecz po to, by wskazać, że książka Mariusza Urbanka przynajmniej tytułem stara się wabić czytelnika. Mamy oto bowiem opowieść o człowieku, którego prawdopodobnie każdy zna ze słyszenia, ale który – zamiast ciepłego, pełnego ojcowskiej czułości autora wierszy dla dzieci – okazuje się wylęknionym bluźniercą. Już samo brzmienie ostatniego z tych słów niesie określone konotacje religijne; a że spora część naszych krajan za punkt honoru uznaje dawanie odporu wszelkim przejawom obrazy uczuć religijnych, śmiem twierdzić, iż autor celowo zarzucił haczyk, na który chciał złowić jak najwięcej czytelników. Bynajmniej nie czynię mu z tego powodu wyrzutów: Tuwim to ważna postać polskiej kultury, która zasługuje na nowoczesne, popularne opracowanie. I tego rodzaju funkcję Tuwim. Wylękniony bluźnierca spełnia wzorcowo. Jest to biografia napisana świetnym stylem, pełna anegdot, w sposób mistrzowski oddająca klimat zarówno pierwszych dekad XX wieku, jak i ogólnego zeitgeistu dwudziestu lat niepodległości. Czytelnik wraz z Tuwimem przemierza brzydkie ulice robotniczej Łodzi, by potem przenieść się do Warszawy – do tamtejszego Picadora czy Mieszczańskiej, dwóch lokali, które odegrały bodaj największą rolę w życiu tytułowego bohatera.

Choć zatem jest to opowieść o wielkim artyście, to Urbankowi udała się rzecz niezwykła: zamiast opowiadać o człowieku, snuje on gawędę o poecie uwikłanym w swoje czasy, będącym barometrem nastrojów społecznych i niezrównanym obserwatorem społeczeństwa. Dzięki temu dobrze znane utwory nie stanowią już li tylko kolejnych arkuszy papieru zapełnionych pismem, lecz są reakcją na konkretne wydarzenia – a przez to stają się bardziej zrozumiałe. Jeżeli zatem ktoś zastanawiał się, jak to możliwe, że ten sam człowiek na przestrzeni kilku zaledwie lat napisał najwybitniejsze wiersze dla dzieci, a zarazem utwory wulgarne, niekiedy wręcz kipiące erotyzmem i siejące powszechne zgorszenie, ten na kartach książki Urbanka znajdzie na te pytania odpowiedź. Wtedy jednak okaże się, że ów tytułowy bluźnierca daleki był od naruszania – nieważne jak zdefiniowanej – sfery sacrum. Autor biografii przedstawia Tuwima raczej jako ofiarę ataków nacjonalistów i antysemitów, kogoś, kto reagował jedynie na ciągłe kalumnie i potwarze. Owszem – zdaje się mówić Urbanek – trudno jest usprawiedliwić w ten sposób wszystkie „wyskoki” poety, ale postarajmy się najpierw zrozumieć, a potem oceniać. Jestem w stanie całkowicie zgodzić się z tym postulatem.

Cały tekst poświęcony książce można znaleźć na stronie: https://subiektywnik.pl/mariusz-urbanek-tuwim-wylekniony-bluznierca-poeta-ktorego-uwiodl-komunizm/

Czytanie poetów nie jest dziś w modzie; być może – stwierdzi ktoś – nigdy nie było, ale (odpowiadam) obecnie liryka kojarzy się niemal wyłącznie ze szkołą, w której dociekania „co poeta miał na myśli?” zastępują znacznie bardziej zasadne pytanie „co poeta chce powiedzieć mnie?”. Nic zatem dziwnego, że – jak zauważała Wisława Szymborska – tylko niektórzy lubią poezję....

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Jakoś tak się stało, że ostatnio czytam coraz więcej biografii i zaczęłam się zastanawiać jakie są wg mnie kryteria oceny takich książek. Jak mam je oceniać?
Najważniejsza jest na pewno wiarygodność przedstawionych w niej informacji na temat życia bohatera. Czy autor zadał sobie dość trudu, aby odszukać wszystkie dostępne dokumenty? Czy jest bezstronny w ocenie postępowania swojego bohatera? Czy przytoczył opinie członków rodziny, przyjaciół i ewentualnych wrogów? Czy w ogóle jest możliwe dotarcie do obiektywnej prawdy po latach?
Drugie kryterium jest równie ważne: dobra biografia nie może być zbiorem suchych faktów, musi być interesująca. Czytelnik musi czuć, że pisarz jest naprawdę zafascynowany swoim bohaterem, ale bez nadmiernej egzaltacji. Pisarz musi być jak dobry nauczyciel - przekazać swoja pasję tak, aby zarazić nią czytelnika.
Myślę, że to jest bardzo trudne. Kto wie, czy nie trudniejsze, niż fikcja literacka...
W mojej ocenie Mariusz Urbanek poradził sobie z tym zadaniem tak na 80%. Pierwsze kryterium - bez zarzutu, natomiast drugie - nie do końca. Biografia Tuwima dostarcza wielu informacji, ale czasami myślałam sobie, że więcej w niej o polityce, niż o poezji. Jest to do pewnego stopnia usprawiedliwione, bo jak wiadomo, Tuwim często zabierał głos w sprawach politycznych i społecznych. Na pewno nie był poetą oderwanym od rzeczywistości i romantycznie bujającym w obłokach. Jednak część książki poświęcona antysemickim atakom na skamandrytów w endeckiej prasie - trochę mnie zmęczyła. Pewnie dlatego, że byłam zszokowana poziomem ich brutalności. Takie kloaczne epitety, jakimi obrzucano tych niezwykle utalentowanych poetów, dzięki Bogu ( i poprawności politycznej ), nie ukazują się już na łamach współczesnych gazet. Teraz mamy za to hejterów, którzy anonimowo obrzucają łajnem zdolniejszych bliźnich. Zawiść ludzka jest niestety odwieczna i ponadczasowa. Urbanek sugeruje, że to właśnie ten zapiekły antysemityzm, z którym Tuwim musiał się zmagać przez całe życie, popchnął go w stronę "zaczadzenia" komunizmem. Ten wątek jest przez autora przedstawiony rzetelnie i bezstronnie. Urbanek pisze zarówno o wiernopoddańczych wierszach na cześć Stalina, jak i o pomocy, której Tuwim udzielał ofiarom stalinowskich represji.
Postać poety w tej biografii jest skomplikowana i niejednoznaczna. Uderza przede wszystkim wrażenie, że Tuwim był głęboko nieszczęśliwy, pełen kompleksów i goryczy przez większą część swojego życia. To chyba jednak nie powinno dziwić, bo człowiek o tak ogromnej inteligencji i przenikliwym spojrzeniu na świat, widział więcej i ostrzej niż przeciętni ludzie, a jego wrażliwość na pewno nie ułatwiała mu życia.
Ja czytając" Wylęknionego bluźniercę" zawstydziłam się, że do tej pory nie przeczytałam ani " Kwiatów polskich", ani " Balu w operze". Muszę koniecznie nadrobić te braki, a biografię polecam.

Jakoś tak się stało, że ostatnio czytam coraz więcej biografii i zaczęłam się zastanawiać jakie są wg mnie kryteria oceny takich książek. Jak mam je oceniać?
Najważniejsza jest na pewno wiarygodność przedstawionych w niej informacji na temat życia bohatera. Czy autor zadał sobie dość trudu, aby odszukać wszystkie dostępne dokumenty? Czy jest bezstronny w ocenie...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Ciężko czyta się o Tuwimie. Nie do końca wiem dlaczego. Zazwyczaj książki biograficznego Urbanka wciągają jak dobra fabuła. Z tą się męczyłam. Może autor nie polubił bohatera, a może losy Tuwima są mocno przygnębiające. Z jednej strony szybko doceniony poeta, z drugiej wystraszony człowiek pełen lęku. Książka ciekawa w drugim planie- w tle losów Tuwima ukazuje się ważna historia Polski ( losy Żydów, międzywojenna niepodległość, wojna i czasy powojenne).

Ciężko czyta się o Tuwimie. Nie do końca wiem dlaczego. Zazwyczaj książki biograficznego Urbanka wciągają jak dobra fabuła. Z tą się męczyłam. Może autor nie polubił bohatera, a może losy Tuwima są mocno przygnębiające. Z jednej strony szybko doceniony poeta, z drugiej wystraszony człowiek pełen lęku. Książka ciekawa w drugim planie- w tle losów Tuwima ukazuje się ważna...

więcej

mniej

Pokaż mimo to