jak zawsze u Wieloma propaganda ultrakatolska przebrana za naukę

jak zawsze u Wieloma propaganda ultrakatolska przebrana za naukę

„Konserwatyzm. Główne idee, nurty i postacie” (2007) autorstwa Adama Wielomskiego jest podstawowym wprowadzeniem do konserwatyzmu, rozumianego jako filozofia polityczna. Jak sam autor wskazał pozycja ta jest „swojego rodzaju szkicem planowanego dzieła”, którym ma być monografia pt. „Główne nurty konserwatyzmu” na miarę słynnego dzieła Leszka Kołakowskiego traktującego o marksizmie (o ile mi wiadomo nadal nie powstała [2022]). Zaznaczyć należy, że pozycja ta ma charakter naukowy, a nie publicystyczno-popularnonaukowy – zastosowany został aparat naukowy, a jej fragmenty były wcześniej publikowane jako niezależne artykułu naukowe. Z kolei sam autor posiada stopień doktora habilitowanego oraz tytuł profesorski (w chwili wydania książki był „jedynie” doktorem); jest politologiem, mimo iż wiele jego prac dotyczy wprost zakresu historii idei. Adam Wielomski obecnie jest również jednym z najbardziej znanych przedstawicieli oraz znawców myśli konserwatywnej w Polsce.

Powziętą metodą służącą wprowadzeniu czytelnika w świat myśli konserwatywnej jest analiza oraz interpretacja tekstów źródłowych, tj. pism samych omawianych w monografii myślicieli konserwatywnych. I co warto zaznaczyć, są one oparte, w prawie wszystkich/wszystkich przypadkach, nie na tłumaczeniach, a na tekstach oryginalnych – francuskich, hiszpańskich/kastylijskich, niemieckich i włoskich, tj. językach znanych autorowi. Pominięcie niemożliwych do uniknięcia przeinaczeń wynikających z tłumaczeń, zdaje się być bardzo pozytywną elementem całej pracy, która polega przecież na uchwyceniu prawdziwej istoty myślenia i filozofii kilkunastu postaci. Dodać należy, że autor zdecydowanie bardziej opiera się na dokonanych przez siebie analizach i interpretacjach, niż na opracowaniach innych autorów, co widać najlepiej w przypadku przypisów, w większości odsyłających do tekstów źródłowych. Nie oznacza to jednak, iż nie są mu znane dzieła i interpretacje innych badaczy, one również są przywoływane, lecz wskazuje na twórczy wkład wykonany przy opracowywaniu tej monografii bazującej głownie na autorskiej analizie niźli na cudzych opracowaniach tematu.

Książka składa się więc przede wszystkim z podrozdziałów poświęconych wybranym przez autora myślicielom, a konkretnie rzecz ujmując myśli zawartych w dziełach ich autorstwa. Jest ich 17 – 15 postaci i 2 nurty/zjawiska polityczne (choć de facto jedno z nich dotycz konkretnej postaci). Reprezentacja pod względem krajowo-narodowym jest następująca (choć nieścisła): Francja: 5; Hiszpania: 5 (w tym 1 nurt); Niemcy/Austria: 4; Włochy: 2 (1 papież oraz 1 zjawisko, choć de facto 1 postać); Szwajcaria: 1. Teksty wszystkich z tych podrozdziałów, za wyjątkiem dwóch, były wcześniej publikowane jako osobne artykuły naukowe. Zostały więc one w tej książce zebrane, uzupełnione i podane z uprzedniejszym wprowadzeniem. Jednakże mimo to tworzą spójną całość, a to m.in. za sprawą podzielenia ich na pięć nurtów konserwatyzmu i ukazania na tle ewolucji tej myśli od rewolucji francuskiej po wiek XX. Owe nurty, tworzące rozdziały książki (II-VI),to: tradycjonalizm (4 podrozdziały),konserwatyzm ewolucyjny (3),decyzjonizm (3),konserwatyzm radykalny (3) oraz konserwatyzm rewolucyjny (4). I tak, reprezentuje tradycjonalizm: J. de Maistre, C.-L. von Haller, Pius IX, karlizm hiszpański; konserwatyzm ewolucyjny: A. Müller, R. de Maeztu, J. Bainville; decyzjonizm: J. Balmes, J. Donoso Cortès, C. Schmitt; konserwatyzm radykalny: R. Guenon, E. Voegelin, N. Gómez dá Vila; konserwatyzm rewolucyjny: O. Spengler, Ch. Maurras, L. Daudet, rewolucja konserwatywna we Włoszech (de facto J. Evola). Tę część książki poprzedza rozdział I pt. „Co to jest konserwatyzm?” (3 podrozdziały: „Być konserwatystą”, „Konserwatyzm w XIX wieku”, „Konserwatyzm w XX wieku”). Jest on wstępem do późniejszych analiz poszczególnych myślicieli, nakreśla tło, na którym zostaną oni ukazani i wprowadza podział na wspomniane pięć nurtów. Pojawiają się tam również dwa pojęcia, które pomagają połączyć późniejsze podrozdziały w jedną spójną narracje na temat ewolucji myśli konserwatywnej, a czytelnikowi zrozumieć istotę konserwatyzmu. Są to: „rzeczywistość prawdziwa” oraz „czas osiowy”. Przede wszystkim to pierwsze pojęcie jest kluczowe – to ład prawdziwy, prawdziwie rzeczywisty, czy to stworzony przez Boga, czy po prostu naturalny; stan idealny lub po prostu najlepszy, najodpowiedniejszy lub wynikająca z historycznego rozwoju konstytucja danego narodu. Porządek ten istnieje i jest prawdziwy (a co za tym, jest najlepszy i najpiękniejszy) nawet jeżeli rzeczywistość empiryczna jest zupełnie inna – niczym platońska idea. A tym, co spowodowało to rozczepienie („schizmę”) była np. rewolucja lub inne zburzenie porządku idealnego. Z kolei drugi termin przydatny jest dla zrozumienia zmian w XX wieku. Dzięki wprowadzeniu tych dwóch koncepcji, które są w dalszych podrozdziałach książki wykorzystywane, autor zdołał połączyć pojedyncze artykuły w spójną całość narracyjną ukazując ewolucję myśli konserwatywnej. W rozdziale I zawarto jeszcze istotne rozróżnienie postrzegania konserwatyzmu jako filozofii politycznej (zespół idei) oraz jako filozofii polityki (postawa) – i to właśnie tego pierwszego wariantu dotyczy książka (dlatego też autor nie zawarł w niej np. E. Burke’a). Pierwszy rozdział poprzedzono jeszcze „Od Autora”, w którym wyjaśnia on koncepcję pracy.

Książka pod względem stylistycznym jest bardzo dobra – odpowiada tekstowi o charakterze naukowym, a jednocześnie jasno i obrazowo przedstawia omawiane kwestie; czyta się łatwo i przyjemnie. Podobnie w kwestii poprawności językowej i ortograficznej. Nie jest jednak idealna w kwestii redakcji – w sekcjach przypisów zdarzają się błędne zapisy, problemy zdarzają się również w tekście głównym (np. w jednym z podrozdziałów chyba każda litera „ź”, nawet znajdująca się w środku wyrazu, była wydrukowana majuskułą). Jest to chyba największa wada książki, ale nie przeszkadza ona w lekturze, rzadko też kiedy razi. Co do podobnych kwestii, raz zauważyłem, że zdanie zostało ewidentnie urwane i niedokończone, a raz, że autor pomylił się i napisał coś innego niż zamierzał (jak wnioskuję z kontekstu, choć tego nie jestem całkowicie pewien). Każdy rozdział zakończony jest sekcją przypisów (w tekście głównym oznaczonych liczbowo, z osobną numeracją dla każdego z rozdziałów) – w całej książce przypisów jest aż 735, narracja jest więc bardzo dobrze oparta na tekstach źródłowych oraz opracowaniach. Niestety książka nie zawiera całościowego wykazu bibliograficznego, niemniej cytowanych i przywoływanych pozycji jest co najmniej kilkadziesiąt, być może sto kilkadziesiąt lub nawet więcej. Innym brakiem, który może wywołać uczucie niedosytu u czytelnika, który skończy ostatni z podrozdziałów jest nieobecność czegoś na kształt podsumowania, zakończenia czy epilogu, choć w mojej opinii koncepcja i struktura pracy tego nie wymaga.

Co do merytoryki, książka stoi na bardzo wysokim poziomie. Zwrócę jednak uwagę na jeden błąd w kwestii chronologii. Autor twierdzi, iż VII w. p.n.e. jest to epoka brązu, co w kontekście tego, iż mowa o rozwoju filozofii greckiej jest błędem – w Grecji jest to okres orientalizujący okresu archaicznego, a więc zdecydowanie epoka żelaza. Być może autor kierował się tu chronologią ziem polskich (tam VII w. p.n.e. to faktycznie epoka brązu),ale w kontekście greckim jest to zdecydowanie błąd. Na tym tle zwrócę jeszcze uwagę na moim zdaniem co najmniej niefortunny sposób zapisywania wieków p.n.e., bo nie chronologiczny – jak „VI-VII wiek przed Chrystusem”; poprawniej chronologicznie byłoby „VII-VI wiek przed Chrystusem”.

Recenzowana praca została bardzo dobrze napisana, mimo drobnych mankamentów, a pod względem merytorycznym jest na wysokim poziomie. Stanowi świetne wprowadzenie w ogólną myśl konserwatywną, jak i myśl poszczególnych postaci. Co do pierwszego elementu, szczególnie rozdział I będzie bardzo przydatny i wartościowy dla osoby chcącej chociaż częściowo uporządkować codziennie otaczający każdego z nas (w mediach i kulturze) chaos pojęciowo-polityczno-ideowy i zrozumieć istotę myśli konserwatywnej oraz poznać zarys jej ewolucji. Co do drugiego, prawie każdy z tych myślicieli nie jest szerzej znany w Polsce poza kręgami („prawdziwie”) konserwatywnymi, lektura tej książki jest więc bardzo dobrą okazją oraz sposobem poznania i zrozumienia ich idei i postaw. Warto wiedzieć co się popiera lub co się odrzuca…

„Konserwatyzm. Główne idee, nurty i postacie” (2007) autorstwa Adama Wielomskiego jest podstawowym wprowadzeniem do konserwatyzmu, rozumianego jako filozofia polityczna. Jak sam autor wskazał pozycja ta jest „swojego rodzaju szkicem planowanego dzieła”, którym ma być monografia pt. „Główne nurty konserwatyzmu” na miarę słynnego dzieła Leszka Kołakowskiego traktującego o...

10 za opisanie i umiejscawianie określonych nurtów konserwatyzmu.

10 za opisanie i umiejscawianie określonych nurtów konserwatyzmu.

No dziwna pozycja. Nie znajdziemy tutaj Burke, Tocquevilla, Oakeshotta czy Kirka. Pan Wielomski w odróżnieniu od wielu badaczy myśli konserwatywnej nie uważa konserwatyzmu za postawę, pewne odczucie lub temperament. Uważa, że jest to filozofia polityczna, która wyrosła wraz z początkiem rewolucji francuskiej. Konserwatyści stwierdzili, że rzeczywistość po tym wydarzeniu jest fałszywa. Rzeczywistość empiryczna była błędem. Prawdziwa była jak platońska idea. Tylko w umysłach ludzi. Autor dzieli konserwatyzm na kilka nurtów. Na tradycjonalizm gdzie głównym przedstawicielem tego kierunku był hrabia de Maistre. Szkoda, że Pan Wielomski opisał tylko kilku a w zasadzie dwóch przedstawicieli tego kierunku czyli de Maistre i Carla Ludwiga Von Hallera. Przydałaby się też kilku stronnicowe opisanie Louisa Bonalda. Kolejny konserwatyzm to konserwatyzm ewolucyjny. Do jego przedstawicieli należą Adam Muller, Ramiro de Maetzu oraz Jacques Bainville. Kolejny typ konserwatyzmu to Decyzjonizm, czyli zwolenników decyzjonizmu politycznego. Czym ten kierunek się różnił od konserwatyzmu rewolucyjnego to ja nie wiem. Dlaczego autor nie umieścił Donoso Cortesa i Carla Schmitta własnie w tym nurcie. Kolejny typ konserwatyzmu to konserwatyzm radykalny. Jego cechą jest to, że ludzie, którzy są tu opisani dali już sobie spokój z nowoczesnym światem i swoje idee trzymają dla siebie. Do nich autor zaliczył Voegelina, Guenona i Davillę. Ostatni typ konserwatyzmu to właśnie rewolucyjny a więc ludzi, którzy jeszcze się nie poddali i próbują zniszczyć nowoczesny świat. Tutaj autor opisuje Spenglera, Maurassa i Evolę. Książa nie jest typowym podręcznikiem a więc opisuje historię i wszystkich myślicieli. Prof. Wielomski próbuje raczej nam pokazać bazując na najważniejszych myślicielach na czym polegał konserwatyzm. Książka fajna, warto ją przeczytać.

No dziwna pozycja. Nie znajdziemy tutaj Burke, Tocquevilla, Oakeshotta czy Kirka. Pan Wielomski w odróżnieniu od wielu badaczy myśli konserwatywnej nie uważa konserwatyzmu za postawę, pewne odczucie lub temperament. Uważa, że jest to filozofia polityczna, która wyrosła wraz z początkiem rewolucji francuskiej. Konserwatyści stwierdzili, że rzeczywistość po tym wydarzeniu...

Jak dotąd jest to najpełniejsza praca dotycząca filozofii politycznej konserwatyzmu dostępna w polskiej historiografii. W pisarstwie Wielomskiego dostrzegalna jest głęboka refleksja i analiza myśli konserwatywnej. Podstawą źródłową do opracowania książki była lektura pism najistotniejszych zwolenników zachowania starego porządku w rzeczywistości społecznej, politycznej, gospodarczej i kulturowej.

Autor najpierw tłumaczy, czym jest konserwatyzm, jak możemy go definiować oraz jakie są jego korzenie, a następnie przechodzi do prezentowania poszczególnych nurtów tj. tradycjonaliści, ewolucjoniści, decyzjoniści, konserwatyści radykalni i rewolucyjni. W wyniku omawiania rozwoju myśli konserwatywnej praca objęła ramy chronologiczne od mniej więcej rewolucji we Francji aż do drugiej połowy XX wieku.

Język pracy jest nieco skomplikowany, autor nierzadko korzysta z terminologii naukowej, lecz nie przeszkadza to w ogólnym odbiorze pracy. Niektóre stwierdzenia i porównania swoją trafnością kuszą do zapisywania cytatów. Spostrzeżenia autora są też o tyle interesujące, że omawiając świat idei konserwatywnej pozwala nam spojrzeć na historię w nieco odmienny sposób, a konserwatyzm - zwłaszcza w swoich radykalniejszych formach - jawi się jako pewnego rodzaju nieżyciowe dziwactwo.

Praca ma już swoje lata, została wydana ponad dekadę temu. Autor we wstępie wspomniał, że chciałby w przyszłości przymierzyć się do całkowitego ujęcia idei konserwatyzmu i za to trzymam kciuki. Ta książka jest niezwykle przydatna, ale przydałoby się jej wznowienie - autor z całą pewnością obecnie miałby wiele więcej do przekazania, może zrewidowałby część treści, a wszystko tak jemu, jak i czytelnikowi wydawałoby się klarowniejsze. Nowe wydanie byłoby przydatne też choćby z racji na fakt, że praca niestety zawiera sporo prostych błędów, nie wychwyconych przez korektora, który chyba nie wytrwał przy lekturze i wykonał swoją pracę pobieżnie (m.in. brakujące znaki interpunkcyjne, literówki, błędy w przypisach itp.). Ale czy jest sens dodrukowywać drugie wydanie, skoro czekamy na szersze ujęcie problemu?

Jak dotąd jest to najpełniejsza praca dotycząca filozofii politycznej konserwatyzmu dostępna w polskiej historiografii. W pisarstwie Wielomskiego dostrzegalna jest głęboka refleksja i analiza myśli konserwatywnej. Podstawą źródłową do opracowania książki była lektura pism najistotniejszych zwolenników zachowania starego porządku w rzeczywistości społecznej, politycznej,...

Trzeba przyznać, że ciekawa lektura, wcale nie ciężka w odbiorze jakby można się spodziewać. Warta uwagi także dla tych, którzy konserwatyzm utożsamiają przede wszystkim z PiS-em czy Kościołem.

Trzeba przyznać, że ciekawa lektura, wcale nie ciężka w odbiorze jakby można się spodziewać. Warta uwagi także dla tych, którzy konserwatyzm utożsamiają przede wszystkim z PiS-em czy Kościołem.

Najlepsza, najpełniejsza książka o konserwatyzmie. Prócz wyjaśnienia czym jest konserwatyzm i w jaki sposób powstał, zawiera spis i opis najważniejszych dla tego nurtu postaci.

Najlepsza, najpełniejsza książka o konserwatyzmie. Prócz wyjaśnienia czym jest konserwatyzm i w jaki sposób powstał, zawiera spis i opis najważniejszych dla tego nurtu postaci.

Książka Wielomskiego przede wszystkim jest bardzo ciężka dla laika. Nawet osoba obeznana w publikacjach z zakresu historii idei może mieć duże problemy z przyswojeniem chociaż większości tego, co autor przekazał w tym dziele. Mimo, że redaktor naczelny portalu konserwatyzm.pl wspomina, że książka ta jest "szkicem" do dzieła na temat konserwatyzmu, które chciałby kiedyś napisać, to publikacja ta roi się od trudnych terminów, nie czyta się jej łatwo.

Mój główny zarzut do "Konserwatyzmu..." dotyczy formy. Wydawało mi się, sięgając po tę pracę, że dowiem się z niej czym jest konserwatyzm, jakie idee się na niego składają i jakie nurty mamy. W książce niby to wszystko jest, ale generalnie Wielomski opisuje po prostu kolejnych konserwatywnych myślicieli, ale podane jest to w niestrawnej formie - wszystko ostatecznie zlewa się ze sobą i ciężko jest bez robienia notatek zapamiętać dużo o poszczególnych myślicielach. Wydaje się, że lepiej było, aby w książce tej autor przede wszystkim opisał, co konkretnie konserwatyści krytykowali w zmianach rewolucji francuskiej i oświeceniowego liberalizmu, tego w publikacji brakuje, dużo jest z kolei szczegółowego opisywania kolejnych autorów, naszpikowanych transcendencją.

To wszystko nie zmienia jednak faktu, że książka z pewnością jest wartościowa, a profesor Wielomski to wybitny znawca myśli konserwatywnej. Po książkę jednak powinni sięgać jedynie zaznajomieni w myśli konserwatywnej, albo laicy, którzy dawkują sobie tę lekturę, bądź też chcą dowiedzieć się czegoś o konkretnym opisanym myślicielu i czytają tylko jemu poświęcony fragment.

Książka Wielomskiego przede wszystkim jest bardzo ciężka dla laika. Nawet osoba obeznana w publikacjach z zakresu historii idei może mieć duże problemy z przyswojeniem chociaż większości tego, co autor przekazał w tym dziele. Mimo, że redaktor naczelny portalu konserwatyzm.pl wspomina, że książka ta jest "szkicem" do dzieła na temat konserwatyzmu, które chciałby kiedyś...

Książka nie należy do łatwych. Jest to praca typowo naukowa napisana dość trudnym językiem, wymagająca od czytelnika pewnej wiedzy oraz poświęcenia pełni uwagi. Jednak całe szczęście, że powstają na ten temat prace, ponieważ w polskiej politologii mamy lukę pod tym względem, która wymaga jeszcze uzupełniania. Dlatego trzeba mieć nadzieję, że pan Wielomski nie poprzestanie na tym tomiku i stworzy wielkie dzieło na temat konserwatyzmu, o jakim już niejednokrotnie wspominał.

Książka nie należy do łatwych. Jest to praca typowo naukowa napisana dość trudnym językiem, wymagająca od czytelnika pewnej wiedzy oraz poświęcenia pełni uwagi. Jednak całe szczęście, że powstają na ten temat prace, ponieważ w polskiej politologii mamy lukę pod tym względem, która wymaga jeszcze uzupełniania. Dlatego trzeba mieć nadzieję, że pan Wielomski nie poprzestanie...