Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Na literacki debiut Gayle Forman natknęłam się… w kinie. Zwiastun filmu „Zostań, jeśli kochasz”, który kilka dni temu miał swoją premierę, zafascynował mnie tak bardzo, że postanowiłam poszukać nieco więcej informacji o jego fabule. Poszukiwania zaowocowały miłym zaskoczeniem – film okazał się być ekranizacją książki. Bez wahania zdecydowałam się zatem po nią sięgnąć. I po raz kolejny zostałam miło zaskoczona.

Mia Hall na pierwszy rzut oka niczym nie wyróżnia się spośród swoich rówieśników. Jak większość 17-latek chodzi do szkoły, ma najlepszą przyjaciółkę, chłopaka i kochających rodziców. Ma także pasję. Brzmi zwyczajnie, prawda? A jednak takie nie jest. Chłopak Mii to Adam, lokalna gwiazda rocka; charyzmatyczny, bardzo lubiany i popularny, jest zupełnym przeciwieństwem cichej Mii, której największą pasją jest… muzyka klasyczna i gra na wiolonczeli. Dziewczyna jest w tym naprawdę dobra. Tak dobra, że bez trudu dostała się do Juliard, prestiżowej szkoły artystycznej w Nowym Jorku. Talent Mii nikogo w jej domu nie dziwi. Jej ojciec, do niedawna punk i członek lubianego zespołu, obecnie nauczyciel angielskiego z niezwykłym wyczuciem stylu, jest utalentowanym muzykiem i tekściarzem. Mama również przejawia zamiłowanie do muzyki, jednak bliżej jej do punk rocka niż klasyki. Nawet młodszy brat Mii, Teddy, woli „walić w bębny” niż słuchać spokojnych dźwięków utworów ulubionych przez siostrę. Nierzadko jej zamiłowanie jest w domu obiektem zabawnych docinków – i choć zawsze są one wypowiadane z ciepłem i czułością, Mia czuje się nieco wyobcowana. Podobne uczucie towarzyszy jej także wśród znajomych Adama oraz podczas jego koncertów. A jednak, zgodnie ze starym porzekadłem, przeciwieństwa skutecznie się przyciągają, a uczucie nastolatków rozkwita, podobnie jak życie rodzinne Hallów. Są oni niezwykle ze sobą zżyci i uwielbiają spędzać razem czas. Dlatego ten zimowy poranek, kiedy ulice pokryła solidna warstwa śniegu, a w radio ogłoszono dzień wolny od szkoły ze względu na niekorzystne warunki atmosferyczne, nie zwiastował niczego niepokojącego. Wszyscy zgodnie jedzą śniadanie, a następnie decydują się odwiedzić przyjaciół. Nie docierają jednak do celu… Podróż brutalnie przerywa im tragiczny wypadek, w którym giną wszyscy, poza Mią. Nastolatka, zawieszona między życiem i śmiercią, świadkuje wszystkim wydarzeniom, ale pozostaje niewidoczna dla otaczających ją osób. W kilkadziesiąt godzin po wypadku Mia odbywa sentymentalną podróż przez swoje wspomnienia, jest świadkiem cierpienia swoich najbliższych jak i ich gorących i pełnych nadziei próśb, by się nie poddawała. Decyzja należy jednak do niej. I nie jest ona łatwa. Odejść i dołączyć do ukochanej rodziny czy zostać i nauczyć się żyć w świecie, w którym już ich nie ma?

Bohaterowie "Zostań, jeśli kochasz" są zwyczajni i niezwykli zarazem - jak ludzie, których spotykamy w swoim życiu na co dzień. Bo któż z nas nie zna szarej myszki, superpopularnego w szkole kolesia czy ekscentrycznych rodziców przyjaciółki? Nie są to postaci jednowymiarowe - mają "pazur", charakter, popełniają błędy... Gayle Forman nie udało się jednak uniknąć nieco przesadnego idealizowania swoich postaci, co jest niestety często spotykanym i wątpliwie wpływającym na jakość powieści zabiegiem. Podobnie jak bohaterowie, także rzeczywistość ich otaczająca jest zbyt „wygładzona”. Świat jest bardzo czarno-biały, dobry albo zły, nie ma nic pomiędzy. Brak też jakichkolwiek silniejszych negatywnych uczuć – oczywiście rodzinie Mii i jej samej towarzyszy żal i cierpienie. Jednak ludzie dotknięci tragedią, jaką niewątpliwie jest utrata rodziny, przechodzą przez wiele faz żałoby. Mia natomiast od samego początku wydaje się wręcz za bardzo pogodzona z losem.

Gayle Forman stworzyła niebanalną i bardzo mocno chwytająca za serce opowieść – choć nie da się ukryć, że nieco naiwną. Nie jest to także lekka lektura. Choć porusza uniwersalne tematy, jak przyjaźń czy miłość, historia ta traktuje głównie o stracie, samotności i… wyborze. Przede wszystkim o nim. To nieodłączny element naszego życia. Codziennie podejmujemy ich setki decyzji – od tych prozaicznych, które właściwie nie mają na nas żadnego wpływu, po te istotniejsze, które mogą zmienić wiele... Nasze życie zbudowane jest z wyborów - ale Gayle Forman trafnie zauważa, że wybory mogą również nasze życie kończyć. I choć nie wierzę, że mamy moc świadomego decydowania o tym, czy odejść czy zostać, nie ulega wątpliwości, że każdemu z nas przyjdzie kiedyś podjąć decyzję, która zaważy na całej naszej przyszłości…

Na literacki debiut Gayle Forman natknęłam się… w kinie. Zwiastun filmu „Zostań, jeśli kochasz”, który kilka dni temu miał swoją premierę, zafascynował mnie tak bardzo, że postanowiłam poszukać nieco więcej informacji o jego fabule. Poszukiwania zaowocowały miłym zaskoczeniem – film okazał się być ekranizacją książki. Bez wahania zdecydowałam się zatem po nią sięgnąć. I po...

Nicholas Sparks to niekwestionowany mistrz łzawych powieści o miłości. Schemat jego książek zazwyczaj wygląda tak samo: ona i on, młodzi i piękni, czasem po przejściach, szybko zakochują się w sobie, lecz wkrótce coś ich rozdziela - choroba, śmierć bądź inna niespodziewana tragedia. Koniec końców bohaterowie godzą się z losem, jaki ich spotkał i z podniesioną głową kroczą dalej przez życie. Łączy je także miejsce akcji - zawsze Karolina Północna. Materiał idealny na film - nic więc dziwnego, że historie Sparksa są tak często ekranizowane. Jednak jest coś w "Bezpiecznej przystani" co wyróżnia ją na tle innych powieści tego autora. Życiowość, dosadność, realistyczność - to pierwsze określenia, które przyszły mi na myśl po pierwszych stronach książki.

Southport to urokliwe, lecz niewielkie miasteczko w Karolinie Północnej, które nie oferuje zbyt wielu atrakcji. Tutaj każdy zna każdego, a mieszkańcy są jak jedna wielka rodzina. Dlatego pojawienie się w Southport młodej, atrakcyjnej i nikomu nieznanej kobiety budzi ciekawość w tym zgranym środowisku.
Katie zjawiła się znikąd. Pewnego dnia po prostu wysiadła z autobusu, ściskając w rękach jedynie worek marynarski, i właśnie w tej małej mieścinie postanowiła rozpocząć nowe życie. A takich rzeczy nie robi się przecież bez powodu... Powód Katie ma na imię Kevin i jest... jej mężem. Choć przez lata zachowywali pozory idealnego małżeństwa, w rzeczywistości nigdy nim nie byli, a czas spędzony z Kevinem to dla Katie istne piekło. Bita, upokarzana i obsesyjnie kontrolowana przez swojego małżonka kobieta miesiącami obmyślała plan ucieczki. I oto jest. Choć Southport nie oferuje jej wiele, Katie szybko znajduje dom i pracę. Wydawałoby się, że zupełnie udało jej się wtopić w niewielkie społeczeństwo. Lecz jest ktoś, kto ją obserwuje. To Alex - owdowiały ojciec dwójki dzieci i właściciel lokalnego sklepu, który stanowi centralny punkt miasta. Mężczyzna jest wyraźnie zainteresowany Katie, lecz szybko zauważa, że kobieta coś ukrywa... Mimo to angażuje się w tę znajomość coraz bardziej, po raz pierwszy od śmierci żony czując, że spotkał na swojej drodze kogoś wyjątkowego.

"Bezpieczna przystań" z pozoru wydaje się kolejnym romansem na książkowej półce. Jednak wśród dziesiątek podobnych dzieł Sparksa zdecydowanie się wyróżnia. Autor nie stworzył tym razem kolejnej opowiastki o trudach miłości. Jednym z głównych wątków powieści uczynił bowiem los kobiety doświadczającej przemocy domowej, która znikąd nie otrzymuje pomocy. Istotną częścią fabuły są też zmagania owdowiałego mężczyzny z wychowaniem dwójki małych jeszcze dzieci, które teraz jak nigdy potrzebują matki. To życiowe i bardzo aktualne problemy współczesnego świata, na które wielu z nas pozostaje obojętnymi. Cieszy fakt, że tak poczytny autor, jak Nicholas Sparks nie boi się poruszać ich w swoich książkach. I choć mnie styl tego autora nie powala, lubię jego książki. Czyta się je z przyjemnością, zarówno w gorące letnie popołudnia na plaży, leniwe poranki, jak i chłodne jesienne wieczory w towarzystwie kubka ciepłej herbaty.

Nicholas Sparks to niekwestionowany mistrz łzawych powieści o miłości. Schemat jego książek zazwyczaj wygląda tak samo: ona i on, młodzi i piękni, czasem po przejściach, szybko zakochują się w sobie, lecz wkrótce coś ich rozdziela - choroba, śmierć bądź inna niespodziewana tragedia. Koniec końców bohaterowie godzą się z losem, jaki ich spotkał i z podniesioną głową kroczą...

Szesnastoletnia Hazel Lancaster spędza dni głównie na oglądaniu kolejnych odcinków America’s Next Top Model, wylegiwaniu się w łóżku i czytaniu książek. Wieczory spędza w towarzystwie Philipa. Brzmi beztrosko? Nic bardziej mylnego. Hazel jest bowiem „Osobą Profesjonalnie Chorą” – gdy miała trzynaście lat wykryto u niej nowotwór tarczycy w IV stadium, który szybko rozprzestrzenił się także - na płuca. Wylegiwanie się w łóżku nie jest więc dla niej beztroską przyjemnością, a często zwykłą koniecznością wynikającą z osłabienia. Philip natomiast nie jest chłopakiem Hazel, a koncentratorem tlenu, który codziennie wspomaga pracę jej osłabionych przez chorobę płuc. Dziewczyna wie, że nie ma szans na pokonanie choroby, a fakt, że wciąż żyje, lekarze określają mianem cudu. Za namową rodziców uczęszcza na cotygodniowe spotkania młodzieżowej grupy wsparcia, które, podobnie jak płuca Hazel, nie bardzo sprawdzają się w swojej roli... Kiedy na jednym z nich poznaje Augustusa Watersa – siedemnastoletniego byłego koszykarza, którego kostniakomięsak pozbawił prawej nogi – jej świat staje na głowie. Gus jest przystojny, bardzo świadomy swojej urody i nieco próżny, lecz inteligentny, ironiczny, o specyficznym poczuciu humoru. Jest też bardzo zainteresowany Hazel. I choć nastolatka z całego serca opiera się temu uczuciu w końcu się mu poddaje...

John Green jest dla mnie oficjalnie mistrzem w konstruowaniu bohaterów. Jego postaci są tak realistyczne, bogate, naszpikowane emocjami, a przy tym niezwykle dojrzałe. Swojej choroby nie traktują jako brzemienia, krzyża, który przyszło im dźwigać. Nie czują się także bohaterami przez fakt, że walczą z nowotworem – walczą, bo nie mają innego wyboru; bo chcą żyć, a poddanie się chorobie oznacza przecież śmierć. „Gwiazd naszych wina” nie jest jednak książką, która traktuje o umieraniu. To książka, która traktuje przede wszystkim o tym, jak sobie z faktem, że się odchodzi poradzić. Bohaterowie powieści są pogodzeni z losem. Wiedzą, że śmierć jest dla nich tylko kwestią czasu. Zdają sobie sprawę, że nie żyją tak, jak przeciętne amerykańskie nastolatki. A jednak starają się ze swojego życia wycisnąć jak najwięcej. Choroba nie umniejsza wagi typowych problemów wieku dojrzewania – pierwszej miłości, potrzeby akceptacji i bliskości, pierwszych kontaktów seksualnych i towarzyszących im skrępowaniu i nieporadności. Zmartwienia te połączone z faktem bycia osobą śmiertelnie chorą tworzą jednak zupełnie nowe przemyślenia, które nurtują zarówno Hazel, jak i Gusa. Dużą część powieści pochłaniają rozważania nastolatki na temat „bycia granatem” – czyli osobą, która nieuchronnie skrzywdzi wszystkich, których kocha, swoim „wybuchem” - przedwczesnym odejściem. Gdy dziewczyna przeżywa swoją pierwszą miłość przekonuje się jednak, że jest to nieuchronne. Augustusowi z kolei sen z powiek spędza kwestia tego, co po sobie pozostawi, gdy odejdzie. Panicznie boi się bowiem zapomnienia.

Zdecydowanie ciekawym i oryginalnym wątkiem powieści Greena jest ulubiona książka Hazel - „Cios udręki” Petera van Houtena. Dziewczyna czytała ją setki razy i szybko „zaraża nią” także Augustusa. Powieść, która urywa się nagle, na domiar złego w środku zdania, traktuje o nastoletniej Annie, która (a jakże) choruje na raka. Hazel, a później także i Gus, głowią się nad dalszymi losami bohaterów „Ciosu…” – Anny, jej matki, a nawet jej chomika. Staje się to niemalże ich wspólną obsesją i za wszelką cenę dążą do zamknięcia wątków swych ulubionych książkowych postaci. W tym celu kontaktują się nawet z autorem powieści. Wątek ten jest jawną metaforą – odnosi się do powieści Greena, w której bohaterowie sami przecież dążą do odnalezienia odpowiedzi na pytanie co się z nimi stanie po śmierci. To również odwołanie do noty od autora zamieszczonej na początku powieści – choć często bardzo utożsamiamy się z bohaterami książek, powinniśmy pamiętać, że to tylko literacka fikcja i potrafić odróżniać ją od rzeczywistości.

„Gwiazd naszych wina” to powieść, która bardzo chwyta za serce, choć nie można jej nazwać typowym wyciskaczem łez. Oczywiście, można w niej znaleźć mnóstwo banalnych haseł charakterystycznych dla książek traktujących o chorobie - patrz motywatory w domu rodziców Augustusa czy hasła, jakimi raczy uczestników grupy wsparcia Patrick. Green wkłada je także w usta głównych bohaterów, jednak są one wypowiadane przez nich zdecydowanie z dużą dozą sarkazmu i autoironii. Podejście zbliżone do owych złotych myśli Gus i Hazel prezentują w odniesieniu do samej choroby - Hazel niejednokrotnie wspomina o „bonusach rakowych” czy „ubocznych efektach umierania”. Ironia i sakrazm są bowiem ich jedyną bronią w próbie pogodzenia się z czekającym ich losem.

Są takie książki, po których skończeniu długo nie można zabrać się za czytanie kolejnej. „Gwiazd naszych wina” jest dla mnie jedną z tych książek. Nie potrafię opisać, jak bardzo poruszyła mnie historia Hazel i Gusa. I choć Green pisze głównie o nastolatkach, to zdecydowanie nie tylko dla nich. „Gwiazd naszych wina”, podobnie jak inne jego książki, zawiera uniwersalne prawdy i zmusza nas do odrobiny refleksji nad swoim życiem, ograniczeniami, które sami sobie stawiamy i wyborami, które podejmujemy każdego dnia.

Szesnastoletnia Hazel Lancaster spędza dni głównie na oglądaniu kolejnych odcinków America’s Next Top Model, wylegiwaniu się w łóżku i czytaniu książek. Wieczory spędza w towarzystwie Philipa. Brzmi beztrosko? Nic bardziej mylnego. Hazel jest bowiem „Osobą Profesjonalnie Chorą” – gdy miała trzynaście lat wykryto u niej nowotwór tarczycy w IV stadium, który szybko...