W świątecznych opowieściach ważne są oczywiście emocje, jak również określony styl – unikatowe odczytanie klasycznych archetypów i motywów. „Opowieść wigilijna” to doskonały wzorzec, który doczekał się licznych wariacji. Do klasyki literatury nawiązuje choćby Terry Pratchett, autor „Świata Dysku”, Neil Gaiman, pomysłodawca komiksu „Sandman”, producenci filmowi i telewizyjni, którzy starają się szukać nieoczywistych rozwiązań fabularnych.

Co stanowi o unikalności „Opowieści wigilijnej”? W jaki sposób dzieło Dickensa jest adaptowane przez różnych twórców? Warto się nad tym zastanowić, bo wiktoriańska proza odnosi się do uniwersalnych prawd o człowieku. Dobrze o tym pamiętać, zwłaszcza – choć nie tylko – w perspektywie świąt.

Nieśmiertelne piękno „Opowieści wigilijnej” Charlesa Dickensa

Czy w jedną noc można zmienić całe swoje życie? Historia Ebenezera Scrooge’a, skąpca, samoluba i aroganta, pokazuje, że jest to możliwe. Dzieło Charlesa Dickensa jest oczywiście symboliczną opowieścią o wewnętrznej przemianie, w której ważny jest aspekt duchowy. Ciekawe jest to, że „Opowieść wigilijna” była tak naprawdę niespodziewanym sukcesem nawet dla samego autora. Pierwszy nakład wyniósł 6 tysięcy egzemplarzy i został wyprzedany w ciągu zaledwie trzech dni.

O tym, że „Opowieść wigilijna” jest historią ponadczasową, świadczą liczne adaptacje. Słuchowiska radiowe, przedstawienia teatralne i operowe, balet, komiksy, musicale, a także ekranizacje produkowane na potrzeby kina oraz telewizji. Jedną z nich jest niesamowicie zrealizowany serial kostiumowy HBO, za którego odpowiada twórca „Peaky Blinders”. Produkcja nasycona jest szczególnym rodzajem grozy i melancholii, w której istotny jest psychologiczny wymiar postaci, ale także odpowiednio nakreślone kulturowe tło epoki.

Zbrodnia, kara, nawrócenie, czyli „Opowieść wigilijna” od twórcy „Peaky Blinders”

Telewizyjna wersja z 2019 roku, wyprodukowana przez BBC, może sprowokować nowe pytania co do treści i wymowy literackiego klasyka. Za powstanie miniserialu odpowiada Steven Knight, twórca „Peaky Blinders”, oraz producenci widowiska „Tabu”, którzy zrealizowali dosyć niestandardową wersję biografii Scrooge’a. Z serialu dowiadujemy się na  przykład, co tak naprawdę kierowało czynami Scrooge’a. Choć w tym serialu ewidentnie można wyczuć wiktoriańskiego ducha prozy Dickensa.

Co ciekawe, Steven Knight planuje kolejne adaptacje dzieł Dickensa. Na producenckiej rozpisce znajdują się bowiem „David Copperfield”, „Oliver Twist”, w roku 2023 twórca zrealizował „Wielkie nadzieje”. Zobaczymy, co przyniesie przyszłość. Potencjał mistrzowskich książek Dickensa jest wyczuwalny.

„Opowiadania bożonarodzeniowe”, czyli nieznana klasyka

Święta to wyjątkowy czas, w którym możemy przywracać międzyludzkie więzi, spotykać się z najbliższymi, celebrować religijny czas, oddawać hołd tradycji, ale także – co przecież równie ważne, ba, niezwykle istotne – dbać o duchowe poszukiwania piękna zapisanego w literaturze. A szczególne piękno zawarto w zbiorach, czego dowodem są „Opowiadania bożonarodzeniowe” (Media Rodzina)

Rodzinna miłość, pamięć o zmarłych, troska o chorych, wiara w lepsze jutro, nadzieja, która łączy się z przemianą… Nowele zebrane w niniejszym tomie to wybór najpiękniejszych i najciekawszych opowiadań o świętach autorstwa klasyków literatury pięknej – Andersena, Bułhakowa, Londona, Puszkina czy Tołstoja. „Opowiadania bożonarodzeniowe” potrafią na nowo rozbudzić ducha świąt. A skoro jesteśmy już przy istotach nie z tego świata…

Opowieści mistyczne i nieprawdopodobne – „Wigilia pełna duchów”

Co dzieje się z nami po śmierci? W jaki sposób zrozumieć zjawiska nadprzyrodzone? Czy wiara zawsze musi przeciwstawiać się rozumowi? Pytania prowokujące, odpowiedzi nieoczywiste. Doskonale zdawali sobie z tego sprawę również twórcy żyjący jeszcze w połowie XIX wieku.

Czy wiecie, że po popularności „Opowieści wigilijnej” Charlesa Dickensa w wiktoriańskich gazetach i czasopismach często pojawiały się opowieści o duchach w czasie świąt Bożego Narodzenia? Historie podszyte grozą odnosiły się do egzystencjalnych lęków, spokoju sumienia, codziennych wartości, mitów i legend. Archiwalne teksty zostały niedawno wydane w formie nietypowych zbiorów. Jednym z nich jest „Gwiazdka z duchami. Antologia opowiadań grozy” (Zysk i S-ka), drugim natomiast „Wigilia pełna duchów”, (Zysk i S-ka) fascynujący zbiór klasycznych opowieści o duchach, nadprzyrodzonych zjawiskach i nawiedzonych domostwach.

Nietypowe książki utrzymane w świątecznym klimacie

W jaki sposób zdefiniować święta? Gdzie szukać źródeł wiary? Co definiuje nasze codzienne postępowanie? Wartości zapisane w „Opowieści wigilijnej” znajdują się również w prozie na wskroś współczesnej. Doskonałym przykładem jest w tym kontekście choćby „Inna opowieść wigilijna”, która nawiązuje do ponadczasowej klasyki Dickensa. Akcja powieści osadzona jest w XXI wieku, erze komputerów, gdzie niespodziewanie uobecnia się duch Ebenezera Scrooge’a.

Nietypową, choć sprawdzoną propozycją mogą okazać się historie spisane piórem Agathy Christie. Mistrzyni kryminałów w swojej prozie przynajmniej kilkukrotnie nawiązywała do świąt. Dowodem chociażby „Morderstwo w Boże Narodzenie” (, „Tajemnica gwiazdkowego puddingu” czy „Zbrodnie zimową porą”. Niesamowity urok dawnych opowieści, który jest spotęgowany badaniem tajemnicy.

Motywy zapisane w prozie Dickensa były (Wydawnictwo Dolnośląskie) również adaptowane na potrzeby dawnej literatury. „Mistrzowie opowieści. Święta, święta” (Wielka Litera) to zbiór opowieści z najróżniejszych zakątków świata, które łączy ten sam motyw, ale realizacje są zaskakująco nieoczywiste – niektóre pełne nostalgii, przekornych puent, inne prosto spod ciemnej gwiazdki. Dość powiedzieć, że opowiadania pozwalają odkryć klasyków literatury na nowo – od Hansa Christiana Andersena i Antoniego Czechowa, przez Elizabeth Bowen i Dylana Thomasa, po Tove Jansson i Grace Paley.

Komiks, animacja, serial, słuchowisko, czyli „Opowieść wigilijna” w różnych odsłonach

W świąteczny nastrój możemy wprowadzić się na bardzo różne sposoby. Motywy zapisane w prozie Charlesa Dickensa inspirują czytelników i twórców, którzy starają się eksperymentować z klasycznym dziełem epoki wiktoriańskiej. Czasami w naprawdę bardzo zaskakujący sposób.

Bo przecież wariant „Opowieści wigilijnej” znajdziemy zarówno w klasycznych animacjach i kinie rysunkowym, żeby wspomnieć tylko „Opowieść wigilijną Muppetów”, „Opowieść wigilijną Flintstone’ów”, czy „Opowieść wigilijną Myszki Miki”. Wiktoriańską aurę można wyczuć również w serialu science fiction „Doktor Who”, książkach Terry’ego Pratchetta, pomysłach Neila Gaimana, a nawet superbohaterskich komiksach ze świata DC oraz Marvela. Bo duch świąt jest przecież niezmienny.

A jakie są wasze ulubione świąteczne opowieści? I czy lubicie wracać do „Opowieści wigilijnej”?

Pamiętajcie, że na każdą z wymienionych książek możecie założyć alert cenowy LC!

Artykuł po raz pierwszy ukazał się w roku 2022.