To opinia po ponownej lekturze po latach.
Jeśli miałbym wybrać jedną książkę z fizyki, którą zabrałbym na bezludną wyspę, byłaby to właśnie ta praca. Jeżeli spotkałoby mnie nieszczęście i zapomniałbym wszystko z fizyki, przypomnienie podstaw zacząłbym również od tej książki. "Dlaczego rzeczy są takie jakie są" to dla mnie ideał dydaktyki. Czytając cokolwiek z nauk ścisłych, odnoszę każdy element innych publikacji do tego wzorca.

Warto napisać kilka zdań o autorze. Sabrumanian Chandrasekhar pochodził ze znanej hinduskiej rodziny z długimi tradycjami naukowymi. Mając 20 lat został zaproszony do Cambridge. W trakcie podróży statkiem do Anglii, dokonał kluczowych odkryć astrofizycznych. Już w Europie popadł w niełaskę wielkiego Eddingtona, gdy się z nim nie zgodził (polecam książkę w tym temacie - " Imperium gwiazd" A.I. Millera), choć ostatecznie miał rację. To przykre zdarzenie sprawiło, że przez całe życie każde obliczenie wykonywał sam, sprawdzał wszystko wielokrotnie (Eddingtona całe życie uważał za wielkiego astronoma, mimo że przyczynił się do traumy Chandrasekhara i migracji do USA). Do erudycyjnej i zmatematyzowanej pracy o czarnych dziurach "Mathematical theory of black holes", zainteresowanym czytelnikom udostępniał 1000-stronnicowy notatnik z wszystkimi obliczeniami, które nie znalazły się w publikacji. Praktycznie nikt, poza naszym bohaterem, sam nie wyprowadzał wszystkich równań ponownie w monografiach. Był tytanem pracy i człowiekiem niezwykłej skromności. Dochował się wielu uczniów i za swe prace nad białymi karłami i ewolucją gwiazd otrzymał Nobla. Książka, która opiniuję, ukazała się niestety dopiero po śmierci autora.

Już we wstępie, Chandra (oficjalne przezwisko Chandrasekhara stosowane w środowisku fizyków) pisze wprost o braku szczególnych wstępnych wymagań formalnych u czytelnika, co do matematyki czy fizyki. Wszystkie grafiki są bardzo dobrze przemyślane. Nie ma niepotrzebnych elementów. Jeżeli jest wzór, to jest dokładnie wyjaśniony. Co kilka stron są pytania kontrolne i odpowiedzi, które bądź podsumowują temat, bądź dokonują istotnego czy ciekawego rozszerzenia zaprezentowanego materiału. Pytania te mają dawać czytelnikowi do myślenia. Każdy z 12-tu rozdziałów jest podsumowany. Ważne słowa wytłuszczone są pogrubiona czcionką. Wszystko to składa się na przyjemność w podążaniu za tematami poruszanymi przez autora. Według mnie, każdy z wiedzą elementarną w naukach ścisłych, da sobie radę ze zrozumieniem dowolnego fragmentu książki.

Nie jest to książka o 10-ciu wymiarach, multiwszechświatach, tunelach czasoprzestrzeni, superstrunach, itd. To książka o materialnym świecie, który nas otacza; podsumowanie współczesnej wiedzy o kryształach, metalach, magnesach. Dowiadujemy się, czym jest fala, jak ułożone są atomy w materiałach. Każde zjawisko zostało wyjaśnione teoretycznie i podane zostały przykłady, które dopowiadają ewentualne niejasności. Jest rozdział o demonizowanej często mechanice kwantowej, ale podany tak, że nie da się nie zrozumieć. Chandra świetnie wytłumaczył czym jest temperatura (str. 143-145), półprzewodnik (str. 188-192) czy w jaki sposób dochodzi do przewodzenia ciepła w łyżeczce zanudzonej w gorącej kawie (str. 225) . Pięknie opisał podstawowe zjawiska, którym podlega światło - emisję, absorpcję, załamanie czy dyspersję (str. 264-282). Te wszystkie efekty odpowiadają za to, co widzimy.

Praktyczne zastosowania opisywanych zjawisk? Jest ich dużo. Na przykład: "Ile energii można zaoszczędzić obniżając temperaturę wewnątrz domu z 22 stopni do 18?". Odpowiedź prosta i chyba przydatna, podana została na str. 247. Słyszeliście o teorii nadprzewodnictwa BCS? Jeśli nie, to na stronach 346-352 jest wyjaśniona. Zysk ze zrozumienia? Można dowiedzieć się więcej, niż wiedział sam wielki Feynman, który za swoją największą porażkę uznał niepowodzenie w znalezieniu poprawnej teorii nadprzewodnictwa!

Książka dostępna tylko we wtórnym obiegu. Na aukcjach internetowych do zdobycia nawet za dwadzieścia złotych. Tłumaczenia dokonał nieodżałowany mistrz translatorski w naukach ścisłych, Piotr Amsterdamski. Uważam, że tę pozycję trzeba mieć; to taka książkowa perełka po fizyce otaczającego nas świata przedmiotów z życia codziennego dla humanisty renesansowego.

Gwiazdki? Poza skalą. Stąd nie daję.

To opinia po ponownej lekturze po latach.
Jeśli miałbym wybrać jedną książkę z fizyki, którą zabrałbym na bezludną wyspę, byłaby to właśnie ta praca. Jeżeli spotkałoby mnie nieszczęście i zapomniałbym wszystko z fizyki, przypomnienie podstaw zacząłbym również od tej książki. "Dlaczego rzeczy są takie jakie są" to dla mnie ideał dydaktyki. Czytając cokolwiek z nauk...