To jedna z tych książek, które czekają długie lata na półce nim przyjdzie na nie kolej. Właśnie się doczekała. Jeśli ktoś zadawał sobie pytanie, kim był człowiek, którego imię posłużyło za przezwisko dla nauczyciela historii w "Sposób na Alcybiadesa" Niziurskiego, w tej książce znajdzie odpowiedź.
Książki Aleksandra Krawczuka czyta się bardzo dobrze (polecam również jego "Rzym i Jerozolima").

Tu dostajemy brutalny, z licznymi szczegółami, obraz Aten w momencie ich największej potęgi i szybkiego upadku hegemonii pod koniec wojny peloponeskiej.

"Sprawa Alkibiadesa" jest dość specyficzną narracyjnie pozycją historyczną. To połączenia komentarzy autora do klasycznych tekstów, fragmentów dzieł źródłowych, włącznie z prywatnymi zapiskami bohaterów (np. list Nikiasa z wyprawy do Syrakuz str. 165-166).
Jest fabularyzowaną parafrazą dzieł Platona, Tukidydesa, Plutarcha i innych. Na kartach książki przewijają się Sokrates, Eurypides, Hippokrates, Protagoras czy Arystofanes; śmietanka greckiego świata intelektualnego drugiej polowy V w. p.n.e.

Warto sobie uzmysłowić, z jakimi detalami jesteśmy w stanie odtworzyć codzienne życie Aten pięć wieków przed Jezusem! Wiele wydarzeń życia ateńskiego podano, jako daty dzienne z licznymi szczegółami!
Dla fascynatów historii politycznej, jest rys codzienności Związku Morskiego i brutalna dyplomacja ateńska, której celem było wymuszanie na słabszych polis posłuszeństwa i danin na funkcjonowanie związku, ofiarowując w zamian ochronę (np. negocjacje z Melos - str. 18-19 ). W tej materii nic się nie zmieniło - cynizm i słowna ekwilibrystyka dyplomatycznej niejednoznaczności. Dostajemy również zwięzły rys przyczyn wybuchu wojny, jako wyciąg z Tukidydesa (str. 39) . Być może trudno zachęcić do sięgnięcia po jego "Wojnę peloponeską" (kiedy ja to przeczytam?!); na szczęście i tu mamy perełki jego intelektualnych możliwości (str. 40) :

"Kto bowiem osiąga sukces dzięki podstępowi, otrzymuje jeszcze pochwały za przebiegłość. Ludzie wolą uchodzić za zręcznych zbrodniarzy niż za uczciwych i głupich. Tamtym się szczycą, to zaś za wstyd by sobie mieli"

Niewolenie mieszkańców podbitego polis, to przykładowo w szkolnych podręcznikach historii tekst typu "w 427 Ateny zajęły Mitylinę". W "Sprawie Alkibiadesa" dostajemy wersję mniej oględną, paskudnie brutalną. Demokracja nie była w Grecji wszędzie i nie dla każdego. Ta praca o tym przypomina wielokrotnie.

Formalnie jest to książka o Alkibiadesie, lecz nie mniej ważnym jest tło społecznej codzienności Aten. Poznajemy zaplecze słynnych igrzysk. Przy okazji upada współczesny mit (str. 46):

"Wbrew rozpowszechnionemu dziś mniemaniu Hellenowie nie byli ani tak szlachetni, ani też tak naiwni, aby przerywać wszelkie działania wojenne na czas trwania igrzysk w Olimpii. Tak więc i latem roku 416, kiedy to owe igrzyska odbywały się po raz 91. Ateńczycy ani na moment nie przestali oblegać Melos"

Sam tytułowy bohater, to zręczny i cyniczny młody arystokrata. Wychowywany przez najpotężniejszego w owych czasach Ateńczyka, wuja Peryklesa. Uczeń i przyjaciel Sokratesa. Zażyłe związki między mężczyznami w świecie greckim nie były wyjątkiem. Nie dziwi więc rozważanie autora o prawdopodobnych intymnych relacjach bohatera z wielkim filozofem (str. 82) . Wiele o obyczajowości dostajemy z opisu słynnej uczty, która stała się kanwą klasycznej pracy Platona (str. 28-31) . Poznajemy bogatą młodzież, której rozwiązłość, tupet i niefrasobliwość niczym nie różniły się od tej, we współczesnym wydaniu. Zabawy do samego rana, alkohol, awantury. Sam Alkibiades bez skrupułów piął się w szczeblach kariery, nie szczędził pieniędzy na własną promocję. Ostatecznie został strategiem i dowodził wyprawie na Sycylię w 415 r. p.n.e. To właśnie był punkt przełomowy w jego życiu, ta tytułowa 'sprawa'. W wyniku intryg i rozgrywek miedzy stronnictwami ateńskimi, został zaocznie oskarżony o religijne przestępstwa (niesłusznie) i skazany na śmierć. Przeszedł na stronę Sparty i przyczynił się do jej ostatecznego zwycięstwa w wojnie peloponeskiej. Od tej pory uchodził w Atenach za symbol zdrady. Sam spisek przeciwko Alkibiadesowi i proces sądowy opisał Krawczuk szczegółowo (str. 115-120, 123-136). Tym żyły Ateny od czerwca 415 r. p.n.e.

Nie pojawiają się w książce kobiety, no może poza opisem pochodzenia głównego bohatera, gdzie wspomniano matkę i żonę. To nie przypadek. W kolebce demokracji, kobiety były 'przezroczyste' w przestrzeni publicznej. Na szczęście kilka kroków w dobrym kierunku wykonaliśmy przez ostatnie 2500 lat.

Książka zawiera potężny ładunek faktów z przełomowego momentu Grecji starożytnej. Pozwala zanurzyć się w tętniący świat intryg, pozorów, perfidii czy w ludzkie przywary. Na tym wyrosła miedzy innymi kultura europejska. Na tych archetypach wzorowali się wielcy włącznie z Szekspirem. To nie jest pełna prawda o dziedzictwie greckim, raczej jego cześć o ciemniejszym zabarwieniu.
Polecam wielbicielom historii i klasycznej klasyki.

To jedna z tych książek, które czekają długie lata na półce nim przyjdzie na nie kolej. Właśnie się doczekała. Jeśli ktoś zadawał sobie pytanie, kim był człowiek, którego imię posłużyło za przezwisko dla nauczyciela historii w "Sposób na Alcybiadesa" Niziurskiego, w tej książce znajdzie odpowiedź.
Książki Aleksandra Krawczuka czyta się bardzo dobrze (polecam również jego...