Zrozumieć, to zrobić krok olbrzyma ku drugiemu człowiekowi. To początek przebaczenia…*

Siła, z jaką dzieciństwo wpływa na ludzi, jest tak duża, że bardzo trudno wyzwolić się z pewnych schematów, które zostają nam narzucone i determinują nasze sposoby działania oraz myślenia. Choć dorosłe dzieci często zarzekają się, że nie będą takie, jak matka czy ojciec, w gruncie rzeczy bardzo często zupełnie niezamierzenie powielają zachowania rodziców. Robią to bezwiednie i tylko czasami zdarza się im dostrzec podobieństwo, którego tak bardzo chcieli uniknąć. To jest jednak silniejsze od nas i nasza wola ma w tym przypadku niewielkie znaczenie. Zmiana musiałaby polegać na przerwaniu odwiecznego kręgu życia, w którym uczymy się od tych, wśród których wzrastamy. Wymagałaby zatem ogromnego nakładu pracy nad sobą i samoświadomością. Większości z nas nigdy nie udaje się jednak tak naprawdę niczego zmienić. Stajemy się kopiami naszych rodziców, czy tego chcemy, czy nie.

Grégoire Delacourt w swojej najnowszej książce snuje opowieść o człowieku, który skazany jest na nieszczęście. Od urodzenia otaczają go ludzie nieszczęśliwi. Jego rodzice nie potrafią się odnaleźć zarówno w relacjach ze sobą, jak i z dziećmi. Ukrywają się za własnymi zasłonami. Dla matki są to książki, które czytuje kosztem czasu dla dzieci, natomiast ojciec jest, ogólnie rzecz ujmując, mocno introwertyczny. Żadne z nich nie okazuje uczuć synowi, co ten odczytuje bardzo jednoznacznie. Czuje się niekochany, przez co od samego początku skazany jest właśnie na bycie nieszczęśliwym.

Pragnienie zabicia albo zniszczenia siebie i zniszczenia wszystkiego wokół siebie jest zawsze podszyte ogromnym pragnieniem kochania i bycia kochanym, ogromnym pragnieniem złączenia się z innym, a więc ocalenia innego.**

Kiedy lata mijają, nasz bohater wciąż trwa w swoim wyobrażeniu samego siebie. Nie może się otrząsnąć z niekochania, ponieważ ponad wszystko pragnie, by go kochano. Każde kolejne doświadczenie kończy się pogłębieniem smutku i przypomina spadanie w przepaść. Efektem będzie zupełne załamanie, które doprowadzi do rozległej tragedii. Obejmie ona nie tylko jego życie, ale również życia wszystkich jego bliskich. W myśl zasady, że wszystko, co spotka nas w dzieciństwie, ma znaczenie dla kształtowania się naszej osobowości, nieszczęście Antoine’a będzie musiało wygenerować nieszczęście jego dzieci i tym samym złamać im życie dokładnie tak samo, jak nieszczęście jego rodziców kiedyś złamało życie jemu. W tej plątaninie drobnych tragedii odnajdujemy niekończące się przygnębienie, któremu nie będziemy potrafili sprostać dokładnie tak samo, jak Antoine.

„Widać było tylko szczęście” sprowadzono do postaci niechronologicznego pamiętnika, w którym błądzimy pomiędzy teraźniejszością a dzieciństwem. Poznajemy w ten sposób przyczyny decyzji Antoine’a, możemy go w pewnym sensie zrozumieć, a może nawet wytłumaczyć jego postępowanie. Choć panuje tu pewien bałagan, czytelnik wcale nie czuje się zagubiony. Co więcej, śledząc losy bohaterów tej książki, przyglądamy się tak naprawdę samym sobie. Trudno jest nie analizować zachowania swoich rodziców i ich wpływu na nas, kiedy czyta się o życiu Antoine’a.

„Widać było tylko szczęście” to lektura z bardzo dużym ładunkiem emocjonalnym, któremu nie będzie można się oprzeć, ale trzeba wiedzieć, że każdy kolejny rozdział będzie pogłębiał nasz żal. Musimy być na to gotowi, kiedy postanowimy sięgnąć po „Widać było tylko szczęście”. Będzie nam żal zarówno Antoine’a, jak i jego rodziców, ale też żony i dzieci. Jeśli odnajdziemy w ich losach odbicie własnych, być może książka ta stanie się kluczem do wprowadzenia w życie ważnych zmian. Możliwe, że zostaną nam otworzone w ten sposób oczy, choć zapewne to, co ujrzymy, wcale nie będzie się nam podobało. Książka ta demaskuje bowiem ludzką słabość i naraża na dotkliwe zranienie. Za zasłoną uśmiechów, które widać na zdjęciach w rodzinnym albumie, kryje się niewyobrażalny smutek, a może nawet bezdenna rozpacz. Tego jednak nie widać. U Antoine’a widać było tylko szczęście – aż do dnia, w którym wszystko runęło.

Izabela Straszewska

* Cytat z książki.
** Louis Althusser, L’avenir dure longtemps, cytat ten został wykorzystany przez autora w omawianej książce.