W ostatnim czasie coraz częściej widać młodych ludzi ubranych w koszulki czy bluzy z nadrukowanym wizerunkiem skrzydlatych rycerzy na koniach, najczęściej w pełnym galopie, z powiewającą biało-czerwoną chorągwią na kopii. Budzi to w społeczeństwie wiele kontrowersji, ale trzeba przyznać, że duma najwyraźniej rozpiera polską młodzież, skoro chce prezentować się w taki sposób. Czy to idzie w parze z wiedzą? Trudno wyrokować, ale przyznam, że właśnie ta grupa ludzi skłoniła mnie do sięgnięcia po książkę Radosława Sikory „Husaria. Duma polskiego oręża” i muszę tu wszystkim spotkanym przeze mnie na ulicach osobom we wspomnianych koszulkach podziękować, bo lektura tej książki była dla mnie wspaniałym doznaniem czytelniczym. Jakże to absurdalny powód, ale cóż, w moim przypadku prawdziwy.

Autor jest historykiem, doktorem nauk humanistycznych, wielkim miłośnikiem, a przede wszystkim wybitnym znawcą husarii. Bierze udział w rekonstrukcjach historycznych, prezentuje stroje i broń, jaką posługiwali się husarzy, i popularyzuje wiedzę o husarii w bardzo wszechstronny sposób. Daje nam szansę nie tylko poznać tę dawną formację wojska polskiego, ale nawet trochę za nią zatęsknić. Oby takich ludzi jak Radosław Sikora było w naszym kraju jak najwięcej.

Sama książka zachwyca jakością wydania, jest bogato ilustrowana, na każdej właściwie stronie znajduje się zdjęcie albo rycina, opatrzona jest też niezliczoną ilością cytatów z literatury dawnej, które zamieszczono w oryginalnej pisowni, nie modernizując ortografii ani interpunkcji. Niesamowicie czyta się tak podaną informację i mimo że zrozumienie języka staropolskiego wymaga pewnego wysiłku, warto jest zagłębić się w te teksty, przenieść się do XVI wieku i poczuć jego charakter właściwie na własnej skórze. W tego typu literaturze nie ma wartkiej akcji, bo to nie ten gatunek, mimo to od tej książki trudno się oderwać. Czy to za sprawą stylu, w jakim pisze autor, czy też treści, jakie prezentuje, kiedy zasiadłam i zaczęłam czytać, oglądać, podziwiać i czuć narastającą dumę ze swojego kraju, nie byłam w stanie oderwać się aż do ostatniej strony.

Sama husaria owiana jest tajemnicą, obrosła z biegiem lat w legendy i powstało na jej temat wiele mitów. Była to najwspanialsza część polskiego rycerstwa i w ogólnym rozrachunku całego polskiego wojska na przestrzeni wielu wieków aż po współczesność, podziwiana przez sojuszników i nieprzyjaciół, budząca ogromny strach na polu walki, kiedy szarżując z impetem i niewyobrażalną siłą, z niezłomną odwagą, wbiegała pełnym galopem w przeciwnika. Kopie sięgające 6,2 m długości, przebijające nawet sześciu wrogów podczas jednego uderzenia, perfekcyjne opanowanie koni, szczegółowo dopracowany wygląd, bogate zdobienia i pióra przytwierdzone do samego rycerza i do jego wierzchowca. Wyglądali jak istoty anielskiego pochodzenia, które przybyły zaprowadzić swój porządek. Nic dziwnego, że niejednokrotnie przeciwnik, nie mogąc znieść napięcia, w popłochu uciekał przed galopującym polskim rycerstwem.

Autor przedstawia husarię w obszerny i drobiazgowy sposób. Nie ogranicza się jedynie do opisu największych sukcesów w zwycięskich bitwach, ale prezentuje również całą otoczkę tej formacji. Żeby dobrze zrozumieć sekret sukcesu husarii, trzeba bowiem poznać rys historyczny samych czasów, w których istniała, a także grupę społeczną, z której się wywodziła, zajrzeć do obozu, w którym odpoczywała przed potyczką, i posmakować emocji, jakie towarzyszyły husarom podczas walki. W taką właśnie wyprawę zabiera nas Radosław Sikora w swojej książce.

Izabela Straszewska