Fascynuje mnie sposób działania umysłu seryjnych morderców. Mój apetyt na rozwikłanie zagadek takich, a nie innych postępowań czy motywacji w pewien sposób zaspokoił „Mindhunter”, co nie znaczy, że wyczerpał temat. Raczej zachęcił mnie do dalszej eksploracji tematu i poznania tego, co tkwi po drugiej stronie lustra – rzeczywistości zniekształconej, naznaczonej skrzywieniami i tym, co trudne do zrozumienia czy wytłumaczenia.

Właśnie na tym etapie edukacji z zakresu bestii w ludzkiej skórze „Profil mordercy” wydał mi się wyborem idealnym. Paul Britton to ceniony ekspert, jeden z prekursorów profilowania sprawców. Jako źródło, dzięki któremu spojrzenie na zbrodnie pod innym kątem przeszło do kryminalistycznego kanonu, wydawał mi się postacią, której losy i spotkania z trudnymi przypadkami po prostu trzeba poznać.

Wszystko wskazywało na to, że czeka mnie lektura frapująca i wciągająca. Tym większe było moje zdziwienie, kiedy po jakichś pięćdziesięciu stronach, a może nieco dalej, zdałem sobie sprawę, że coś tu jest nie tak. Tryby powieści chrzęszczą na każdym kroku. Zamiast przyjemności i dreszczy niepokoju ogarnęło mnie zniechęcenie, tak trudne było przebijanie się przez kolejne strony, by dobrnąć do końca każdego rozdziału.

Winowajcą numer jeden okazał się język. Niby nie trzeba być mistrzem pióra, by opowiadać, warto jednak posiadać podstawową umiejętność przekazywania historii. Niestety Britton takiej umiejętności nie posiada, zdania w jego wydaniu są sztywne, pozbawione dynamiki i upstrzone szczegółami, które raczej nikogo nie interesują. Można oczywiście wspomnieć, jak wyglądał rozmówca, ale czy potrzebne są wspominki o wypitej herbacie? Nie pomagają też dialogi, których wiele może nie ma, ale ich sztuczność i tak daje się we znaki.

Kolejny antagonista czający się za rogiem to struktura. W życiu bym nie pomyślał, że chronologia może stać się jednym z mankamentów, ale w tym wypadku tak to właśnie wygląda. Jedna sprawa nachodzi na drugą i choć z jednej strony to interesujące zobaczyć, jak płynne są poszczególne przypadki i jak bardzo mogą rozciągać się w czasie czy nawarstwiać, to w tej literackiej formie efektem jest chaos. Łatwo pogubić się w gąszczu kolejnych aspektów, a że mamy tu do czynienia z istotą szczegółu, takie podejście z pewnością nie pomaga.

Nie mam tu zamiaru deprecjonować Paula Brittona, jego dokonań i ogromnej wiedzy. Czytając kolejne fragmenty, wyczuwa się jego doświadczenie i świadomość złożoności profesji. Sposób, w jaki kompletowane są kolejne elementy układanki, bardzo imponuje. Tyle że jeśli ktoś czytał „Mindhuntera”, może odnieść wrażenie, podobnie jak ja, że ktoś zrobił już to samo, tyle że lepiej. W bardziej przystępny i atrakcyjny sposób.

Niby wciąż warto do „Profilu mordercy” zajrzeć, choćby dla utrwalenia wiedzy czy poznania kolejnych sylwetek sprawców, których łatwo się nie zapomni. Problem w tym, że podczas lektury ma się wrażenie, że tkwi w niej jakaś dziura, przez którą przelewa się masa istotnej i interesującej wiedzy. Wydaje się, że zabrakło kogoś bardziej wyrobionego literacko, kto usystematyzowałby dokonania Brittona i przekuł je w formę, która idealnie współgrałaby z treścią. Póki co jest, jak jest, i lepiej nie będzie, fani tematu pewnie i tak zajrzą, reszta powinna zwrócić wzrok w kierunku wspomnianej już po wielokroć pozycji duetu Douglas–Olshaker.

Patryk Rzemyszkiewicz