Ciekawa książka, bo i temat w niej poruszany raczej do błahych nie należy, tym bardziej kiedy do roboty wziął się Paul Tillich. Autor, przez wielu znających się na rzeczy, uważany za jednego z "naj" w dziedzinie etyczno-metafizycznych rozważań. Teolog protestancki. Książka encyklopedią nie jest, bo stron niewiele ponad sto, w tym jedna trzecia to esej autobiograficzny. I chyba ten esej wiele tłumaczy, bo autor jest Niemcem i wszystkich patentów niemieckich z minionego wieku doświadczył na własnej skórze, ale też od 1933 rok (do śmierci w 1965 roku) przebywał w USA.
W dużym skrócie o książce.
Autor - uwzględniając fakt, że moralny relatywizm (znak firmowy dwudziestego wieku) jest jakąś stałą historyczną rodzaju ludzkiego, bo jest on pochodną czasu, przestrzeni, kontekstu, ale również konfliktu międzypokoleniowego (starzy kontra młodzi) - twierdzi, że XX wiek w tym relatywizmie cokolwiek przesadził. Zasługa tutaj niewątpliwa faszyzmu i komunizmu.
I tytułowe poszukiwanie absolutów (szczególnie absolutu moralnego) jest próbą wytyczenia granicy, poza którą relatywizm ze swoimi prawdami ma wstęp wzbroniony.Jako Niemiec przywołuje Kanta z jego imperatywem kategorycznym, ale bardziej jako zasadę, niż historycznie uwarunkowanym kodeksem moralnym. Brzmi na mniej więcej tak:

Możesz robić co chcesz, kiedy chcesz, ale kiedy napotkasz drugą osobę to mówi ci ona bez słów: "Tylko dotąd! Ani kroku dalej. Uznaj mnie za osobę. Nie możesz mnie wykorzystać jako środka"... i my, też mamy do niej powiedzieć to samo.

Ale dla Tillicha ta zasada to trochę za mało i uważa, że trzeba ją przenieść na trochę wyższy poziom. I tutaj przywołuje greckie pojęcie "agape", które wykracza poza uznanie drugiej osoby i domaga się czegoś innego. I jest to jego zdaniem zjednoczenie z innym i wszystkim od czego jest się oddzielonym i do "agape" dodaje słowo "miłość". Tym samym powstaje zasada zasad, czyli agape-miłość.

Nazywa ją "gwiazdą" nad chaosem relatywizmu.Tak mocną świecącą, że Dziesięć Przykazań, Kazanie na Górze, Listy Apostolskie, prawdy islamu i prawa innych religii są wnioskami wywiedzionymi z absolutnej zasady "agape", nazywanej też "miłością słuchającą". Ładne!
Przy czym Tillich aż tak bardzo dogmatycznie nie spogląda na Absolut w kontekście konkretnego ludzkiego życia. Twierdzi, że mieszanka absolutnego i relatywnego w decyzjach moralnych może być wspaniała, ale też bardzo niebezpieczna. Tym samym, człowiek "nie powinien próbować uciekać w samowolę bez norm, ani w pewność bez wolności".

Ostatnia część książki poświęcona jest obecności absolutnego i relatywnego w religii, gdzie kluczowym jest pojęcie "bycie samo". "Bycie samo" to źródło wszystkich praw, zasad i innych absolutów, bo współczesny świat jest światem mnogości absolutów. Na przykład absolut sekularyzmu (świat świecki),kojarzony z liberalizmem humanistycznym.
I przy tej okazji stawia autor dosyć obrazoburczą tezę, a pisał to kilkadziesiąt lat temu w kraju dzisiejszego hegemona kulturowego, czyli w USA.
Otóż przykładami świeckich absolutów były do tej pory odchodzące w przeszłość faszyzm (nasizm) i komunizm, ale miejsce na tronie zajął ich przeciwnik, czyli absolut liberalnego humanizmu, który starał się zachować równowagę między absolutyzmem i relatywizmem.
Jednakże:

"...powinniśmy pamiętać, że ta równowaga jest ciągle zagrożona. W swych walkach z innymi absolutyzmami liberalizm humanistyczny może wzorować się na swoich przeciwnikach".

W sumie ciekawa książka, a jej część puentująca - ukazująca zagrożenia płynące ze strony kolejnych absolutów- mimo( a może dzięki temu) że pisana "dawno, dawno temu, za siedmioma górami..." momentami powala swoimi spostrzeżeniami i proroctwami.

Ciekawa książka, bo i temat w niej poruszany raczej do błahych nie należy, tym bardziej kiedy do roboty wziął się Paul Tillich. Autor, przez wielu znających się na rzeczy, uważany za jednego z "naj" w dziedzinie etyczno-metafizycznych rozważań. Teolog protestancki. Książka encyklopedią nie jest, bo stron niewiele ponad sto, w tym jedna trzecia to esej autobiograficzny. I...