"Portrety imienne i bezimienne" to książka przedstawiająca zarys relacji polskich dominikanów z bezpieką w latach 1945-1989. Temat podejmowany był już co prawda w kilku pracach naukowych, ale autor chciał dotrzeć do szerszego kręgu odbiorców. Cel ten warunkuje styl, jakim posługuje się autor. Tekst czyta się jednym tchem, nie jesteśmy zasypywani masą danych, przypisów nie ma zbyt wiele. Bibliografia jest za to obszerna.

Bardzo mi się podoba konstrukcja tekstu. Obszerny wstęp przypomina sytuację całego Kościoła polskiego w pierwszych latach po wojnie. Pierwszy rozdział dotyczy sytuacji zakonu kaznodziejskiego w nowej rzeczywistości. Opisuje straty wojenne, utworzenie lub reaktywację klasztorów na ziemiach tzw. odzyskanych, formację i naukę dominikanów oraz kontakty z inteligencją. Drugi odnosi się do duszpasterstw młodzieży akademickich. Zaciekawił mnie fakt, że pierwsze duszpasterstwo akademickie powstało w Niemczech już w 1870 roku. Wydawało mi się, że to pomysł dwudziestowieczny.

Trzeci rozdział, zapewne najbardziej wyczekiwany przez sporą część czytelników, skupia się na konkretnych sylwetkach dominikanów posługujących w okresie PRL-u. Część tę otwierają niezłomni. Liczni, bo przecież zakon kaznodziejski, podobnie jak cały Kościół, zdecydowanie zdał egzamin w realiach Polski Ludowej. "Złamani" niestety w większości nie zostali zidentyfikowani. Autor posługuje się jedynie pseudonimami. O. Puciłowski odnosi się do nich w ostatnim rozdziale podsumowującym motywy uwikłania zakonników w kontakty z aparatem represji. Wśród nich chyba pierwszorzędne znaczenie odgrywał strach związany z groźbą ujawnienia różnych skandali obyczajowych. Niekiedy przyciągały pieniądze czy dążenie za wszelką cenę do kariery naukowej, z którą często łączyły się wyjazdy naukowe na Zachód.

Nie podzielam hurraoptymistycznego spojrzenia autora na sobór watykański II, a ten wspominany "duch soboru" może raczej straszyć w nocnych koszmarach niż być jakimś konkretnym postulatem (bo co to właściwie jest ten "duch soboru"?).

Cieszę się, że mogłem przeczytać taką pracę i że znajdują się duchowni niestroniący od trudnych tematów. Szkoda, że polski Kościół poszedł inną drogą i zdecydował się udawać, że nic się nie stało. Przykre to. Zwłaszcza, że szczególnych powodów do wstydu nie ma. Prawdopodobnie przez kilka pierwszych lat funkcjonariusze UB nie znaleźli w zakonie dominikańskim ani jednego informatora! Kilka głów zapewne spadłoby ze świecznika, ale czy to powód, żeby nie zmierzyć się z prawdą?

[Opinia pochodzi z bloga: librimagistri.blogspot.com]

"Portrety imienne i bezimienne" to książka przedstawiająca zarys relacji polskich dominikanów z bezpieką w latach 1945-1989. Temat podejmowany był już co prawda w kilku pracach naukowych, ale autor chciał dotrzeć do szerszego kręgu odbiorców. Cel ten warunkuje styl, jakim posługuje się autor. Tekst czyta się jednym tchem, nie jesteśmy zasypywani masą danych, przypisów nie...