Pamiętniki Jana Chryzostoma (imię to, nomen omen oznacza ,,Złotousty") Paska to wspaniały kawałek literatury wojennej i podróżniczej. Autor, służący w dywizji ruskiej wojewody, a potem hetmana polnego Czarnieckiego, odbył z nią prawdopodobnie (początek pamiętnika się nie zachował) cały szlak bojowy, biorąc udział w wyprawie do Danii, oraz w wielkich bitwach pod Połonką, Kuszlikami i w tragicznym, bratobójczym boju pod Mątwami. Z kart pamiętnika, poza zaszczytną służbą i bystrymi obserwacjami sąsiednich krajów (których Pasek uznaniem bynajmniej nie darzył, krytykując np. spożywanie kaszanki przez Duńczyków, czy zamiłowanie do mocnych trunków w Moskwie) momentami przebija się również inny obraz pana Paska - strasznego awanturnika, rębajłę i kobieciarza (chociaż nigdy się do tego wprost nie przyznał), postać z krwi i kości, słowem Sarmatę. Szczególnie to widać w ostatnim fragmencie wspomnień, kiedy po okropnościach wojny domowej Pasek rezygnuje z wojaczki, żeni się i zajmuje majątkiem. Jego pasją staje się myślistwo i udomawianie zwierząt, słowem nic wielkiego się nie dzieje. Analiza akt sądowych jasno weryfikuje te opinie...
Najnowsze wydania (ostatnie wznowienie jest z 2003 roku) zostały opatrzone bardzo dokładnym wstępem i tłumaczeniem, co jest o tyle ważne, że pan Jan, jak to sarmata, makaronizmów i odwołań do rzymskiej historii używał notorycznie, oczywiście myląc się przy tym od czasu do czasu. Ale kto szlachcicowi zabroni?

Pamiętniki Jana Chryzostoma (imię to, nomen omen oznacza ,,Złotousty") Paska to wspaniały kawałek literatury wojennej i podróżniczej. Autor, służący w dywizji ruskiej wojewody, a potem hetmana polnego Czarnieckiego, odbył z nią prawdopodobnie (początek pamiętnika się nie zachował) cały szlak bojowy, biorąc udział w wyprawie do Danii, oraz w wielkich bitwach pod Połonką,...