Terencjusz należy do tych autorów łacińskich, którzy przez wieki cieszyli się największą poczytnością i byli często wykorzystywani w dydaktyce. Dość powiedzieć, że to właśnie z komedii Terencjusza pochodzą liczna przysłowia z „nic co ludzie nie jest mi obce” na czele. E. Skwara, która jest obecnie największą w Polsce znawczynią komedii rzymskiej, znaną nie tylko z bardzo dobrych przekładów, ale i ogólnego opracowania „Historia komedii rzymskiej”, tym razem poświęciła osobną monografię życiu i twórczości Terencjusza.

Książka składa się z pięciu części. W pierwszej z nich omówione zostało życie poety oraz historia przekazu tekstu od czasów starożytnych po dzień dzisiejszy. Część druga jest przedstawieniem fabuł sześciu zachowanych sztuk Terencjusza: „Dziewczyny z Andros”, „Za karę”, „Eunucha”, „Pasożyta Formiona”, „Teściowej” oraz „Braci”. Następnie Autorka zajmuje się zagadnieniem bohaterów komedii, których dzieli według typów rodzinnych i zawodowych (np. ojciec, syn, hetera, żołnierz-samochwał). W czwartej części przeanalizowane zostały wykorzystane przez Terencjusza motywy komediowe takie jak np. rozpoznanie, czy gwałt i rodzące się z niego dzieci. Część ostatnia poświęcona jest zagadnieniom języka i metryki. Autorka wychodzi tu od ogólnie przyjętej opinii o elegancji języka Terencjusza, po czym analizuje ją w szczegółowych przypadkach takich jak zastosowanie figur retorycznych czy zapożyczeń greckich.

Książka „Komedia według Terencjusza” została bardzo ładnie wydana w ramach cenionej serii „Monografii Fundacji na rzecz Nauki Polskiej”. Okładka jest elegancka, a tekst dobrze ilustrują rysunki postaci, które pojawiają się w średniowiecznych rękopisach komedii Terencjusza. Wydawcy należą się słowa uznania za bardzo wysoki poziom edycji. Harmonizuje on zresztą z również ładnie wydanym dwutomowym przekładem komedii Terencjusza. Monografia Skwary ma swoje korzenie właśnie w tym przekładzie: podczas lektury książki widać znakomitą znajomość tekstu, którą wypracować można chyba tylko podczas lat pracy nad przekładem i komentarzem do niego. Ci czytelnicy, którzy zapoznali się z dziełami Terencjusza w przekładzie Autorki zapewne część tych wyjaśnień już znają z zawartych tam przypisów.

„Komedia według Terencjusza” to erudycyjna rozprawa naukowa, choć klarowny język publikacji nie zamyka do niej dostępu również mniej obeznanym z filologią klasyczną czytelników. Uwagi na temat języka komedii terencjańskich zawsze uwzględniają obok tekstu oryginalnego także i przekład polski. Z pewnością warto przed lekturą tej monografii przeczytać dzieła poety, to znacznie ułatwia zrozumienie rozdziałów analitycznych, gdzie bardzo ważną rolę odgrywają takie kwestie jak konstrukcja postaci, czy wykorzystanie przez komediopisarza suspensu. Sama Autorka przyznaje, że bardzo wiele zagadnień znalazło się poza zakresem tematycznym jej pracy, ale trzeba uczciwie przyznać, że vita et scripta Terencjusza zostały tutaj bardzo dokładnie omówione i jeśli kogoś interesuje rzymski teatr, to tej pozycji nie może pominąć.

Tomasz Babnis

Terencjusz należy do tych autorów łacińskich, którzy przez wieki cieszyli się największą poczytnością i byli często wykorzystywani w dydaktyce. Dość powiedzieć, że to właśnie z komedii Terencjusza pochodzą liczna przysłowia z „nic co ludzie nie jest mi obce” na czele. E. Skwara, która jest obecnie największą w Polsce znawczynią komedii rzymskiej, znaną nie tylko z bardzo...