Jeśli ktoś szuka sensacji i szczegółowych opisów krwawych jatek, może sobie darować lekturę tej książki. Podobnie jak amatorzy wysmakowanych opisów, literackich eksperymentów i porywających fraz. „Kosiarz” jest jak długa, nocna rozmowa z kumplem, który jakiś czas temu zakończył wojenną misję, na nowo przyzwyczaił się do zwykłego życia i po prostu opowiada ciekawskim o wojennych przeżyciach. Wciągająca, momentami przerażająca, ale bez niepotrzebnej egzaltacji i epatowania przemocą. Co nie zmienia faktu, że jest to opowieść frapująca, nieomal wywiad-rzeka trzymający w napięciu.

Miałem 23 lata. W mniej niż trzy miesiące zabiłem 33 ludzi. Nicholas Irving, czyli tytułowy Kosiarz, chciał zaciągnąć się do armii i walczyć, spełniając w ten sposób chłopięce marzenie. Dużo nie brakowało, by jego plan na życie pozostał na zawsze w sferze fantazji. W jego przypadku sprawdziło się powiedzenie, że jeśli czegoś bardzo się pragnie można pokonać własne słabości i spełnić marzenia.

W opisach frontowej rzeczywistości amerykański komandos jest zaskakująco precyzyjny. Nawet kompletny laik jest w stanie wyobrazić sobie warunki panujące w Afganistanie, przygotowania do akcji czy broń, na podstawie szczegółowych opisów. Tak, broń jest traktowana przez żołnierzy z czułością, poszczególne egzemplarze noszą imiona i są oczkiem w głowie tych gotowych do zabijania facetów.

Irving, choć wydaje się twardzielem, nie stroni w opowieści od refleksji, mówienia o uczuciach. Jest w tym młodym mężczyźnie szacunek do drugiego człowieka i pokora: Wszyscy próbowaliśmy uczynić moim zdaniem ze śmierci abstrakcję.(…) chociaż byłem w najbardziej burzliwym miejscu na wojnie, to i tak miałem poczucie, że śmierć jest przypadkowa. Teraz zacząłem się zastanawiać, czy nie jestem na czyjejś krótkiej liście. I choć stara się nie rozczulać, niejednokrotnie wspomina o strachu.

Rozprawia się z romantyczną wizją żołnierza walczącego za wolność i kraj, wspomina o rozczarowaniu. „Można powiedzieć, że zaczynało już wtedy narastać we mnie rozczarowanie. Nadal wierzyłem, że postępujemy właściwie, będąc w Afganistanie i konfrontując się ze zbrojną opozycją, ale koszty rosły. Straciłem dobrych przyjaciół (…). Po pewnym czasie zacząłem kwestionować sens tego, że tracimy tyle krwi, potu i łez w miejscu, gdzie chyba nikt nie chce naszej pomocy i nie przejmuje się, kiedy tracimy życie”. A umiera się nie tylko od kuli, ale też od gówna.

Irving daleki jest od oceniania postaw tak wrogów, jak i swoich kompanów. W obliczu zagrożenia nigdy do końca nie wiadomo, jak się zachowamy. Autorzy nie skupiają się wyłącznie na widowiskowych akcjach, nie ma wzniosłych fraz o romantycznej wojence. Zastąpiła je trzeźwa ocena sytuacji i realizm.

Jest to wyważona emocjonalnie lektura, którą warto przeczytać, by rozprawić się z mitami narosłymi wokół walk. Są w niej opisy szokujących praktyk, trudne akcje, ale też zaduma nad pięknem zniszczonego przez wojnę kraju. Nie podkoloryzowane, opowiedziane przez zwykłego chłopaka z zasadami, ceniącego przyjaźń, prawdę i braterstwo. Kosiarz zajmuje się obecnie szkoleniami dla strzelców wyborowych, wśród adeptów są olimpijczycy, żołnierze, agenci służb specjalnych. Na podstawie książki powstanie mini-serial. Ale najpierw sięgnijcie po książkę.

Magdalena Świtała