Marzyliście kiedykolwiek o tym, aby być kimś zupełnie innym? Albo żeby nagle odkryć w sobie talenty, o których wcześniej nie wiedzieliście? Chcielibyście móc codziennie być kimś innym, ba! co chwilę być kimś innym, zmieniać wygląd, płeć, akcent i w każdej chwili móc wrócić do wcześniejszego stanu? No cóż, Billy Milligan może o tym wszystkim nie marzył, ale to właśnie go spotkało. 

William Stanley Milligan urodził się 14 lutego 1955 roku w Miami na Florydzie. Dorastał w skonfliktowanej rodzinie – jego biologiczny ojciec był komediantem, który nie umiał sobie poradzić z końcem kariery. Popełnił samobójstwo, gdy Billy miał 4 lata. Już w tym okresie u Billy'ego pojawiali się „pierwsi goście”: najpierw był to chłopiec bez imienia, z którym mały Billy mógł się bawić, gdy jego rodzeństwo lub rodzice nie mieli dla niego czasu. To właśnie w towarzystwie tego bezimiennego gościa Billy widział pierwszą nieudaną samobójczą próbę swojego ojca. Wtedy też pojawiła się Christene, jedna z osobowości, która wchodziła w skład podstawowej dziesiątki. 3-latka podkradała lalki młodszej siostrze Billy'ego Kathy, za co zawsze była karana. Christene bawiła się z Kathy i rysowała dla niej obrazki. Były bardzo zżyte. Matka Billy'ego karząc go za najmniejsze nawet przewinienia krzyczała i potrząsała nim silnie. Billy w wieku 5 lat wykształcił w sobie odpowiedni mechanizm obronny – na świat przyszedł Shawn, który był głuchy. Chłopiec pojawiał się za każdym razem, gdy Billy miał być ukarany – czy to za zbicie słoja z ciasteczkami, czy też za pisanie lewą ręką. Jednak najgorsze było dopiero przed nim – w 1962 roku Dorothy Morrison (matka chłopca) poznaje Chalmera Milligana i rok później zostaje jego żoną. Billy powiedział wtedy do swojego brata: – Nie mam do niego zaufania. Jak pokazały najbliższe lata – ten brak zaufania był jak najbardziej słuszny. Gdy Billy miał 9 bądź 10 lat ojczym zabrał go na farmę i brutalnie zgwałcił. To wtedy jego umysł, emocje i osobowość rozpadły się na dwadzieścia cztery części.

Billy Milligan to pierwsza osoba w historii Stanów Zjednoczonych, która została uznana za niewinnego popełnienia poważnych przestępstw, a przyczyną uniewinnienia była niemożność przypisania mu winy z powodu choroby umysłowej, polegającej na osobowości wielorakiej. Osobowość wieloraka – popularnie zwana rozdwojeniem osobowości lub jaźni – to złożone zaburzenie dysocjacyjne osobowości. W umyśle jednej osoby występują nierzadko różniące się od siebie wiekiem, płcią, skłonnościami czy chorobami inne „osobowości” - lub jak to było w przypadku osobowości Billy'ego Milligana „osoby”, bowiem nazywanie ich „osobowościami” w ich własnej opinii sugerowało, że one nie są prawdziwe i że nie istnieją. Zazwyczaj poszczególne osobowości nie wiedzą o istnieniu pozostałych – i tutaj również przypadek Billy'ego się różni – jedyna osoba, która nie miała bladego pojęcia o istnieniu pozostałych to... sam Billy, który został uśpiony przez pozostałych, gdy próbował popełnić samobójstwo w wieku 16 lat. Spał przez 7 lat, a jego ciałem niejako zarządzali inni: najczęściej Allen, lat 18, który miał najlepiej wykształcone zdolności interpersonalne, grał na bębnach, malował portrety i jako jedyna osobowość palił papierosy. W chwilach zagrożenia pojawiał się Ragen Vadascovinich – 23 letni Jugosłowianin (piszący i czytający po serbskochorwacku) o nadludzkiej sile i umiejętności kontrolowania adrenaliny. Był daltonistą, więc rysował tylko czarno-białe szkice. Pierwszym, który zdał sobie sprawę z istnienia pozostałych osobowości był Arthur, 22-letni Anglik. Samouk w dziedzinie biologii, chemii, fizyki i medycyny. Jako że mówił z brytyjskim akcentem często pozostawał w ukryciu, aby nie wzbudzać sensacji – jednak to on pełnił rolę dominującą, gdy znajdowali się w bezpiecznym otoczeniu i decydował, kto „z rodziny” może wyjść na świat. Arthur świetnie znał język arabski. Do rodziny należeli jeszcze 16-letni Tommy, 14-letni Danny, 8-letni David, 3-letnia Christene i jej 13-letni brat Christopher oraz 19-letnia Adalana. Pozostałe 13 osobowości pozostawały w głębokim ukryciu i nie miały prawa wychodzić na świat – o ich istnieniu lekarze dowiedzieli się dopiero po kilku miesiącach pracy z Billym. Ostatnia osobowość – zwana Nauczycielem to suma wszystkich alterego zintegrowanych w jedną osobowość, to on nauczył wszystkich tego, co umieli. Sam mówi o sobie To ja jestem Billym w jednym kawałku i to w zasadzie tylko dzięki niemu mogła powstać książka Daniela Keyesa „Człowiek o 24 twarzach”.

Książka zaczyna się jak powieść kryminalna: pod koniec lat 70. ubiegłego wieku na Uniwersytecie Stanowym Ohio dochodzi do trzech gwałtów na studentkach. Policji dość szybko udaje się ustalić sprawcę, m.in. dzięki opisom, dostarczonym przez ofiary i dokonują aresztowania. Sprawcą okazuje się notowany już wcześniej za rozboje i gwałt Billy Milligan. Sprawa zamknięta. A jednak coś w zachowaniu aresztowanego sprawia, że przydzieleni mu z urzędu adwokaci zaczynają wątpić w jego zdrowie psychiczne. Po licznych konsultacjach z psychiatrami pada diagnoza: osobowość wieloraka, a kolejne osobowości zaczynają wychodzić na światło dzienne. Zadaniem prawników jest dowiedzieć się, która z osobowości dokonała gwałtów. Kiedy prawda wychodzi na jaw zdziwieni są wszyscy, łącznie z Arthurem, Allanem i Ragenem. Potem książka zamienia się w thriller psychologiczny – poznajemy całe życie Billy'ego głównie dzięki relacjom Nauczyciela. Towarzyszymy Billy'emu w najbardziej traumatycznych momentach jego życia, śledzimy rozwój kolejnych osobowości, kibicujemy im, kiedy choć na moment udaje im się wyjść na prostą – znaleźć pracę, zacząć naukę, wynająć mieszkanie. Ogarnia nas rozpacz kiedy jedna niestosowana uwaga, jedno agresywne zachowanie psuje to wszystko, na co pracowali przez kilka miesięcy, kiedy jedna z osobowości chce przejąć kontrolę i zasiać chaos.

Czytając tę książkę co jakiś czas musiałam sobie przypominać, że to jednak nie jest powieść, że to nie jest kryminał czy thriller psychologiczny, tylko literatura faktu, a wszystkie opisane w niej wydarzenia miały miejsce w rzeczywistości. I to jest w tej książce najbardziej przerażające. Okazuje się bowiem, że sposobów na skrzywdzenie dziecka jest całe mnóstwo. Z drugiej strony książka pokazuje jak niesamowity jest ludzki umysł, który sprawia, że to samo ciało raz zachowuje się, jakby należało do wątłej 3-letniej dziewczynki, która ledwo umie narysować prosty domek na kartce, a w sekundę później jest zdolne wyrwać muszlę klozetową ze ściany i rozbić ją o więzienne kraty.

Historia życia Billy'ego Milligana doczeka się wkrótce ekranizacji. W głównego bohatera wcieli się Leonardo DiCaprio – chyba jedyny aktor, który jest w stanie udźwignąć tę rolę. Sam Billy Milligan jednak tego nie doczekał. Umarł na raka w grudniu ubiegłego roku.

Anna Misztak