8 lipca 1709 roku na przedpolach ukraińskiego miasta Połtawy rozegrała się krwawa bitwa. Starły się dwie potężne armie ówczesnej Europy- rosyjska i szwedzka. Zakończyła się ona wielkim zwycięstwem wojsk rosyjskich. Pokonani Szwedzi, jak pięknie pisze Peter Englund, zeszli ze sceny politycznej Europy i zajęli miejsce na jej widowni. I już nigdy później Szwecja nie osiągnęła takiej potęgi, jaką była w XVII wieku.
Sama Bitwa pod Połtawą była bardzo krwawa. Szwedzi przystąpili do bitwy posiadając tylko cztery działa, Rosjanie zaś mieli ich ponad setkę. Piechota szwedzka była wręcz zasypywana gradem kul i kartaczy. Poza tą dysproporcją sił w artylerii, dowództwo szwedzkie popełniło tego dnia masę błędów. Szczególnie rzucał się w oczy brak koordynacji pomiędzy piechotą a kawalerią oraz chaotyczność dowodzenia. Nigdy się nie dowiemy, co by było, gdyby armią szwedzką dowodził osobiście król Karol XII. Tego dnia był on jednak chory i pozostał tylko biernym obserwatorem. Po przegranej bitwie Szwedzi w panice wycofali się na południe, by przekroczyć Dniepr lub Worsklę. Duch bojowy całkowicie upadł. Przez Dniepr udało się przeprawić jedynie królowi oraz nielicznym oddziałom, które liczyły maksymalnie 1300 żołnierzy. Jeszcze przed ewakuacją, król mianował naczelnym dowódcą generała Adama Ludwiga Lewenhaupta. Rozkazał mu odeprzeć atak Rosjan po czym przekroczyć Worskle i udać się na Krym. Ten jednak tego nie uczynił. Po naradzie ze swoimi dowódcami, stwierdził że dalsza obrona nie ma sensu i poddał całą armię. Do niewoli pomaszerowało około 17.000 Szwedów. Większość z nich już nigdy nie wróciła w rodzinne strony.
Książka moim zdaniem świetna. Wciąga czytelnika bez reszty. I nie trzeba być miłośnikiem historii, żeby docenić kunszt pisarski autora. Pierwsza moja myśl po jej przeczytaniu to żal że Peter Englund nie jest Polakiem i nie napisze podobnej książki o np. bitwie grochowskiej. Autor pisze z pasją o ówczesnej taktyce, uzbrojeniu, mentalności dowódców jak i zwykłych szeregowców. Mimo tego nie zapomina czym naprawdę jest wojna. To, co z daleka wygląda jak piękne przedstawienie, z bliska jest zwykłą rzeźnią. Z kolorowych mundurów zostają tylko pokrwawione strzępy, pole bitwy jest pełne porozrzucanych nóg, rąk, głów, korpusów.
Dobrze, że są takie książki. Dzięki nim nie zapominamy o przeszłości. A przeszłość wbrew pozorom wcale nie jest tak odległa. Czasami wystarczy kilka ruchów koparką, by ziemia odsłoniła swoje tajemnice. Tak, jak uczyniła to kilka lat temu pod Połtawą, gdzie podczas robót ziemnych odkryto masowe groby sprzed trzystu lat. Były to szczątki żołnierzy, którzy polegli podczas tej pamiętnej bitwy. Miał więc rację Krzysztof Kamil Baczyński, gdy pisał w jednym ze swych wierszy:
"Arkebuzy dymiące jeszcze widzę,
jakby to wczoraj u głowic lont spłonął
i kanonier jeszcze rękę trzymał,
gdzie dziś wyrasta liść zielony".
Bo przeszłość żyję obok nas.

8 lipca 1709 roku na przedpolach ukraińskiego miasta Połtawy rozegrała się krwawa bitwa. Starły się dwie potężne armie ówczesnej Europy- rosyjska i szwedzka. Zakończyła się ona wielkim zwycięstwem wojsk rosyjskich. Pokonani Szwedzi, jak pięknie pisze Peter Englund, zeszli ze sceny politycznej Europy i zajęli miejsce na jej widowni. I już nigdy później Szwecja nie osiągnęła...