Ale pozostańmy na chwilę przy dylemacie: mechanizacja albo powrót do epoki przedmechanistycznej. Dla mnie ten dylemat jest równoznaczny z innym: ludzkość nieszczęśliwa albo skretyniała. To drugie uważam za większe nieszczęście dla ludzkości niż nieszczęśliwość tout court. No i trzeba by jeszcze zbadać szczęśliwość tej skretyniałej ludzkości. Nie wierzę w nią, bo nie mogę połączyć pojęcia szczęścia z pojęciem upadku. Wygnano ze świata mądrość i piękno. Ale nie wprowadzono szczęścia. Prawdopodobnie dlatego, że nie może istnieć bez tamtych.

Ale pozostańmy na chwilę przy dylemacie: mechanizacja albo powrót do epoki przedmechanistycznej. Dla mnie ten dylemat jest równoznaczny z in...

Bo ostatecznie jak nie z Niemcami, to z Rosją trzeba iść. Tego już chyba nauczyliśmy się mniej więcej. Czy nie widzą ci ludzie choćby tej rzeczy bijącej w oczy: bezmiar zjadliwej pogardy, którą zieje każdy Rosjanin, biały czy czerwony, dla Polaków jako narodu katolickiego (proszę poczytać Dostojewskiego)? Nienawiść na pozór paradoksalna, bo pomiędzy Kościołem zachodnim i wschodnim różnice są prawie wyłącznie liturgiczne, dogmat jest wspólny, jeśli pominąć drugorzędne sprawy interpretacji. A przecież każdy wie, że przy olbrzymich różnicach w treści religijnej pomiędzy katolicyzmem i protestantyzmem nie spotykamy, przynajmniej w dzisiejszym świecie protestanckim, niczego co by choć w części przypominało zapiekłą nienawiść prawosławia do katolicyzmu. Bo też Cerkiew prawosławna była potężnym narzędziem rusyfikacji i ekspansji politycznej carów, od Piotra I całkowicie im podporządkowaną, kiedy protestantyzm był i jest siłą międzynarodową i walczy tylko o światopogląd religijny.

Bo ostatecznie jak nie z Niemcami, to z Rosją trzeba iść. Tego już chyba nauczyliśmy się mniej więcej. Czy nie widzą ci ludzie choćby tej rz...

Cywilizacja technokratyczna rozkłada ośrodki kulturotwórcze. Dążeniem jej jest "rozsmarować" kulturę mechanicznie na całą ludzkość. Ta tendencja wyraża się w podawaniu wytworów kulturowych jako czegoś gotowego do pospiesznej bezpośredniej konsumpcji. Kino i radio spełniają to zadanie. Pół biedy, póki są rozpylaczami humoru, choćby głupiego. Ale oba żerują (zwłaszcza kino) na starej prawdziwej kulturze. Spodlenie wyobraźni przez kino zaszło bardzo daleko. To urządzenie wyłapujące najtłustsze kawałki z przyrody, z historii, ze sztuki, żeby podlane sosem "sentymentu" i "patosu" markierów bilardowych z podrzędnych lokali podawać je tłumom na spożycie, jest wstydem epoki. Człowiek "zwykły" (zresztą "niezwykły" niewiele co od niego się różni) zna już tylko cezarów, herosów i świętych filmowych. Miłość stała się motywem wybitnie "kinowym". Piękno zastąpiła "fotogeniczność". Kiedy człowiek chce wyrazić swój zachwyt, mówi że było "pięknie jak w kinie". Ale kultura jest właśnie tym, co każdy własnymi siłami dla siebie zdobywa. Historia daje nam tylko skąpe a conto w postaci nałogów, zdolności widzenia, odczuwania przejętych od środowiska, odziedziczonych po przodkach. Gros roboty musimy wykonać sami. Nie ma gotowego chrześcijaństwa ani gotowego średniowiecza, ani gotowego renesansu, źródła książkowe dają tylko wskazówki, surowiec. My sami dopracowujemy się (albo nie) do mniej lub więcej bogatego chrześcijaństwa, średniowiecza, renesansu. Ten proces zdobywania kultury usiłuje się zastąpić przez spożycie jej "udostępnionych" dóbr w godzinach pomiędzy dozorowaniem maszyny a snem (dla ubogich) - nocnym lokalem (dla bogatych).

Cywilizacja technokratyczna rozkłada ośrodki kulturotwórcze. Dążeniem jej jest "rozsmarować" kulturę mechanicznie na całą ludzkość. Ta tende...