Drugi tom trylogii okazał się mniej ciekawy niż pierwszy - jest po prostu nieco nużący, a natłok informacji dokumentalnych przytłacza fabułę (w "Moskiewskich godach" było odwrotnie).

Tytułowa postać wciąż pozostaje tu na dalszym planie, chociaż wiele wydarzeń wiąże się z nią pośrednio. Marynę poznajemy w "Hołdzie ruskim" jako chorobliwie ambitną i żądną władzy szlachciankę, która boleśnie przeżywa utratę carskiego tronu. Dla odzyskania go jest gotowa na oszustwa i udział w grze prowadzonej przez jej ojca i innych zwolenników zdobycia przez Polaków Kremla. Mimo pewności siebie wciąż pozostaje ona jednak tylko marionetką w cudzych rękach, co czyni z niej postać tragiczną.

Autor kolejny raz odkrywa przed czytelnikiem mało znane karty polskiej historii. Wszyscy chyba słyszeli o hołdzie pruskim, ale ukorzenie się przez cara przed polskim królem i publiczne oddanie mu czci to wydarzenie, o którym nie pisze się w podręcznikach.

Ciekawie pokazana tu została walka o odzyskanie pozycji Polaków na kremlu. Punktem kulminacyjnym jest zwycięska bitwa pod Kłuszynem, opisana barwnie i dynamicznie. Mimo iż nie jestem miłośniczką scen batalistycznych, ten fragment przeczytałam z zapartym tchem.
Nie mniejszą rolę odgrywają intrygi i dyplomatyczne działania. W tych pierwszych celuje skłócona z polskim królem szlachta, która po śmierci Dymitra Samozwańca szykuje nowy podstęp, w powściągliwej polityce prym wiedzie hetman Żółkiewski, pod którego dowództwem polska armia pokonała Rosjan pod Kłuszynem.

"Hołd ruski" to przede wszystkim powieść o władzy, jej niepohamowanej żądzy i skutkach podstępnej gry, w której mnożą się kandydaci do tronu.
Mimo iż Polacy pokazani zostali w tej powieści jako zwycięzcy, wątpliwości budzi uzurpatorski charakter walki o Kreml. Ta kwestia kładzie się cieniem na wygranej i wciąż jest przedmiotem sporów między historykami.

Mimo wspomnianych na początku wad, książkę czyta się nieźle i na pewno warto po nią sięgnąć, gdyż jej tematyka rzadko jest podejmowana przez pisarzy i naukowców.

Drugi tom trylogii okazał się mniej ciekawy niż pierwszy - jest po prostu nieco nużący, a natłok informacji dokumentalnych przytłacza fabułę (w "Moskiewskich godach" było odwrotnie).

Tytułowa postać wciąż pozostaje tu na dalszym planie, chociaż wiele wydarzeń wiąże się z nią pośrednio. Marynę poznajemy w "Hołdzie ruskim" jako chorobliwie ambitną i żądną władzy...