"Zniewolony umysł/ The Captive Mind" to jedna z najważniejszych książek, jakie dane mi było przeczytać jako nastolatkowi uczącemu się myśleć. Dlatego też tytuł jest nad wyraz paradoksalny - treść dziewięciu esejów, z których składa się ta książka, jest dla umysłu wyzwalająca. Do dziś nie spotkałem lepszego źródła demistyfikacji totalitaryzmu i jego działania na człowieka. Osobiście uważam, że Miłosz lepiej, głębiej opisał zmagania człowieka z totalitarną ideologią niż tacy klasycy jak Orwell czy Huxley. Może dlatego, że rzecz opowiada o prawdziwych ludziach, którym przyszło się zmierzyć z jak najbardziej realną Historią, wielce okrutnym bóstwem kształtującym losy XX wieku? Jakby nie było, historie Alfy, Bety, Gammy i Delty, intelektualistów, którzy ewentualnie lądują we wszechogarniających ramionach Partii, dają do myślenia.
Czytając to wszystko jeszcze raz, po ośmiu latach, tym razem w angielskim tłumaczeniu (które tak na marginesie jest znakomite), wielokrotnie doznawałem szoku. Jak wiele diagnoz Miłosza jest wciąż aktualnych. Jak wiele mechanizmów przez niego opisanych wciąż wpływa na naszą rzeczywistość we współczesnej Europie.. Wydaje mi się, że wciąż żyjemy w cieniu złego "bóstwa", w o tyle niebezpiecznych warunkach, że nie bardzo sobie to uświadamiamy. Jak to możliwe, że wydarzenia sprzed ponad sześćdziesięciu lat mogą wciąż oddziaływać na nasz nowoczesny, zjednoczony pod flagą Unii Europejskiej świat?
Miłosz dalej daje do myślenia, zmusza do zastanowienia nad tym, na ile to nasze myślenie jest wolne dzisiaj, na ile wolno nam być Ludźmi, a nie tylko "ludzką masą" zarządzaną przez odgórne dyrektywy, warunki środowiska, etc..

"Zniewolony umysł/ The Captive Mind" to jedna z najważniejszych książek, jakie dane mi było przeczytać jako nastolatkowi uczącemu się myśleć. Dlatego też tytuł jest nad wyraz paradoksalny - treść dziewięciu esejów, z których składa się ta książka, jest dla umysłu wyzwalająca. Do dziś nie spotkałem lepszego źródła demistyfikacji totalitaryzmu i jego działania na człowieka....