Gdyby telewizja i kino nie brały na warsztat książek, wiele dobrych pozycji nigdy nie miałoby szans na zaistnienie. Ostatni przykład? Serial HBO „Pozostawieni”, którego pierwszy sezon zakończył się we wrześniu, zrobił niemałą reklamę ostatniej książce Toma Perrotty. W końcu historia, która stała się inspiracją dla serialu, jest obietnicą wciągającej lektury, dlatego po pierwsze powieść u nas wyszła, a po drugie doczekała się świetnego marketingu. Powodów do sięgnięcia po nią jest więcej niż fakt, że nakręcono na jej podstawie telewizyjną produkcję, za którą stoją głośne nazwiska. Tom Perrotta to autor bestsellerowych „Małych dzieci”, a ich ekranizacja z Kate Winslet w roli głównej była jedną z głośniejszych premier roku 2006. Perrotta dał się w tej powieści poznać jako znakomity portrecista amerykańskich przedmieść, które wcale nie są tak idylliczne, jak stereotypowo się je prezentuje. „Małe dzieci” obnażają zakłamanie ich mieszkańców, tłumiących swoje frustracje za fasadą perfekcjonizmu. W „Pozostawionych” ponownie przygląda się małej społeczności, tym razem postawionej w zupełnie niespotykanej sytuacji – w obliczu zniknięcia 2% ludzkości, w tym ich najbliższych, członków rodzin i znajomych.

Zniknięcie z 14 października, tzw. Porwanie Kościoła – w co chcą wierzyć niektóre sekty religijne – nie jest jednak tematem książki samym w sobie. Jak wskazuje tytuł, jest to powieść o tych, którzy pozostali. Próżno więc szukać w niej wyjaśnień na równoczesne zniknięcie 2% populacji. Książka nie ma nic wspólnego z fantastyką ani science fiction. Perrotty nie interesuje, co się stało z tymi, którzy zniknęli, lecz to, jak z tym zniknięciem radzą sobie pozostawieni. Jego wizja jest zastanawiająca: różni ludzie na to samo wydarzenie reagują zgoła odmiennie i paradoksalnie w największą skrajność popadają ci, którzy nie stracili nikogo bliskiego. Do tej grupy można zaliczyć członków nowo powstałej sekty Winnych Pozostałych, której celem jest przypominanie pozostawionym, że normalne życie nie jest już po 14 października możliwe.

Fabuła „Pozostawionych” skupia się wokół rodziny Garveyów i ich najbliższych. Każda z tych osób prezentuje inną postawę. Kevin Garvey, pełniący funkcję burmistrza, próbuje tchnąć w mieszkańców małego Mapleton nadzieję, że życie po stracie nadal może być normalne. Jego żona, Laurie, odchodzi do Winnych Pozostałych, a syn, Tom, dołącza do sekty religijnego guru, który twierdzi, że jest w stanie wziąć na siebie cały ciężar cierpienia pozostawionych. Natomiast jego córka, Jill, niegdyś wzorowa uczennica, przeżywa młodzieńczy bunt z powodu rozpadu rodziny. Z kolei jej lolitkowata przyjaciółka, Aimee, tryska optymizmem i smutek po zniknięciu matki koi imprezami i używkami. Jedną z najciekawszych bohaterek jest jednak Nora Durst, rozgoryczona kobieta, która 14 października straciła całą rodzinę – męża i dwójkę dzieci. Stając się swego rodzaju lokalną atrakcją, Nora nie traci wiary, że może jeszcze ułożyć sobie życie i za wszelką cenę stara się żyć normalnie. Pytanie jednak, czy normalne życie jest w takiej sytuacji możliwe? Perrota pokazuje, że nawet trzy lata po tak niewyjaśnionym wydarzeniu nie da się o nim zapomnieć i od niego odciąć. Ludzie się zmieniają i zaczynają zachowywać w sposób nieprzewidywalny. „Pozostawieni” to oczywiście książka, którą należy odczytywać w szerszym kontekście – to rzecz o stracie i sposobach na poradzenie sobie z nią, rzecz o tym, że trzeba mimo wszystko żyć dalej, otrząsnąć się i wrócić do normalności. Doszukiwanie się przyczyn nie do końca jest zdrowe i potrzebne.

Na 380 stronach powieści niewiele się dzieje. To nie jest książka nastawiona na akcję, lecz na przekazywanie emocji. Rozmowy i wewnętrzne monologi bohaterów zajmują tu najwięcej miejsca. Bohaterowie robią zakupy, chodzą do pracy, do szkoły, umawiają się na kawę czy bawią na imprezie. Perrotta przedstawia więc zwykłą codzienność, co może się wydawać nużące, ale bynajmniej takie nie jest. Połączenie autentyzmu postaci z absurdalnym motywem zniknięcia daje bardzo atrakcyjny dla czytelnika efekt. „Pozostawieni” wciągają, bo autor umiejętnie buduje napięcie, podążając za kolejnymi bohaterami. Co ważne – nie jest to książka utrzymana w śmiertelnie poważnym tonie, przytłaczająca ciężarem emocjonalnym. Co nie znaczy, że nie porusza. Nie sposób nie czuć się przez nią dotkniętym, nie sposób czytać ją bezrefleksyjnie. To intrygująca lektura, która zostawia nas z otwartym, pełnym niejasności i niedomówień zakończeniem.

Ta skupiona na uczuciach książka zdecydowanie nie wystarczyłaby jednak na scenariusz serialu. Produkcja HBO tak naprawdę niewiele ma więc z nią wspólnego – zaczerpnięte zostały z niej najważniejsze wątki, motywy i postaci, ale to wszystko. Książkę i serial więcej dzieli niż łączy. Będzie to zatem doskonała lektura dla fanów telewizyjnych „Pozostawionych” – wyjaśniająca wszelkie niejasności, których w serialu Damona Lindelofa jest całe mnóstwo. Dopiero uzupełniony o powieść serial wyda im się kompletny.

„Pozostawionymi” Tom Perrotta udowadnia, że jest dziś jednym z najciekawszych amerykańskich pisarzy. Celnym obserwatorem, którego powieści przeszywają człowieka na wskroś, demaskując drzemiące w każdym z nas demony.

Malwina Sławińska