"Kieszonkowy atlas kobiet" pochłonąłem łapczywie w dwa wieczory, a pozaliteracka działalność Sylwii Chutnik sprawiała, że odczuwałem do niej jeszcze większą sympatię. Przy "Cwaniarach" poczułem się jednak mocno zawiedziony, ale zwiastunem tragedii było zachowanie samej autorki.

Niby banał, ale imię i nazwisko na pół okładki i malusieńki tytuł pod spodem nasunęły mi z automatu pytanie o rozmiar ego Sylwii Chutnik. Wygląda to jeszcze marniej niż nazwisko Schwarzeneggera przed Cloneyem w czołówce "Batman i Robin"... To jednak nie koniec minusów okładki. U szczytu - nie na rewersie - znajduje się kilka banalnych słów od Joanny Bator. Czyżby autorka "W krainie czarów" miała świadomość, jak marną książkę wyprodukowała, że aż musiała skorzystać ze wsparcia znanej koleżanki po fachu?

Mam wrażenie, że zbiór opowiadań Chutnik jest czymś w rodzaju albumu z odrzutami sesyjnymi. Nikt by tego nie wydał, gdyby miał to być debiut, ale, że autorka potrafi się sprzedać, opowiedzieć o kulisach sławy (jak niewiele trzeba, żeby być sławnym...) w telewizji, to i przepuszczenie gniota spod jej palców nie może być aż tak ryzykowne. Odnoszę wrażenie, że wielu recenzentów przytłoczyła ta kampania promocyjna i nie widzą, że królowa jest naga...

"W krainie czarów" to kompilacja tekstów o niczym. Polacy specjalizują się w tego typu twórczości i czasem znakomicie potrafią zapełnić dwieście-trzysta stron mimo szczątkowej fabuły, Sylwii nie udało się. Pierwsze, tytułowe opowiadanie to kolejna (ostatnio modna) reminiscencja lat 80. płynnie przechodząca w sentymentalny bełkot, pozorne zobojętnienie na bycie "chłopczycą" i jakaś niezdrowa radość z odkrywania swojej "dziewczęcości". Sporadycznie pojawiające się przeklęcia (np. "pierdolone szklanki do kawy") są jak "dupa" w ustach dziecka, które zaraz po wyrwaniu się tego ohydnego wulgaryzmu niepewnie oczekuje na reakcję rodziców. Całą ta licha historyjka ewidentnie ma wydusić łzy i jestem pewien, że znajdą się osoby, które to łykną. Kiedy jednak czytam: "Chwilę później biegłam ulicą i łapałam taksówkę drżącym głosem", to zastanawiam się jedynie, czy nie łatwiej byłoby zadzwonić taryfę... A może akcja rozgrywa się w alternatywnej rzeczywistości, gdzie nie wymyślono komórek. Ponadto nie wiem, dlaczego "to by" autorka zamieniła na "toby", ale jeśli miał być to sposób na oddanie charakteru języka mówionego w pisanym to nie wyszło.

Opowiadanie "Anna" ponownie uderza w łzawą nutę i podsyca lament nad starością. "Do tego nie słyszała, kiedy więc córka stanęła obok niej, to aż cała podskoczyła" - Chutnik usilnie próbuje pisać słowem mówionym, ale nikt w ten sposób nie mówi. Pisze więc jakimś własnym, niezrozumiałym językiem. Opis typowego polskiego podwórka jest tak płytki i banalny, że aż żal regresji zmysłu postrzegania autorki. Najbardziej boli jednak natłok stereotypów (także w późniejszych opowiadaniach), których nie spodziewałbym się po działaczce obwieszczającej wszem i wobec, że walczy ze stereotypizacją. Anna jest zawiedzioną życiem kurą domową, wrzeszczy na syna o głupim imieniu, przynależy do kuchni i miotły, oczywiście tylko ona z poczucia obowiązku wychowuje dziecko, a jej mąż nadużywa alkoholu i nie interesuje go nic poza kolejną butelką. Jeżeli to jest "czułość i empatia" w stosunku do swoich bohaterów, którą na okładce wychwala Joanna Bator, to mam nadzieję, że nikt mi nigdy tych uczuć nie okaże. Największym absurdem jest natomiast sytuacja, w której odnaleziona zostaje jakaś starsza kobieta, a koleżanka tytułowej bohaterki od razu domyśla się, że jest to matka Anny. Chyba Sylwia Chutnik naoglądała się zbyt wielu hollywoodzkich produkcji przed spisaniem swoich marnych opowiadań.

"Pola" to znowu starość, znowu stereotypowy wizerunek kobiety, znowu bez empatii i czułości. Język Sylwii okropnie zawodzi, np. "nie skończ się nagle, jak film przerywany reklamami" - przerywany czy nie kończy się tak samo... Albo "Mocna jak pięść kawa" - co to ma być? Cios może być mocny, ale pięść sama w sobie?

"Bożena z poznańskiej" to znowu historia starości, ale jednocześnie jest to jedyny solidny fragment "W krainie czarów". W końcu i historia stylizowana na dokument, i język poświadczają, że pod Sylwię Chutnik nie podszywa się jej zła siostra bliźniaczka, która chce za wszelką cenę zniszczyć karierę niegdyś dobrej pisarki. Niestety to tylko krótki przebłysk, "Wszystko zależy od pani" i "Dancing" to siedliska stereotypów i idiotyczne historyjki nastawione na wzruszanie czytelników. "Niewinne czarodziejki" są kolejnym dramatem, którego ciężar jest nienaturalnie duży, a opis stosunku seksualnego jest tak fatalny, że zacząłem poważnie rozważać celibat: "Sutek kurczy się zmieszany i wygląda jak rodzynek znaleziony w kącie, bo komuś upadł przy pieczeniu ciasta". Naprawdę, Sylwio?! Naprawdę?! Dalej też pojawiają się kwiatki: "A może ona mi się oświadczy, jak na pornograficznym filmie - po ostrej orgii ślub" - specem nie jestem, ale takiego filmu porno jeszcze nie widziałem.

"Pan Tadeusz" to chwilowy powrót solidnego języka, ale temat znowu banalny - zastój w życiu przez niezałatwione sprawy z przeszłości, banał. Do tego kolejny stereotyp - ojciec despota. W "Przeszkadzały" głównym bohaterem jest natomiast tylko pozornie mężczyzna. W rzeczywistości to opowieść o kobietach, w której mężczyzna jest tylko nośnikiem agresji. Sama intryga jest szyta tak grubymi nićmi, że po drugiej stronie wiadomo, jak się zakończy. W tym momencie poczułem się tak bardzo zażenowany, że odłożyłem "W krainie czarów" na regał, tego się nie da czytać.

Apeluję do czytelników, aby nie dali się złapać w pułapkę pozytywnych recenzji i dokładnie przyjrzeli się tekstowi, po który sięgnęli. Wielu debiutantów w ostatnich latach napisało bez porównania lepsze książki, ale nie mogą liczyć na tak rozległą promocję. Długo czekałem na powrót Chutnik do formy i chyba już się nie doczekam. Nie sądzę, żebym odnalazł siły na jej ewentualne przyszłe książki, bo styl autorki staje się niebezpiecznie bliski banalnym romansom powielającym schematy znane od dekad. "W krainie czarów" to jedna z gorszych książek, jakie miałem w rękach i nawet na zmarnowanie czasu znam szereg ciekawszych sposobów.

"Kieszonkowy atlas kobiet" pochłonąłem łapczywie w dwa wieczory, a pozaliteracka działalność Sylwii Chutnik sprawiała, że odczuwałem do niej jeszcze większą sympatię. Przy "Cwaniarach" poczułem się jednak mocno zawiedziony, ale zwiastunem tragedii było zachowanie samej autorki.

Niby banał, ale imię i nazwisko na pół okładki i malusieńki tytuł pod spodem nasunęły mi z...