W liście do H. Stavianicek Bernhard napisał, że powieść ta „wpędza czytelnika w nastrój grozy” i myślę, że g r o z a, to bardzo dobre określenie, z którym należy wiązać nie tylko obłęd bohaterów, ale także, co ważne w prozie tego autora, intensywność narracji, zachwycający rytm Zaburzenia (1967). Gdyby była to klasyczna powieść grozy (a w ogóle nią nie jest) to r a z nie byłby to Bernhard, d w a potęgowanie nastroju odbywałoby się stopniowo – Bernhard nie dba o płynne przejścia, eskalacja, wybuch następuje niespodziewanie i właśnie ten wybuch jest najważniejszy.

Zaburzenie jest książką literacko nierówną (bodaj najsłabszy moment, to wywody księcia dot. theatrum mundi), co nie oznacza, że złą. To tekst, w przypadku którego możemy mówić o przebłyskach geniuszu, które na końcu zamienią się w potężną iluminację (Wymazywanie. Rozpad 1986) – to po prostu początek jednej narracji, początek opowieści szaleńca z wyboru.

Mam problem z literaturą spod pióra tego uroczego mizogina (tak!), niby ciągle mamy do czynienia z tym samym: bohaterowie, buntownicy dla zasady, zawsze przeciwko rodzicom, mieszczuchom, inteligentom, zawsze przeciwko państwu, zrozpaczeni filozofowie z wyboru, bohaterowie z ograniczoną egzystencją zredukowaną do chodzenia po pokoju tam i z powrotem, tam i z powrotem, bohaterowie, którzy zlewają się w jedną osobę, i przestrzeń ukazana przede wszystkim jako kontrast las – miasto, a także żal, smutek, geometria wewnętrzna, wisielce, stożki, przynajmniej jedno niedokończone studium na książkę. Jakby autor nabijał nas w butelkę. Mogłabym głowić się bez końca, co drażni mnie w jego prozie. Diabelska monotonia czy szaleńcza konsekwencja?
Mimo że Bernhard w swojej twórczości literackiej jest s z a l e n i e poważny, nie sprawia, że odbieram go (bo cały jego dorobek pisarski to autotematyzm) jako tragicznego bohatera teatru świata, a przede wszystkim jako dzieciucha, któremu ktoś zabrał lizaka.

A jednak ten szczwany lis prowadzi czytelnika od granic absolutnego wkurwienia do granic a b s o l u t n e g o z a c h w y t u.

W liście do H. Stavianicek Bernhard napisał, że powieść ta „wpędza czytelnika w nastrój grozy” i myślę, że g r o z a, to bardzo dobre określenie, z którym należy wiązać nie tylko obłęd bohaterów, ale także, co ważne w prozie tego autora, intensywność narracji, zachwycający rytm Zaburzenia (1967). Gdyby była to klasyczna powieść grozy (a w ogóle nią nie jest) to r a z nie...