Biorąc pod uwagę ostatnie wydawnicze wpadki PWN jeśli chodzi o książki poruszające zagadnienia związane z dwudziestoleciem międzywojennym, podchodziłam do "Berlina" ze zrozumiałym sceptycyzmem, tym bardziej, że nie chodzi tu o jakieś zwyczajne miasto, tylko o Berlin, o pewien symbol, o miasto, które zasługuje na osobne monografie o swojej roli w filmie, w malarstwie, w polityce, w nauce... Przyznaję, że zrobiło mi się nawet trochę szkoda, że to PWN wpadł na pomysł stworzenia jeśli nie monografii, to chociaż albumu, spodziewałam się bowiem prawdziwej porażki na całej linii.

Trzeba jednak przyznać, że Iwona Luba wychodzi z zadania obronną ręką. Jej książka przedstawia Berlin jako stolicę wydarzeń politycznych, które w niedługim czasie miały zmienić świat, jako europejski odpowiednik Hollywoodzkiej "fabryki snów", jako ziemię obiecaną kabaretu i teatralną mekkę.
Podobne zestawienie, zgódźmy się, trąci banalnym zestawieniem - ostatecznie to Berlin, więc o czym innym można pisać - tymczasem książka Luby może zaskoczyć czytelników wychowanych na podręcznikach historii sztuki, architektury czy teatru. Autorka wbrew utartemu zwyczajowi nie podkreśla znaczenia twórców-ikon, ale koncentruje się na rzadziej wzmiankowanych postaciach - dlatego w dziale poświęconym historii Berlina obszerny podrozdział poświęcony jest Albertowi Einsteinowi, a nie przywódcom partii politycznych, dlatego wielki Max Reinhardt oczywiście jest przedstawiony, ale i tak ustępuje miejsca swoim scenarzystom oraz Brechtowi, dlatego znajdziemy kilka zdań o Bauhausie, ale tylko w szerszej perspektywie innych szkół prądów artystycznych, spośród których autorka kładzie nacisk na pomijany zwykle dadaizm i, oczywiście, ekspresjonizm.
Muszę przyznać, że takie ujęcie tematu było dla mnie sporym zaskoczeniem. Fakt, książka Luby nie zaspokoiła moich konwencjonalnych wymagań wobec "biografii miasta" - wiadomo, że najbardziej podoba się nam to, co jest znane - ale to świeże i miejscami zaskakujące ujęcie tematu było naprawdę ożywcze i w gruncie rzeczy o tyle cenne, że inne pozycje o dwudziestoleciu milczeniem pomijają te właśnie kwestie, które Luba omawia dość dokładnie. Oczywiście, historyków pasjonujących się Weimarem dział poświęcony historii może przyprawić o ból głowy, ale przynajmniej nie zmęczy laika, a wydaje mi się, że chociaż da pewne pojęcie o zmorze tych czasów - o tzw. "tle politycznym".
Owszem, przyznaję, pozostało mi uczucie leciutkiego niedosytu, ale gwarantuję, że kto podejdzie do "Berlina..." bez moich uprzedzeń i oczekiwań, zapewni sobie kawał porządnej lektury.

A że to album jest o dwudziestoleciu i to przez PWN wydany, należy się jeszcze jedna uwaga: nareszcie zdjęcia to nie tylko Narodowe Archiwum Cyfrowe! Co, rzecz jasna, wyszło publikacji tylko na dobre, bo warstwa wizualna nie tylko cieszy oko, ale i całkiem przyzwoicie koresponduje z treścią. Co prawda czasem boleśnie odczuwa się brak ilustracji odnoszących się do konkretnych partii tekstu, ale i na to jest rada - mieć pod ręką telefon z dostępem do internetu...

Biorąc pod uwagę ostatnie wydawnicze wpadki PWN jeśli chodzi o książki poruszające zagadnienia związane z dwudziestoleciem międzywojennym, podchodziłam do "Berlina" ze zrozumiałym sceptycyzmem, tym bardziej, że nie chodzi tu o jakieś zwyczajne miasto, tylko o Berlin, o pewien symbol, o miasto, które zasługuje na osobne monografie o swojej roli w filmie, w malarstwie, w...