Perspektywa czasu pokazuje, którzy ludzie zasługują na miano „wielkich” i „doskonałych”. Nie są to tytuły rozdawane pochopnie, lecz ukształtowane doniosłymi czynami i zasługami dla ludzkości. O ile w dzisiejszych czasach takim wyznacznikiem są nagrody Nobla (zdarzają się oczywiście wyjątki np. Jan Paweł II – człowiek utytułowany i wybitny, lecz w swoim dorobku nie posiadający wyżej wymienionego wyróżnienia), to w odległych i zamierzchłych kartach historii ludzie musieli bardzo się natrudzić, aby zdobyć podziw i uwielbienie ludu. „Składany nóż” prezentuje losy człowieka, ubiegającego się o zaszczytny i sławetny tytuł „Bassa wspaniałego”, lecz to nie główny bohater zasługuje na gratyfikacje, lecz sam autor powieści.

Na wstępie trzeba zaznaczyć, że książka frustruje w zakresie stworzonego świata. Czytelnikowi bardzo długo przyjdzie kształtowanie wyobrażenia o czasie umiejscowienia akcji powieści. Odbiorca został brutalnie wrzucony w obczyznę, w której panuje tak dużo zasad i zależności między jednostkami geograficznymi, że niespełna zrozumieć tego w stu procentach. Aby lepiej zorientować się w moim toku rozumowania, wyobraź sobie, że mieszkasz w państwie Kamaladżi, które nieustannie doświadcza ataków ze strony floty samozwańców Bretyństwa, a jako głowa państwa nie jesteś w stanie nic zrobić, ponieważ twoje sojusznicze więzy z Cenabami stoją pod znakiem zapytania, od czasu, gdy postanowiłeś wyprzeć ze swojego kraju relopatów. Czy ty również widzisz tutaj tylko puste nazwy własne, które stanowią część większej układanki, o której nie masz pojęcia? Pomimo, że są to terminy w pełni wymyślone przeze mnie, jako autor książki czułbym się zobowiązany wytłumaczyć czytelnikowi wszystko na wstępie (bądź w późniejszym czasie), aby ten nie czuł się wyobcowany w moim świecie. Często zatem odnosiłem wrażenie, czy aby przypadkiem nie czytam drugiego, albo trzeciego tomu cyklu o przygodach Bassianusa.

Książka na szczęście rekompensuje nam wyżej wymienione niesmaki, kreacją głównego bohatera. Dawno nie przyszło mi towarzyszyć, tak dobrze nakreślonej osobowości. K.J. Parker zaserwował odbiorcy losy Bassianusa Arkadiusza Sewera od momentu, gdy ten jeszcze bezpiecznie zamieszkiwał łono matki. Pozwoliło to zapoznać się z dziejami jego rodziny i zrozumieć przywiązanie do tytułowego przedmiotu. Następnie bardzo szybko przeskakujemy okres dzieciństwa i młodzieńczej szczęśliwości do dojrzałości, która będzie partnerować czytelnikowi do ostatniej strony powieści. Największe zalety książki to przedstawienie genezy wielkości Bassianusa oraz ukazanie trudności, z jakimi musi zmierzyć się osoba rządząca krajem w pojedynkę. Nie sposób również zarzucić powieści przewidywalności i banalności. Wiąże się to zapewne z faktem, że poprzez uczestniczenie w wydarzeniach w świecie nam niepoznanym, nie jesteśmy w stanie domyślić się co nastąpi za chwilę. W dobie wtórności i pochodności pomysłów, jest to jak najbardziej wspaniałe doświadczenie!

Bardzo trudno zaliczyć książkę autorstwa Parkera tylko do jednego gatunku literackiego. Na pierwszy rzut okna zdawałoby się, że obcujemy z pisarstwem fantastycznym, lecz im dalej penetrujemy to wyjątkowo udane dzieło, zdajemy sobie sprawę, że bardzo dobrze imituje ono literaturę historyczną. Według mnie, czas akcji lektury najbardziej zbliżony jest do XII-XIII wiecznej epoki średniowiecznej i nakreśla nam czasy, w których dominację wiodą wojny i zaciemnienie umysłowe ludzkości.

Trudno natomiast określić, co kierowało autorem przy wyborze tytułu swojej książki. ”The Folding Knife” przewija się przez powieść stosunkowo rzadko i nie jest wyniesiony do rangi „głównego bohatera”. Owszem, brał udział w kilku znaczących wydarzeniach, lecz nikną one w całej historii niczym kropla w morzu. Zatem czy przechodząc obok recenzowanej lektury w księgarni, nie skojarzyłbyś tytułu z magazynem harcerskim lub militarnym? Myślę, że byłoby to wielce prawdopodobne. Nóż może symbolizować męczeństwo, dążenie do władzy za wszelką cenę, lub skrytobójstwo, a najprawdopodobniej wszystko razem.

„Składany nóż” to bardzo dobry zbiór wyrazów, składający się na ciekawą, inną i nieprzewidywalną lekturę. Chociaż w większej części jest to książka polityczna, skupiająca się na długoterminowym przewidywaniu ruchów strategicznych, każdy powinien znaleźć w niej coś dla siebie. Są morderstwa, jest rządza zemsty i obłąkana chęć władania państwem. Gdy dodamy do tego bardzo specyficzny klimat, nie pozostaje nic innego jak mieć nadzieję, że szybko nie napotkamy słówka „koniec”. Polecam.

Damian Hejmanowski